تصمیم اوپک در آشفته بازار نفت چه خواهد بود؟

بازخوانی سرنوشت بازار جهانی نفت طی ۹ ماه گذشته نشان می‌دهد این بازار یکی از دوران‌های پرالتهاب و پرنوسان را در عمر ۶۰ ساله خود تجربه کرده است. بازار نفت در این مدت همانند کلاف سردرگمی شده که توسط آمریکا ساخته شده است. ترامپ، رییس جمهور آمریکا در اردیبهشت‌ماه با خروج از برجام و اعمال تحریم‌های نفتی عیله ایران آرامش اوپک را بعد از سه سال که اعضایش به کاهش تولید متعهد شده بودند و هر عضو بر اساس سهمیه‌ای که داشت موظف به تولید بود، به‌هم زد.تصمیم ترامپ بازار را نگران خلاء احتمالی نفت ایران کرد و از آنجا که کمبود نفت در بازار باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود و این افزایش قیمت بیش از همه برای آمریکا نگران کننده است، ترامپ چند سناریو را برای جبران خلاء نفت ایران روی میز قرار داد. رییس جمهور آمریکا در این راستا از دیگر اعضای اوپک، مخصوصا عربستان، خواست تا تولید خود را افزایش دهند. هم‌چنین از ذخایر استراتژیک خود برداشت و مشتریان ایران را تهدید کرد که اگر خرید نفت از ایران را ادامه دهند، آن‌ها را تحریم خواهد کرد.

اقدامات آمریکا نگرانی‌ها را افزایش داد و باعث شد قیمت نفت به نرخ بی‌سابقه ۸۵ دلار برسد و درحالی که عربستان بیش‌ترین میزان تولید خود را داشت و تنها سه روز تا آغاز موعد تحریم‌های نفتی علیه ایران باقی مانده بود، رییس جمهور آمریکا تصمیم گرفت به هشت مشتری نفت ایران معافیت دهد. این اتفاق درکنار افزایش تولید دیگر اعضای اوپک سیگنال مازاد عرضه را به بازار منعکس کرد و باعث شد قیمت‌ها تا سطح ۵۹ دلار هم سقوط کند.این قیمت منجر شد که عربستان که وابستگی زیادی به قیمت نفت دارد، اعلام کند حاضر است ۵۰۰ هزار بشکه از تولید خود بکاهد تا بازار و قیمت‌ها به تعادل برسند. عربستان درحالی این تصمیم را گرفته که به نظر می‌رسد روسیه که بزرگ‌ترین عضو غیراوپک است و معمولا برای به تعادل رساندن بازار با اعضای اوپک همکاری می‌کند، چندان راضی به کاهش میزان تولید خود نیست.اتفاق دیگری که اوپک با آن رو به رو شد، تصمیم یکی از اعضاء برای خروج از این سازمان است.

 در این راستا وزیر انرژی قطر اعلام کرد این کشور تا ژانویه سال ۲۰۱۹ از سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک خارج می‌شود.حالا اعضای اوپک می‌خواهند در چنین آشفته بازاری گرد هم جمع شوند. در شرایطی که کشورهایی که ظرفیت افزایش تولید نداشتند، با کاهش قیمت‌ها درآمدشان را از دست داده‌اند و کشورهایی که ظرفیت افزایش تولید داشته و توانستند با افزایش تولید درآمدشان را باوجود کاهش قیمت‌ها حفظ کنند، هم به هرحال منابع طبیعی‌شان را از دست داده‌اند. کارشناسان بر این باورند که انتظار این است که کاهش تولید از جانب کسانی باشد که افزایش تولید داشته‌اند، نه کشورهایی که هیچ افزایش تولیدی نداشته‌اند یا حتی تولیدشان کمتر هم شده است.

عربستان میخواهد از طریق نفت مساله خاشقچی را با آمریکا حل کند
در این راستا، سیدمهدی حسینی - کارشناس ارشد حوزه انرژی - با اشاره به اجلاس قبلی اوپک که اعضاء در آن با کاهش یک میلیونی تولید موافقت کردند، به ایسنا، گفت: در اجلاس قبلی اوپک، حتی کشورهایی که طرفدار افزایش تولید بودند، با کاهش یک میلیونی تولید موافقت کردند. درحال حاضر این‌که چرا عربستان اعلام می‌کند باید یک میلیون بشکه از میزان تولید اوپک کاهش یابد، درحالی که آمریکا از ذخایر استراتژیک خود برای افزایش عرضه استفاده می‌کند که خلاء نفت ایران را جبران کند، یک سوال مهم است. به نظر من عربستان چون می‌داند آمریکا خواهان تولید بالا در بازار است، می‌خواهد آمریکا را سر مساله خاشقچی تحت فشار قرار دهد و این پیام را برای آمریکا دارد که اگر درباره خاشقچی سخت بگیرید، من هم تولید را کاهش می‌دهم و شما آسیب خواهید دید.

