آيا «قم» بايد از ايران استقلال پيدا كند؟

گروه سياسي: اخيرا اظهارنظر يك روحاني مقيم قم در فضای رسانه‌ای کشور منتشر شد که سوای عدم هویت روشن مولد آن، حساسیت‌ها و البته جنجال هایی را از سوی فعالین فضای مجازی و البته برخی اهالی سپهر سیاست ایران برانگیخت. واکنش‌هایی که از سوی یکی از فعالان سیاسی و یکی از کارشناسان دینی نیز در گفت و گو با "امتداد" مطرح شد. طبق این خبر، فردی به نام «احمد زادهوش» که مدیریت موسسه "جامعه‌المرتضی" را با رویکردی مذهبی بر عهده دارد، در یادداشتی در کانال "تلگرام" خود ضمن تاکید بر لزوم تاسیس کشور مستقل قم به مانند واتیکان، آورده: "زمان آن فرا رسیده که حوزه علمیه قم به کشوری مستقل تبدیل گردد. کشوری با مرزهای جغرافیایی مشخص، پرچمی مخصوص، قانون اساسی، پذیرفته شده در مجامع بین‌المللی و پذیرنده سفیران کشورهای مختلف." او همچنین یادآور شده: "با توجه به اینکه حوزه‌ها و تشکلات اهل سنت مثل الازهر و جامع مکه و ... به علت وابستگی شدید به حکومت ها و نیز اختلافاتی که دارند هنوز به چنین بلوغی نرسیده‌اند، «کشور مذهبی قم» با پذیرش سفیران خارجی و نظام دیپلماسی مستقل می‌تواند در واقع نقش رهبری دینی در دنیای اسلام را ایفا کند."

🔸زیباکلام: این سخنان مغایر با یکپارچگی ارضی کشور است
در همین رابطه صادق زیباکلام، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با امتداد، ضمن انتقاد از طرح چنین مباحثی در جامعه تصریح کرد: خبر جالبی است که فردی در قم بگوید، این شهر را باید به عنوان کشوری مستقل از ایران تبدیل کرد. چرا که اگر در جمهوری اسلامی ایران یک هموطن کرد یا ترک بخواهد که فرزندش در مقطع ابتدایی به زبان کردی یا ترکی آموزش ببیند، بی تردید متهم به عناوینی تحت عنوان تجزیه‌طلبی خواهد شد. این فعال سیاسی اصلاح طلب معتقد است: یا به عنوان نمونه، اگر هم وطنان اهل تسنن بخواهند صاحب یک مسجد مخصوص به این مذهب در پایتخت ام‌القرای جهان اسلام شوند، متهم به فتنه‌افکنی و اتهامات اینچنینی خواهند شد و از همین جهت طرح مباحثی مثل استقلال قم از ایران و تحمل آن، اتفاق عجیبی است که محل تامل و مغایر با حفظ یکپارچگی ملی و ارضی ایران و ایرانیان است.»

🔸فاضل میبدی: اگر دنبال جدایی دین از سیاست هستید صریح بگویید
همچنین محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز از طرح این مسال به شدت انتقاد کرده و به "امتداد" گفت: متاسفانه یک آقایی که هیچ هویت روشنی در حوزه نداشته و صرفا موسسه‌ای به مانند یک سری موسسه‌ها که قارچ‌وار در قم ایجاد می شوند، ساماندهی کرده و اکنون سخنانی مطرح می‌کند که نمی‌توان از کنار آن به سادگی عبور کرد. وی افزود: این دست سخنان تنها یا از فردی ساده و سطحی نگر بر می آید و یا می توان آن را هدفمند و خط‌دهی شده تلقی کرد. چرا که اگر سخنران اساسا از محتوی حقوقی، سیاسی و اجتماعی سخنانش آگاه بود، هیچ گاه آن را به زبان می آورد.
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید تصریح کرد: این دست از سخنان با استقلال و تمایمت ارض کشور در منافات بوده و نمی توان به هیچ وجه حتی به آن توجه کرد. چرا که همه ما ایرانیان، تحت لوای یک پرچم، یک قانون اساسی و یک کشور زندگی می کنیم و آب و خاک این کشور متعلق به همه مردم آن است.

