تفاوت طوفان‌های نمکی دریاچه‌های ارومیه و "آرال"

دکتر فرزین کلانتری در کارگاه علمی ریزگردهای نمکی با تاکید بر اینکه در سال‌های اخیر معضل ریزگرد به صورت فراگیر در کشور وجود دارد، اظهار کرد: این پدیده یک پدیده جدید نیست، بلکه در کشورهایی چون شمال آفریقا، آمریکا و حتی در استرالیا نیز با آن مواجه هستیم و این امر به دلیل دستکاری‌های بشر در طبیعت است.وی یکی از کانون‌های جدید گرد و غبار را دریاچه آرال نام برد و یادآور شد: این دریاچه در شرق دریای خزر و در مرز کشورهای قزاقستان و ازبکستان قرار دارد که از جمله دریاچه‌های آب شیرین است و آب رودخانه‌هایی چون آمودریا و سیردریا به آن وارد می‌شود.عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر با بیان اینکه بر روی این دو رود ۴۰ سد و بند انحرافی احداث شده است، تاکید کرد: با دستکاری‌هایی که بر روی این دریاچه صورت گرفته، سرنوشت تلخی برای دریاچه آرال رقم خورده است.کلانتری، حفر بزرگترین کانال آبی و احداث بلندترین سد خاکی دنیا را از دیگر معضلات ایجادشده برای دریاچه آرال نام برد و اظهار کرد: با اقدامات صورت گرفته هر چند که رشد اقتصادی منطقه، افزایش و جمعیت آن ازدیاد یافت، ولی موجب شد تا این دریاچه تحت تنش‌های زیستی و خشک شدن حوضه‌های آبریز آن، خشک شود.

وی گفت: به گونه‌ای که بر اساس گزارش‌های جهانی خشک شدن دریاچه آرال یکی از بزرگترین معضلات زیست محیطی به شمار می‌رود.کلانتری با تاکید بر اینکه با خشک شدن این دریاچه، توفان‌های نمکی وسعت زیادی را در برگرفته است، خاطرنشان کرد: بر اساس گزارش‌های منتشر شده ساکنان اطراف این دریاچه مبتلا به بیماری‌هایی چون کم خونی، سل، مشکلات تنفسی و همچنین رشد ۵۰ درصدی مرگ و میر کودکان ایجاد شده است.عضو هیات علمی دانشگاه خواجه نصیر با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه در ایران، توضیح داد: وسعت دریاچه ارومیه یک دهم دریاچه آرال و حجم آب آن پنج درصد آرال است، ضمن آنکه در اطراف دریاچه ارومیه پوشیده از کوه است، ولی در اطراف دریاچه آرال پوشیده از دشت است.

کلانتری با بیان اینکه در نتیجه اقدامات صورت‌گرفته بر روی دریاچه ارومیه، آب این دریاچه در طول ۲۰ سال هفت متر کاهش یافت، اظهار کرد: دلایل اصلی خشک شدن این دریاچه را باید در مهار روان‌آب‌های سطحی و توزیع آن در شبکه‌های آبیاری کشاورزی، بهره‌برداری زیاد از منابع آب‌های زیرزمینی و تغییرات جوی و کاهش نزولات آسمانی جستجو کرد.این محقق حوزه محیط زیست با تاکید بر اینکه دلایل خشک شدن دریاچه‌های آرال و ارومیه شبیه هم است، اظهار کرد: اما در عین حال دریاچه آرال در میان یک دشت باز و بادخیز قرار دارد. به گونه‌ای که سرعت باد ۱۲۹ کیلومتر در ساعت است، ولی دریاچه ارومیه در میان کوه‌ها قرار دارد و سرعت باد در آن به ۶۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد.وی اضافه کرد: بر این اساس طوفان‌های نمکی دریاچه ارومیه بر خلاف دریاچه آرال وسعت زیادی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.به گفته کلانتری تا کنون راهکارهایی نظیر انتقال آب از حوضه‌های مجاور و از سرشاخه زاب صغیر در پیرانشهر و ارس، توقف یا کاهش بهره‌برداری از منابع آبی و علاج‌بخشی عوارض از جمله راهکارهایی است که برای خشک شدن دریاچه ارومیه ارائه شده است.وی در عین حال یادآور شد: علاوه بر آن استفاده از روش‌های تثبیت خاک و همچنین بادشکن‌ها می‌تواند در این زمینه موثر باشد.