بیابانی که یک‌شبه پایتخت کشور شد

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اعلام استقلال قزاقستان، یک حکومت جمهوری در آن تشکیل شد که البته تاکنون، تنها یک رییس جمهور مادام‌العمر داشته است.نورسلطان نظربایف که از ۱۹۹۱ تاکنون رییس جمهوری قزاقستان است، در سال ۱۹۹۸ پایتخت این کشور را از آلماتی به قزاقستان منتقل کرد. در آن زمان استدلال اولیه این بود که به‌دلیل زلزله‌خیز بودن آلماتی و شرایط جغرافیایی‌اش که مانع توسعه‌ی شهری است، تغییر پایتخت ضروری به نظر می‌رسد. تحلیل جدی دیگر این بود که با توجه به قرار داشتن آلماتی در جنوب کشور و در نزدیکی مرز چند کشور استقلال‌یافته‌ی دیگر ازجمله قرقیزستان، پایتخت کشور تغییر کرد که در صورت بروز جنگ‌های احتمالی، کشور کمتر آسیب‌پذیر باشد. ضمن آن‌که با توجه به استقرار مردم نژاد روس در شمال کشور که به زمزمه‌ی جدایی و پیوستن به کشور روسیه منجر شده بود، با این اقدام و تغییر مکان قزاق‌ها از جنوب، این جو نیز شکسته می‌شود.تحلیل دیگری از جانب منتقدان این بوده است که نورسلطان نظربایف که اجازه نداده هیچ فرد دیگری غیر از خود او رییس جمهوری قزاقستان شود و عملا جمهوری را به نظام سلطنتی تبدیل کرده است، تمایل دارد همانند پتر کبیر که با تاسیس شهر سنت پترزبورگ، نام خود را در تاریخ جاودانه کرد، با شکل دادن یک پایتخت جدید، نام خود را در تاریخ ماندگار کند.به هر حال، مقصد شهری کوچک بود با مقدار دشت و بیایان زیاد در اطرافش، در منطقه‌ی مرکزی متمایل به شمال کشور که قبلا نام‌های روسی داشت و بعد از استقلال تا ۱۹۹۸ آق‌مولا (ناظر به دفن شخصیتی مذهبی در آن نقطه) نام داشت اما در آن زمان و همزمان با تغییر پایتخت، به آستانه (ریشه‌دار در همان مبنای مقبره‌ای) تغییر یافت.پروژه‌ی تغییر پایتخت، هرچند مخالفان آن معتقد بودند با توجه به شرایط مالی کشور ممکن نیست، عملا شهری جدید با شهرسازی جدید، خیابان‌های وسیع، ساختمان‌های سیمانی و بدون هویت معماری قدیمی و حتا درخت‌های محدود و نیز فاصله‌های دور ایجاد کرده است. این شهر با وجود گذشت ۲۰ سال از زمان انتقال و با توجه به شرایطی ازجمله سردسیر بودن با زمستان‌های جانکاه منفی چهل درجه‌ای، تاکنون به یک پروژه‌ی مسکن مهر در ابعاد وسیع شباهت یافته است. هرچند قزاق‌ها سعی کردند که با به‌دست آوردن میزبانی اکسپو تخصصی بین‌المللی ۲۰۱۷ در شناساندن این شهر بیشتر اقدام کنند اما به هر حال، اکسپو در چنین شهر و کشوری هم تابعی از شرایط شهر و کشور میزبانش است و در مقایسه با اکسپو مشابه در کروه جنوبی (۲۰۱۲) هم ضعیف‌تر بود؛ چه رسد به اکسپوهای جامع جهانی.یکی از دشواری‌های سفر به شهرهای قزاقستان، قوانین پلیس مهاجرت است. پس از گذر ار مانع بوروکراتیک دریافت ویزا، در هر پنج روز اقامت (بر مبنای روز ورود و نه ساعت آن) باید در ساعت اداری روز پنجم به دفاتر پلیس خاصی مراجعه کنید و با پرداخت مبلغی، برگه‌ی مشخصات فردی و اقامتی را که در بدو ورود ممهور کرده‌اید، تجدید کنید. این شرایط فقط شامل خارجی‌ها نیست و خود مردم قزاقستان هم در صورت سفر از شهری به شهر دیگر، هر ۹ روز باید این مرحله‌ها را طی کنند؛ شرایطی جانفرسا که علاوه بر هزینه‌ی مالی و زمانی، شرایط اضطرابی ایجاد می‌کند. با این حال، آستانه با خط هوایی نونوارش، مقصد بسیاری از مسافران است؛ چراکه همایش‌های متعدد سطح‌های مختلف، از جمله کنفرانس‌های صلح در این شهر به‌کرات برگزار می‌شود؛ تا شاید جبرانی باشد بر نقص‌های دیگر.
متن و عکس: علیرضا بهرامی - ایسنا