فاضل میبدی در ادامه تاکید داشت: «چنین سخنانی کاملا بی ربط و بی مایه است و گمان نمی کنم حتی در خود قم، ۵ نفر هم از آن پشتیبانی کنند. تشبیه قم به واتیکان اساسا مع‌الفارق است، چرا که پیام اصلی استقلال واتیکان در واقع، جدا کردن مذهب از سیاست و قراردادن آن در جایگاه خود بود و در حالی که ما در قانون اساسی ارکانی نظیر مجلس خبرگان رهبری، شورای نگهبان و نهادهای اینچنینی با محوریت روحانیت داریم، مگر می‌شود دور روحانیت و اصلا به دور قم حصار کشید؟» به نظر میرسد کنایه آشنا نیز در همین باره بود که نشان دهد بختیار برای جداکردن دین از سیاست چنین پیشنهادی داد.

این فعال سیاسی همچنین خاطرنشان کرد: این دست از آقایان اگر مدعی جدایی دین از سیاست هستند که به صراحت و با شفافیت منظور خود را مطرح کنند، چرا که از این سخنان نمی توان جز جدایی دین از سیاست و وارد کردن خدشه به تمامیت ارضی کشور را استنباط کرد. وی در پایان نیز اظهار داشت: نهادهای امنیتی باید به این طرح چنین سخنانی ورود کرده و این آقا را مورد سوال قرار دهند که اساسا سندیت منطقی چنین حرفی در کجاست و چه بسا از سوی چه شخص یا اشخاصی تحریک شده است. به اعتقاد بنده میثاقی بالاتر از وحدت ملی و حفظ یکپارچگی ارضی کشوری که هزاران شهید تقدیم کرده، نداریم.

 چهل سال پیش  چه کسی و چرا این پیشنهاد را مطرح  کرد
به گزارش انصاف‌نيوز، «حسام الدین آشنا»، مشاور رسانه‌ای رییس جمهور در کانال تلگرامی خود ضمن واکنش به این یادداشت، نوشت: سلام علیکم متاسفانه تا کنون افتخار آشنایی با ایشان را نداشته ام  اما به ایشان توصیه می کنم کمی مطالعه بفرمایند تا دریابند  چهل سال پیش  چه کسی و چرا این پیشنهاد را مطرح  کرد.
اشاره‌ی آشنا احتمالا به صحبت‌های «شاپور بختیار»، در بهمن‌ماه ۵۷ است که گفته بود: «دولت اسلامی تنها در حد شهر قم آزاد است. ما برای آیت‌الله در شهر قم دیواری خواهیم کشید که او هم در آنجا واتیکان کوچکی داشته باشد.» (شاپور بختیار ۱۴ بهمن ۱۳۵۷، مصاحبه با لوماتن چاپ فرانسه)