توافق اعضای اوپک برای کاهش تولید
وی با تاکید بر این‌که عرضه در بازار بیشتر از تقاضاست، اظهار کرد: دلیل این افزایش، اقدام اخیر عربستان و روسیه است که هر دو در بیش‌ترین حد توان خود تولید کردند. عربستان از یک طرف اعلام می‌کند عرضه باید کاهش یابد و از طرف دیگر تولید خود را به حداکثر می‌رساند. پیش‌بینی من با توجه به این وضعیت که عرضه بیش‌تر و قیمت‌ها کاهش یافته، این است که اعضای اوپک برای کاهش تولید به توافق برسند.

روسیه با آمریکا سر ایران معامله می کند
این کارشناس ارشد حوزه انرژی، در ادامه درباره رفتار روسیه در بازار جهانی نفت توضیح داد: به نظر من روسیه درحال معامله با آمریکا درباره ایران است و علاقه دارد که عرضه زیاد باشد تا برای نفت ایران تقاضایی نباشد و راحت‌تر بتواند تحریم را با موفقیت رو به رو کند. درخواست آمریکا هم همین است. زیرا می‌خواهد تحریم ایران با موفقیت روبه‌رو شود.دلیل دیگر آمریکا این است که قبل از انتخابات قیمت فراورده در آمریکا افزایش یافته و نارضایتی ایجاد کرده بود. دولت ترامپ درحال حاضر نمی‌خواهد نارضایتی بابت افزایش قیمت فرآورده مانند بنزین و گازوئیل افزایش پیدا کند. ضمن این‌که آمریکا با قیمت‌های پایین نفت هم موافق نیست. زیرا تولید نفت شیل در آمریکا بسیار بالاست و اگر قیمت کاهش یابد، آمریکا آسیب خواهد دید.

موضع ایران چه باید باشد؟
حسینی در پاسخ به این سوال که ایران باید چه موضعی داشته باشد، پاسخ داد: به نظر من ایران باید از کاهش تولید استقبال کند، زیرا کاهش تولید آمریکا را تحت فشار قرار می‌دهد که از ذخایر خود برداشت کند. آمریکا هم تا حدی می‌تواند این کار را انجام دهد. خاصیت دومی که کاهش تولید دارد، این است که قیمت‌ها را افزایش می‌دهد و این موضوع به نفع ایران است.خاصیت دیگر این است که تقاضا برای نفت ایران کاهش پیدا نمی‌کند و جایگزینی به راحتی انجام نمی‌شود.

خروج قطر از اوپک چه تاثیری در اوپک دارد؟
وی در ادامه درباره تصمیم قطر برای خروج از اوپک نیز گفت: خروج اعضاء از اوپک، بی‌سابقه نیست. اما چون اوپک یک سازمان جهان سومی نسبتا موفقی بوده و انسجام تولیدکنندگان را به وجود آورده است و طی اتفاقات سیاسی که رخ داده، توانسته نقش خود را به خوبی ایفا کند، باید کشورهای عضو خواهان حفظ اوپک باشند. به نظر من خروج عضو کوچکی مانند قطر آنقدر بزرگ نیست که تاثیرگذار باشد.این کارشناس ارشد حوزه انرژی با تاکید بر این‌که خروج قطر از اوپک در کوتاه مدت به نفع ایران است، افزود: قطر با توجه به فشارهایی که از سوی عربستان و امارات داشته، به ما نزدیک شده است و خروج از اوپک با توجه به این‌که عربستان درحال حاضر بیش‌تر سیاست گذاری می‌کند، باعث فاصله گرفتن قطر از عربستان می‌شود. ایران نباید با این خروج مخالفت کند اما در بلندمدت می‌توان زمانی که شرایط سیاسی تغییر کند، خواهان این باشیم که قطر بازگردد و اعضای بیش‌تری به اوپک اضافه شوند. هرچه اعضای بیش‌تری به اوپک اضافه شود، و تولید بیش‌تری از سوی این سازمان صورت بگیرد، اثرگذاری سیاسی و کنترل بیش‌تری بر بازار خواهد داشت.