فیلمهایی که از دیده شدن در ایران محروم شدند!

جشن خانه سینما که به کاریکاتوری از مراسم اسکار تبدیل شده، محل تقدیر از فیلم‌هایی است که اکران عمومی شده و برای مخاطب «تمام شده» تلقی می‌شوند و در عین حال در بسیاری از اوقات، محفلی برای اهدای جوایز به برخی چهره‌هاست که در جشنواره فیلم فجر دستشان خالی مانده است. چندی پیش گروهی از اهالی خانه سینما دست به کار شدند تا اعتبار این رویداد را افزایش دهند و افکارعمومی را برای پیگیری این رویداد حساس نمایند.این افزایش حساسیت با بیان حرف تازه‌ای قابل تحقق است و در همین راستا کانون کارگردانان، در نامه‌ای به دست‌اندرکاران برگزاری جشن بیستم به ریاست علی نصیریان، خواسته شرایط برای داوری فیلم‌هایی که پروانه ساخت گرفته‌ ولی اکران نشده‌اند نیز فراهم شود. این درخواست که حامیان جدی در بدنه خانه سینما دارد، برای نخستین بار رخ می‌دهد و طبیعتاً برخلاف خواسته متولیان سینماست که به دنبال مدیریت آرام و بی‌حاشیه هستند.بر مبنای طرح کانون کارگردان‌ها، عملاً فیلم‌هایی که نتوانسته‌اند به هر دلیل پروانه نمایش دریافت کنند از جمله فیلم‌های توقیفی یا فیلم‌های غیرتوقیفی در صف اکران در جشن خانه سینما به نمایش درمی‌آیند و بدین ترتیب، بخش قابل توجهی از افکارعمومی که اهمیتی به جشن خانه سینما نمی‌دادند، دست کم برای پیگیری و رصد این فیلم‌ها به جشنواره فجر می‌آیند و به تماشای آثار به نمایش درآمده در این رویداد می نشینند و بدین ترتیب جشن خانه سینما پس از برگزاری این دوره‌ها اهمیت می‌یابد.

این نوع مواجهه، به واسطه هزینه‌زا بودن هر نوع واکنش مثبت یا منفی نسبت به این درخواست است؛ اگر مجموعه سازمان سینمایی بپذیرد که فیلم‌ها صرفاً در جریان داوری برای جشن خانه سینما بدون پروانه نمایش اکران (ولو محدود) شوند، عملاً خود را در معرض نقد گروه قدرتمندی قرار خواهد داد. در مقابل، اگر سازمان سینمایی نپذیرد که این اتفاق رخ دهد، در مقابل خواست بخش قدرتمندی از سینما ایستاده است. بنابراین دوراهی سختی پیش روی مدیران سینمایی است.اگر سازمان سینمایی مقابل این درخواست خانه سینما ایستادگی کند، نخستین چالش واقعی، بخشی از بدنه خانه سینما با سازمان سینمایی رقم می‌خورد و دور از انتظار نیست که ماه عسل خانه سینما با سازمان سینمایی که در دوره کارمندی منوچهر شاهسواری رقم خورده، به پایان برسد؛ هرچند امثال شاهسواری تلاش می‌کنند این ماجرا ختم به خیر شود... .با این حال اساساً توپ به زمین سازمان سینمایی نیافتد و طرح کارگردان‌های سینمای ایران در همان خانه سینما توسط گروه دیگری که اهرم‌های قدرت را در اختیار دارد و روابط حسنه‌ای با مدیریت سینما دارند، در نطفه خفه شد.

مخالفت با این طرح، متکی بر این توجیه بود که شمار فیلم‌های اینچنین زیاد است؛ بنابراین تماشای آنها دشوار بوده و به همین دلیل طرح کانون کارگردانان قابلیت اجرایی ندارد.در همین ارتباط تورج منصوری، دبیر هیئت‌مدیره آکادمی جشن خانه سینما، درباره انصراف از داوری این فیلم‌ها گفت: «قرار شد یک بازه سه‌ساله را در نظر بگیریم و چون ما می‌خواهیم تخصص‌های شاخه‌ای را بررسی کنیم، به این نتیجه رسیدیم که به قاعده عمومی همواره راجع‌ به فیلم‌هایی قضاوت ‌کنیم ‌که به نمایش عمومی درآمده‌اند تا برخی را به ضدتبلیغ تبدیل نکند و برخی را هم از جو دور کند. درخواست کانون مبنی‌بر این بود که پروانه فیلم‌سازی لحاظ شود و دراین‌باره به مازیار میری مأموریت داده شد که موضوع را بررسی کند؛ چون هم مورد وثوق کانون کارگردانان است و هم در جلسات ارشاد حضور داشته».منصوری با استناد به آمار فیلم‌هایی که در سه سال گذشته با وجود داشتن پروانه ساخت هنوز نمایش داده نشده‌اند، گفت: «۴۰ فیلم در سال ۹۴، ۴۵‌فیلم در سال بعد و ۴۳ فیلم در سال ۹۶ تولید شده که دیده نشده‌اند، در نتیجه این ۱۲۸ فیلم باید به ۷۵ فیلم ما اضافه می‌شد؛ یعنی در طول دو ماه باید روزی پنج فیلم را به نمایش بگذاریم که این غیرممکن است، چون برخی از آنها اصلا دی‌وی‌دی نشده‌اند.

ضمن اینکه از بین ۷۵‌فیلم ما ۴۵ تا باید روی پرده نمایش داده شوند و در نهایت حدود ۱۷۰‌فیلم را در مدت کمتر از دو ماه باید نمایش دهیم. بنابراین طبق بررسی‌ها این پیشنهاد عملی نبود، نه‌اینکه نخواهیم، چون اتفاقا نظرات مثبت بود، ولی به شکل تکنیکی نمی‌توانستیم آن را اجرائی کنیم».اظهارات منصوری البته توجیهی بیشتر نیست. پس از آنکه خانه سینما با مدیریت سینما در دولت احمدی نژاد وارد درگیری جدی شد، جشن خانه سینما برای دوره طولانی تعطیل شد. در نهایت پس از بازگشایی خانه سینمای توسط حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی در دولت اول حسن روحانی، داوران خانه سینما فیلم‌هایی که در طول چندین سال در سینمای ایران اکران شده بود، را بازبینی کردند و به قضاوت درباره آنها پرداختند. بنابراین طرح چنین ادعایی که بازبینی و داوری 170 فیلم ناممکن است، دور از منطق به نظر می‌رسد.اکنون با این وضعیت 170 فیلم سینمایی از یک بار دیدن شدن در ایران و داوری درباره آنها نیز محروم شدند! آیا متولیان نهاد صنفی همچون خانه سینما حتی در این حد نیز نمی‌توانستند خواسته‌های کانون کارگردانان‌ به عنوان یکی از گروه‌های اصلی تشکیل دهنده ی این نهاد را مورد توجه قرار دهند و این گروه بزرگ از سینماگران که حسرت تماشای فیلم‌هایشان را بر پرده بزرگ سینماهای ایران بر دل دارند، یک فرصت امیدبخش می‌دادند؟