امروزِ کلیسای کاتولیک، فردای روحانیت شیعه است
«محسن حسام مظاهری»، پژوهشگر دین، در یادداشتی تلگرامی درباره‌ی این یادداشت، نوشت: پیشتر در همین کانال نوشته بودم: مسیری که سازمان رسمی شیعه در سه چهار دهه‌ی اخیر پیش گرفته، از بسیاری جهات مشابه همان مسیری است که کلیسای رومی قرن‌هاست پشت سر گذاشته. امروزِ کلیسای کاتولیک، فردای روحانیت شیعه است. همانی که حالا در اظهارنظری صریح و صادقانه، مدیر «جامعه المرتضی» به‌عنوان یک الگوی آرمانی و مطلوب بر زبان آورده است. ایستگاه پایانی روند بوروکراتیزه‌شدن و توسعه‌ی سخت‌افزاری و فربهی تشکیلاتی سازمان رسمی تشیع (حوزه و روحانیت) در دوره‌ی پساانقلابی، احتمالاً‌ یک چنین جایی خواهد بود: تأسیس کشور مستقل قم. یک واتیکان شیعی. پ.ن: هیچ عامل دیگری به اندازه‌ی خود جمهوری اسلامی نتوانسته بود و نمی‌توانست روند سکولارسازی تشیع  و روحانیت شیعی را اینچنین شتاب بخشد.
حوزه‌ی علمیه نباید دایما به دولت و یا به حکومت وامدار باشد
 این دغدغه، دغدغه‌ی خوب و درستی است
«یاسر عرب»، مستند ساز، نیز در یادداشتی تلگرامی با برشمردن محسنات پیشنهاد مطرح شده، نوشت: در چند روز اخیر مساله‌ی واتیکان شیعی یا واتیکان اسلامی، به خاطر نامه‌ی آقای زادهوش که به صورت گسترده در فضای مجازی اشتراک‌گذاری شد، مطرح شد. نامه‌ای که مورد طعنه و تقبیح بسیاری نیز قرار گرفت؛ سطوح مختلف جناح‌های سیاسی و مردم و تمامی کسانی که نگاهشان این است که بالاخره زیاده‌خواهی‌های نهاد دین کی قرار است تمام شود؟!
نکته‌ای را به عنوان کسی که در فضای دین تنفس کرده و خیلی اندک قم را می‌شناسد می‌گویم؛ اصلا کاری به آن قصه که قرار است چگونه این اتفاق بیافتد و یا نیفتد یا اینکه اصلا این اتفاق خوب است و یا بد است،یا اصلا در کشور ما چنین روندی عملی هست یا نه، ندارم. به خاطر اینکه خیلی‌ها این روند را تقبیح کردند و دست انداختند. شاید هم واقعا ایده‌ی به‌جایی نبوده است و عنوان کردنش صحیح نبوده و خام بوده است؛ اما نکته‌ای را می‌خواهم عرض کنم که دغدغه‌ای که در پس ذهن نویسنده است – درماجرای تشبیه به واتیکان و مستقل شدن نهاد دین در قم- این دغدغه، دغدغه‌ی خوب و درستی است. اینکه حوزه‌ی علمیه نباید دایما به دولت و یا به حکومت وامدار باشد و به لحاظ مالی چشمش به دست حاکمیت و دولت باشد؛ این دغدغه، درست است؛ چه بسا شما می‌بینید هرچقدر که در طول تاریخ نهاد دین به‌لحاظ گردش مسایل اقتصادی‌اش وامدار دولت و حاکمیت بوده، با چرخش عرصه‌ی سیاسی، دین هم دچار یک چرخش‌هایی شده و مسایل سیاسی را توجیه کرده است. مخصوصا آن جاهایی که سیاست رنگ خیلی جدی از دین گرفته است.
این را می‌خواهم بگویم که در کنار این طعنه‌هایی که زده می‌شود، این نکته را در ذهن داشته باشیم. ولو که آن ایده اصلا ایده‌ی بدی باشد، نیت نگارنده به نظر ایده‌ی خوبی است. حالا اینکه چگونه باید این اتفاق بیفتد، جای بحث مفصل دارد.

اگر آقای روح الله خمینی بود
«مسعود دیانی» نیز در یادداشتی تلگرامی در واکنش به اظهارات مدیر جامعه المرتضی قم، نوشت: مطلبی خواندم در کانال نامه‌های حوزوی. به قلم مدیر جامعة المرتضی، وابسته به موسسه‌ی آلا، هلدینگ سرمایه‌گذاری انتخاب، با عنوان و مضمون «استقلال کشور قم». من از برخورد احتمالی آقای خامنه‌ای بی‌اطلاعم. اما یقین دارم اگر آقای روح‌الله خمینی زنده بود تنبان آخوندی که اندازه‌ی دهانش را نشناسد و معنای وطن و حرمت خاک را نفهمد و  از خودمختاری و تجزیه‌طلبی حرف بزند را عمامه‌ی سرش می‌کرد. من پیش‌ازاین در مطلبی با عنوان « طلبگی با برند دوو، امامزادگی با برند اسنوا و ظریف مصور» نسبت به دخالت‌های سرمایه‌داران در امور حوزه‌های علمیه تحت پوشش خیریه‌های وابسته هشدار داده‌ام. به کار رفتن عنوان پتروشیمی در اظهارات مدیر جامعه المرتضی تصادفی نیست. بی‌نسبت با تهدید مالیات ندادن بازاریان و سرمایه‌داران توسط مرجع نزدیک به این جریان هم نیست. کاش نهادهای امنیتی ما نسبت به آلوده شدن حوزه‌های علمیه با ثروت و رانت هلدینگ‌های اقتصادی حساس می‌شدند. و کاش آقای خامنه‌ای هر دهانی که حرف از تجزیه و خودمختاری این خاک بزند را گل بگیرد. همین.

