تهرانی‌ها با «استرس» زندگی می‌کنند

دکتر حسین رفیعی مدیر گروه آموزشی رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، گفت: استرس ناشی از نگرانی ها در میان شهروندان تهرانی، بیشتر از استرس های مربوط به وقایعی است که اتفاق می افتد.وی افزود: ظاهرا «استرس» باید بعد از هر واقعه بروز کند و لذا ، برای ارزیابی آن، ۱۶۰ رویداد یا واقعه که سبب فشار روانی در شهر تهران شده را مشخص کردیم، اما در گفتگو با شهروندان تهرانی، محققان به نگرانی هایی در میان آنان رسیدند که تنش روانی و اجتماعی ناشی از آنها، به مراتب بیشتر از استرس های بوجود آمده پس از وقایع و رویدادهاست.رفیعی، هدف از اجرای این تحقیق را تعیین وضعیت شهر تهران به لحاظ عوامل تنش زای روانی و اجتماعی جهت سیاستگذاران و برنامه ریزان اجرایی کشور ذکر کرد و اجرای آن را در میان ۶۰۰۰ نفر از ساکنان تمامی مناطق ۲۲ گانه شهر تهران که بالای ۱۸ سال سن داشتند، عنوان کرد.

وی با توجه به نتایج این طرح پژوهشی که به روش توصیفی ، مقطعی و از نوع پیمایشی انجام شده ، بیشترین نگرانی شهروندان تهرانی را از «آینده فردی و خانوادگی» ، «آینده مالی و اقتصادی» و «گرانی مایحتاج اولیه» ذکر کرد که بترتیب رتبه اول تا سوم را در میان ۲۰ مورد نگرانی ثبت شده ، بدست آوردند.وی همچنین، شایع ترین نگرانی ها در میان مردان را به ترتیب، «نگرانی از آینده مالی و اقتصادی»، «نگرانی از بیکاری» و «نگرانی از مسائل عاطفی» عنوان کرد و وضعیت نگرانی ها در میان افراد بی سواد، تحصیلکرده با مدارک مختلف، افراد متاهل و مجرد، افراد مطلقه، افراد در تقسیم بندی طبقاتی متفاوت را دانست و تغییرات رفتاری را از پیامدهای نگرانی ها ذکر کرد.مدیرگروه آموزشی رفاه اجتماعی افزود: براساس بررسی های انجام شده ، کاهش در میزان خواب ، کم شدن روابط اجتماعی، ورزش، کم اشتهایی، کاهش تعاملات خانوادگی ، مطالعه ، رفتارهای دینی و معنوی ، تمرکز و تفکر مفید، کارکرد روزانه مانند تمیز کردن محیط زندگی و کار ، رابطه با همکاران یا همکلاسی ها، پرخاشگری ، قرمز شدن صورت و... از پیامدهای نگرانی ها هستند.

رفیعی به برخی رابطه ها با استرس های شدید که در این تحقیق بدست آمده اشاره کرد و گفت: در جمعیت زنان، در میان افراد مجرد و همچنین افراد با تحصیلات بالا، استرس بطور معناداری بیشتر است، ضمن آنکه بیشترین استرس در میان ساکنان مناطق یک، هفت ، ۱۹ ، ۲۱ و ۲۳ تهران است و دانشجویان و سربازان نیز دارای بیشترین استرس شدید هستند.وی افزود: در مقابل، افراد خانه دار و بازنشسته و ساکنان مناطق چهار، پنج، ۱۱ ، ۱۲ و ۱۳ از کمترین استرس برخوردارند و جالب اینکه ، نتایج این تحقیق نشان می دهد که اشتغال در میزان استرس نقش چندانی ندارد و در واقع ، صرف داشتن شغل، استرس را کاهش نمی دهد.رفیعی همچنین به چگونگی رابطه استرس و پیامدهای آن در میان شهروندان تهرانی اشاره کرد و گفت: استرس های مرتبط با مسائل فردی و خانوادگی، پیامد «افزایش بازی هایاینترنتی» است، و استرس های مرتبط با مسائل فردی، خانوادگی، تحصیلی، محله و جامعه و نگرانی از آینده ، پیامد «افزایش استفاده از شبکه های اینترنتی» را در پی خواهد داشت.

به گفته وی، استرس های خانوادگی، کاهش مطالعه، استرس های فردی، مالی و تحصیلی، کاهش خواب و مطالعه، استرس های مالی، کاهش رابطه با دوستان، و استرس های مالی و شغلی نیز خشونت و پرخاش را در پی دارد.رفیعی به نقل از متخصصان و کارشناسان، اجرای سیاست هایی را برای کاهش عوامل استرس زا در شهر تهران پیشنهاد داد و افزود: سیاستگذاری برای کاهش وقایعی که موجب استرس می شوند ، توسعه نظام جامع رفاه اجتماعی، توسعه خدمات همگانی مدیریت استرس و ترویج پاسخ های مثبت به استرس از طریق تسهیل دسترسی ها (مطالعه ، ورزش و...)، از جمله سیاست های پیشنهاد شده به مسئولان جهت کاهش عوامل تنش زای روانی و اجتماعی در شهر تهران است.دکتر حبیب الله مسعودی فرید معاون اجتماعی سازمان بهزیستی با تاکید بر ضرورت اعمال نگاه سیستماتیک در طراحی ها، تلفیق سه مدل را برای کاهش استرس موثر دانست و گفت: مدل اول، اجتماعی-بوم شناسی با توجه به علل فردی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است، مدل دوم، بررسی ریز فاکتورها است و مدل سوم، تغییر ساختار دستگاه ها و تدوین سیاست های نهاد ها و سازمان ها مطابق با نگاه کاهش استرس است.

دکتر علی اسدی نماینده دفتر سلامت روان وزارت بهداشت، اجرای برنامه های پیشگیرانه و آموزش مردم را مورد تاکید قرار داد ، ضمن اینکه ارائه این گزارش ها به مسئولان را بسیار ضروری دانست.دکتر حسن موسوی چلک دبیر انجمن مددکاران اجتماعی ایران، خواستار بازنگری در سیاستگذاری ها و توجه به عوامل استرس زا بصورت چند بعدی ، تدوین و اجرای بسته های آموزش خود مراقبتی و ادامه این تحقیق شد.دکتر نصیری مدیرکل سلامت شهرداری تهران به اقدامات شهرداری تهران در حوزه روان و سلامت اجتماعی و گنجاندن برنامه های مربوط در برنامه کلان سالانه شهرداری تهران، اشاره کرد.وی، آمادگی شهرداری تهران برای مشارکت در اجرای برنامه های پیشگیری و آموزش مردم در محله های شهر تهران و همچنین اجرای پژوهش هایی از این دست را اعلام کرد.وی افزود: بر اساس ارزیابی ملی سلامت روان در کشور در سال ۱۳۷۸،‌ ۲۱ درصد جامعه ایرانی دچار اختلالات روانی بودند که این آمار در سال ۹۰ ، ۲۳.۶ و در سال ۹۳ با کمی تغییر به ۲۳.۴۴ درصد رسید.به گفته رئیس انجمن علمی پزشکی روان‌تنی ایران، اضطراب، افسردگی، جسمانی‌سازی مشکلات روانی و بد کارکردی اجتماعی، ۴ علامت مهم اختلالات روانی تلقی می شوند که طی ۱۵ سال گذشته، اضطراب و جسمانی‌سازی، بیشتر خودنمایی کرده است.