تحلیل يك اقتصاددان از علل سقوط نرخ ارز

سقوط نرخ ارز را چگونه ارزیابی می کنید ؟
نرخ ارز به دو عامل بستگی دارد عرضه و تقاضا، طرف تقاضا به میزان وصولی درآمد نفت بستگی دارد درآمد نفت از کانال بودجه دولت در کشور تقاضا یا قدرت خرید ایجاد می کند، به اظهار وزیر بهداشت و درمان، بودجه تزریقی به این وزارتخانه در حد 50 درصد عملکرد سال قبل است. در وزارتخانه های دیگر نیز روند تخصیص بودجه شبیه وزارت بهداشت و درمان است. نصف شدن بودجه دولت به نصف شدن قدرت خرید مردم انجامیده، اگر دولت خرج نکند، تقاضا برای دلار کاهش می یابد.

طرف عرضه ارز چه نوساناتی دارد؟
اگر هر خانواده ایرانی 200 گرم طلا داشته باشد، خانواده های ایرانی 200 میلیارد دلار طلا دارند ، بانک مرکزی دو سال قبل 19میلیارد دلار به بازار فروخت و احتمالا طی سه سال گذشته مردم 30 میلیارد دلار مازاد بر 19 میلیارد دلار ، ارز خریداری کرده اند، مردم مجموعا نزدیک به 250 میلیارد دلار دارائی با منشاء ارزی دارند ، در جامعه خوش بینی رو به گسترشی ایجاد شده که روحانی در لغو تحریم موفق خواهد شد و این خوش بینی باعث شد تا بخشی از 250 میلیارد دلار راهی بازار شود و قدرت خرید بازار برای جذب دلار و طلای ارائه شده بسیار کمتر از عرضه بود لذا دلار سقوط کرد.

عامل دیگری موثر نبود ؟
سقوط قیمت طلا در بازار جهانی این روند را تشدید کرد.

کاهش نرخ ارز چه اثراتی خواهد داشت؟
با نرخ جدید ارز صادرات به غیر از مواد خام و یا کالاهایی که یارانه انرژی قابل ملاحظه دریافت می کنند غیر اقتصادی شده است. در سال گذشته صادرات بسیاری از محصولات کشاورزی و صنعتی ایران اقتصادی شد، با نرخ جدید، صادرات غیر نفتی که انرژی بر نیستند به شدت کاهش می یابد. با کاهش صادرات، پس از مدتی عرضه ارز کاهش می یابد با کاهش عرضه ارز ، قیمت آن مجددا افزایش می یابد اما این نیاز به زمان دارد تا آثار کاهش صادرات غیر نفتی بر عرضه ارز در اقتصاد ظاهر شود.

کاهش نرخ ارز چه تاثیری بر نظام بانکی دارد؟
همه کسانی که از مهر سال 1391 تا کنون به نوسان گیری از ارز و طلا پرداخته اند با حداقل 15 درصد زیان مواجه اند اگر نوسان گیری از ارز و طلا با وام بانکی انجام شده باشد 25 درصد نیز نرخ بهره پرداخت شده است، زیان تا کنون 40 درصد است. 80 درصد کسانی که از بانکها تسهیلات دریافت می کردند با سود ناشی از تورم می توانستند تسهیلات را بازپس دهند و با سود عملیاتی در کمتر از 20 درصد موارد بهره بانکی قابل بازپرداخت بود لذا در مجموع 80 درصد وام گیرندگان زیان کرده اند.

چه باید کرد؟
تورم نقطه به نقطه در تیر ماه سال 92 نسبت به تیر ماه 91 حدود 45 درصد بود. تورم در 12 ماه آینده بر اساس تورم تیر ماه نسبت به ماه قبل فقط 17 درصد است و تورم در مرداد 93 نسبت به مرداد 92 بر اساس تورم مرداد نسبت به تیرماه 92 فقط 15 درصد خواهد بود، با تحقق این مسأله در عمل دولت موفق به مهار تورم شده است.