زادهوش ناخواسته از جدایی حوزه علمیه و حکومت سخن می‌گوید
کانال تلگرامی«انگار» نیز در یادداشتی به نقل از «سید اکبر موسوی» در واکنش به این موضوع، نوشت: احمد زادهوش گفته است: قم مستقل شود. باطن این حرف این است «قم را چه به تهران» و «تهران را چه به قم». ترتولیان می‌گفت «آتن را چه به اورشلیم» و از جدایی کلیسا و فلسفه سخن می‌گفت. زادهوش ناخواسته از جدایی حوزه علمیه و حکومت سخن می‌گوید. مثل این کلمات که باطن‌شان سکولاریسم و جدایی نهاد مذهبی از حکومت است گاه بی‌گاه از زبان روحانیون نزدیک به حکومت شنیده می‌شود. در جریان انتخابات خبرگان که شورای نگهبان اجتهاد سید حسن خمینی را تأیید نکرد،‌ علی‌رغم اینکه چند تن از مراجع و علمای قم، اجتهاد او را تأیید کرده بودند، محمد یزدی گفته بود: «اجازه‌های اجتهادی که توسط مراجع تقلید صادر می‌شود تنها در امور آخوندی است.» «امور آخوندی» را از «امور حکومتی» جدا می‌کند. و تأییدیهٔ مراجع تقلید را بی‌اعتبار می‌شمرد. یعنی «قم را چه به تهران»؛ «نهاد مذهبی را چه به حکومت».

مکارم: متأسفانه هنوز دولتمردان آنگونه که باید به قم توجه ندارند
همچنین به تازگی آیت الله «ناصر مکارم شیرازی» نیز در دیدار با مدیرکل ارشاد استان قم، ضمن بیان این انتقاد که «دولتمردان به قم توجه ندارند»، گفته است: موقعیت قم نسبت به سایر شهرها متفاوت است، قم خاستگاه انقلاب محسوب می شود که از زمان ائمه اطهار(ع) مورد توجه بوده است. بزرگان حوزه علمیه در دنیای اسلام در قم هستند و علوم اسلامی از این شهر مقدس به دنیا منتشر می شود، بنابراین برنامه ریزی ها باید متناسب با جایگاه شهر قم باشد. دولت باید نسبت به امور دینی و فرهنگی توجهات لازم را داشته باشد، باید به گونه ای برنامه ریزی کرد که در تمام کشور تأثیرگذار باشد؛ متأسفانه هنوز دولتمردان آنگونه که باید به قم توجه ندارند و به بهانه های مختلف شانه خالی می کنند. اگر این موارد در قم تزلزل پیدا کند در همه جا اثر می گذارد از این رو حوزه علمیه، مراجع، ارشاد، آموزش و پرورش و صداوسیما و سایر دستگاه ها وظایف مهمی دارند. همه باید دست به دست هم بدهند که هویت دینی، مذهبی و اسلامی قم همچنان محفوظ باشد و بدرخشد و واقعا پیشرفت کند، وقتی می بینیم بیش از صد کشور در قم طلبه دارند، در جامعة المصطفی و در حوزه علمیه قم بیش از ۵۰ هزار نفر طلاب و فضلا و اساتید حضور دارند، نشان از جایگاه مهم این شهر دارد.