سرازیر شدن فاضلاب تهران به سمت مزارع جنوب

دکتر علیرضا صدرائی ، درباره میزان سطح زیر کشت زمین‌های کشاورزی جنوب تهران که با فاضلاب آبیاری می‌شوند توضیح داد و گفت: بر اساس آخرین اطلاعات ۳۷ تا ۴۰ هزار هکتار زمین که بیشتر در جنوب تهران هستند، زیر کشت هستند. حدود ۱۱۳ تا ۱۱۵ هکتار نیز زمین زیر کشت با فاضلاب شناسایی شده است. یکی از دلایل استفاده کشاورزان از این نوع آب، تصفیه ناقص فاضلاب است؛ با توجه به اینکه هنوز طرح جامع فاضلاب شهر تهران کامل اجرا نشده است، فقط حدود ۳۰ درصد فاضلاب تصفیه می‌شود.وی ادامه داد: بسیاری از زمین‌های کشاورزی این منطقه باید کشت دیم داشته باشند، اما با توجه به اینکه فاضلاب از کنار این زمین‌ها عبور می‌کند و کشاورز نیز تمایل دارد میزان محصولش افزایش یابد و بتوانند سریع‌تر آن را برداشت کند، ممکن است از این فاضلاب استفاده کند. در بعضی بخش‌ها نیز نهرهای آبی وجود دارد که برای آبیاری قابل استفاده هستند، اما در نقاطی با فاضلاب مخلوط شده و در نهایت به فاضلاب تبدیل شده‌اند. البته بر اساس ضوابط بهداشتی، آبیاری و استفاده از فاضلاب تصفیه نشده برای کشاورزی ممنوع است. بسته به مسیری که فاضلاب از آن عبور می‌کند، آلودگی آن متفاوت است و می‌تواند مواردی چون آلودگی‌های میکروبی و سموم مختلف مانند ترکیبات نیترات، سرب و کادمیوم داشته باشد.

دسترسی کشاورزان به فاضلاب آسان است
رئیس گروه سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: با توجه به اینکه آب فاضلاب از کنار زمین‌های کشاورزی عبور می‌کند، در بسیاری مواقع دیده می‌شود که از آن انشعابی گرفته شده است یا گاهی با استفاده از پمپ آب، آن را به داخل زمین‌ها منتقل می‌کنند. این آب سطحی است و به همین دلیل دسترسی به آن بسیار راحت است. آب از چاه‌ها هم برداشت می‌شود، اما ممکن است آلودگی داشته باشند. افزون بر آن گاهی کشاورزان به آبی که از چاه برداشت شده، آب فاضلاب هم اضافه می‌کنند تا حجم آب افزایش پیدا کند، اما با این کار کیفیت آب برای آبیاری از دست می‌رود. بسیاری از زمین‌ها باید کشت دیم داشته باشند، اما وقتی بارندگی مناسب نباشد، کشت دیم نیز پاسخگو نیست.صدرائی با اشاره به تاثیر خشکسالی بر استفاده بیشتر از آب فاضلاب برای کشاورزی، ادامه داد: در حال حاضر جلوگیری از کشت محصولات پر آب با جدیت پیگیری می‌شود. در مقاطعی در جنوب تهران برنج نیز کشت می‌شد، اما الان از کشت برنج در همان مراحل اولیه جلوگیری می‌شود. میزان کشت سبزی و صیفی هم بسیار کاهش یافته است و کشاورزان به سمت کشت غلاتی مانند گندم، جو و ذرت رفته‌اند؛ چون به آب کمتری نیاز دارد. آب‌های روان ممکن است ترکیبات نیتراتی، آلی و کودهای انسانی و حیوانی داشته باشند و کشاورز تصور کند سرعت کشت محصولات با استفاده از این آب افزایش پیدا می‌کند.

طرح جامع ایمنی فاضلاب شهر تهران اجرا شود
صدرایی تاکید کرد: با توجه به اینکه استفاده از فاضلاب برای آبیاری تخلف است، با کشاورزانی که از این آب استفاده می‌کنند و همچنین دستگاه‌هایی که به مسئولیت خود عمل نکرده‌اند، برخورد قضایی صورت می‌گیرد.وی در ادامه با بیان اینکه مجری اصلی تصفیه فاضلاب سازمان آب و فاضلاب است، افزود: وقتی این آب تصفیه شود، استانداردهای لازم برای استفاده در زمین‌های کشاورزی را پیدا می‌کند. تا زمانی که این کار انجام نشود و مشکل کم آبی نیز ادامه داشته باشد، برخورد با کشاورز راهکار اصلی نیست؛ بنابراین راهکار اصلی حل این مساله اجرای طرح جامع فاضلاب شهر تهران است. با کمک این طرح که بخشی از آن نیز اجرا شده است می‌توان از این منبع آبی که حجم بالایی هم دارد، استفاده کرد. ایران کم آب است و تصفیه فاضلاب کمک می‌کند از فاضلاب بدون دغدغه برای زمین‌های کشاورزی استفاده کرد.رئیس گروه سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به وجود برخی مشکلات برای تکمیل طرح جامع فاضلاب شهر تهران، تصریح کرد: به دلیل شیب منطقه تمام فاضلاب شهر تهران به سمت جنوب تهران می‌آید؛ یعنی این میزان فاضلاب متعلق به کل شهر تهران است.

وی ادامه داد: در حال حاضر چند تصفیه خانه در مسیر این فاضلاب وجود دارد. این فاضلاب باید قبل از ورود به دشت جنوب تهران در تصفیه خانه‌ها تصفیه شود و بعد از آن با استفاده از کانال‌ و لوله توزیع شود.به گفته وی، در مناطقی از جنوب تهران که به سمت دشت ورامین می‌روند مانند جاده فیروزآباد، قلعه نو و صالح آباد غربی می‌توان زمین‌هایی که از آب فاضلاب برای آبیاری محصولات خود استفاده می‌کنند، پیدا کرد.رئیس گروه سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به جلسات مستمر این دانشگاه با آبفا و سایر دستگاه‌های مسئول، اظهار کرد: جهاد کشاورزی یکی از دستگاه‌هایی است که در این خصوص نقش دارد. این وزارتخانه باید پیگیر نوع کشت محصولات باشد و به کشاورزان آموزش دهد. سازمان محیط زیست نیز می‌تواند در زمینه جلوگیری از آلودگی نهرها و ورود فاضلاب‌های خانگی به رودخانه‌ها کمک کند. وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت و فرمانداری و بخشداری نیز به عنوان مسئولان منطقه‌ای در خصوص این موضوع مسئولیت دارند.