مبنای این دلیل شما چیست؟
دولت فقط به اندازه درآمدش خرج می کند اگر دولت به اندازه درآمدش خرج کند تورم به آسانی مهار می شود مهار تورم در ایران از عوض کردن یک کدخدا هم آسان تر است.

مهار تورم چه پیامدهایی دارد؟
همه کسانی که بر اساس تورم بالا سرمایه گذاری کرده اند با زیان قابل ملاحظه مواجه می شوند، آمار دقیقی وجود ندارد، ولی احتمالا حدود 80 درصد فعالان اقتصادی بر اساس تورم سالهای قبل سرمایه گذاری را سودآور ارزیابی می کردند و با تورم موجود بسیاری از سرمایه گذاری ها غیر اقتصادی شده است .

راه حل چیست؟
در همه دنیا مهار تورم به رکود می انجامد و راه حل دیگری نیست در آمریکا نیر در اوائل دهه 1980 میلادی مهار تورم به رکود سنگین انجامید در همه دنیا تجارب مشابه به استثنای آمریکا در اوائل دهه نود مهار شوک درمانی تورم به رکود انجامید، در تابستان 87 نیز سیاست مشابه بوسیله مظاهری به رکود سنگین انجامید.برای مهار تورم باید دولت به اندازه درآمدش خرج کند و از اوائل سال جدید، دولت به اندازه جیبیش خرج می کند و حالا آثار رکودی آن ظاهر شده است. برای مهار تورم باید دولت از همین مسیر می رفت و خطایی صورت نگرفته است. اشتباه آنجاست که دولت قول مهار رکود را می دهد که عملی نیست دولت در عمل درست عمل می کند اما قول غیر واقعی می دهد

مسیر بعدی چه خواهد بود؟
دوران رکود تا سرکوب انتظارات تورمی تداوم می یابد و پس از سرکوب انتظارات تورمی ، دوران رونق با سیاست بسط پولی مفید خواهد بود.

تغییر در سود سپرده چه تاثیری بر بازار خواهد داشت؟
بالابودن سود سپرده به بازار علامت می دهد که باید انتظار تورمی بالا در آینده داشت و این باعث می شود تا انتظارات تورمی با وجود سیاست انقباضی سرکوب نشود و این علامت بدی است. در این نقطه، زمان وارد کردن یک شوک به بازار سپرده است. در شرایطی که دولت معادل 50 درصد سال قبل خرج می کند در جامعه قدرت خرید نیست و طرف تقاضا بی جان است. اتفاقا اگر با کاهش سود سپرده بخشی از سپرده ها به امور دیگر هدایت شود، باعث کاهش رکود می شود. سیاست های بانکی متناسب با بخش های دیگر حرکت نمی کند در حالی که تورم به شدت رو به کاهش است و سود سپرده و بهره بانکی باید کاهش یابد. بین بانکها مسابقه ای برای افزایش سود سپرده ایجاد شده که قابل درک نیست بانکها مدیریت نمی شوند بانکها به حال خود رها شده اند.

چه راه حلی وجود دارد ؟
بین نرخ بهره و بازده اقتصاد سازگاری وجود ندارد، با کاهش تورم، سرمایه گذاری با نرخ های بهره موجود اقتصادی نیست اگر نرخ بهره کاهش نیابد رکود تشدید می شود.

اكنون بزرگترین مشکل اقتصاد ه موجود کدام است؟
در لحظه موجود مشکل رکود است. تورم مهار شده و کاهش بیش از این تورم به صلاح نیست، اما نظر به بالا بودن انتظارات تورمی ، برای ورود به فاز رونق باید انتظارات تورمی کاملا سرکوب شود و انتظارات تورمی تا سود سپرده کاهش نیابد سرکوب نخواهد شد. براین اساس نیاز است که دولت دارای راهبرد برای مهار انتظارات تورمی و سود سپرده باشد و سیاستهای پولی و مالی را هماهنگ کند.