تاثیر بورس کالا بر واردات و صادرات

محمد حسین دیده‌ور با اشاره به سال‌های گذشته اظهار کرد: تعیین قیمت‌های دستوری و ثابت، سرگردانی مصرف‌کنندگان در تهیه مواد مورد نیاز خود و در نهایت وجود رانت‌های عظیم در بازار محصولات فلزی که ناشی از اختلاف شدید قیمت ها بود، موجب شد ایده راه‌اندازی بورس فلزات در اواخر دهه ۱۳۷۰ به منظور برطرف کردن مشکلات و همچنین کشف قیمت عادلانه محصولات شکل بگیرد.وی افزود: در آن زمان کارخانه‌های تولیدی از قیمت‌های موجود در بازار رنج می‌بردند، زیرا قیمت‌ها به صورت دستوری و ثابت تعیین می‌شد و کارخانه‌ها محصولات خود را از طریق بخش خصوصی، دولتی، تعاونی و بخش سهامداری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دادند و مشکلات عدیده‌ای در خصوص اختلاف قیمت آهن در حاشیه بازار وجود داشت.اولین رئیس هیات بورس فلزات تهران اضافه کرد: از سوی دیگر سرگردانی مصرف‌کنندگان در تهیه فولاد، اختلاف قیمت محصولات از درب کارخانه تا بازار مصرف در کنار وجود افراد بانفوذ و دارای ارتباط موجب شد با تلاش و همکاری وزارت صنعت، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و همچنین اداره فروش شرکت ذوب آهن و فولاد مبارکه و سایر تولیدکنندگان فلزات، بورس فلزات راه اندازی شود.

به گفته دیده‌ور، راه اندازی بورس فلزات در آن زمان کار بسیار سختی بود و جسارت بزرگی می‌طلبید، زیرا پس از سال‌ها قرار بود قیمت‌ها واقعی شود و محصولات کارخانجات برای اولین بار از طریق تابلوی بورس کشف قیمت شده و به صورت حراج واقعی بفروش برسد؛ اما با عزم ملی این قدم بزرگ برداشته شد و در مدت زمان کوتاهی اثرات مثبت راه‌اندازی نخستین بورس کالایی در کشور برای همه نمایان شد.اولین رئیس هیات بورس فلزات تهران ادامه داد: برای راه‌اندازی بورس فلزات، آموزش‌های اولیه انجام و از تجارب بورس فلزات لندن استفاده شد. همچنین جلسات متعددی به منظور بررسی نقاط قوت و ضعف این بورس با حضور فعالان بازار و مسئولان وقت برگزار شد و در نهایت شرایط بسیار مطلوبی در بازار فلزات به وجود آمد؛ به یاد دارم با گذشت زمان، رضایت همزمان مصرف کنندگان و تولیدکنندگان فراهم شد و تمامی مصرف کنندگان که همواره با قیمت های غیرواقعی روبه رو بودند، از یک فرصت برابر و مطلوب بهره مند شدند؛ پس از آن تجربه های بهتری به دست آمد و مقرر شد با ادغام بورس فلزات و کشاورزی، بورس کالای ایران با هدف کشف واقعی و عادلانه کالاهای اساسی و مواد اولیه واسطه ای راه اندازی شود.

دیده ور تصریح کرد: اگرچه در ابتدای تاسیس بورس فلزات با مشکلاتی مواجه بودیم ولی در این راه از تمامی ظرفیت های بخش خصوصی به خصوص بخش فلزات که تجربه بالایی داشتند استفاده شد؛ در نگاهی واقع بینانه با راه‌اندازی بورس فلزات، حجم عظیم رانت که در فاصله قیمت و حاشیه بازار و قیمت گذاری دستوری وجود داشت، از بین رفت و سود این اختلاف قیمت به کارخانجات عظیم تولیدی که مستحق دریافت چنین رقمی بودند، برگردانده شد و سیستم بسیار منظمی ایجاد شد.وی خاطرنشان کرد: البته در آن زمان فشارهای بسیار سنگینی برای راه اندازی بورس فلزات وجود داشت، زیرا به دلیل نوپا بودن این نهاد، هر روز فشارهایی در برابر شفاف سازی و واقعی شدن قیمت ها ایجاد می شد ولی وقتی تصمیم گیران نتایج مطلوب راه اندازی این بورس و همچنین رضایت تولید کنندگان و مصرف کنندگان را مشاهده کردند و همه می دانستند که مرجعی وجود دارد که قیمت ها را به صورت شفاف و عادلانه تعیین می کند، از راه اندازی آن ابراز رضایت و دفاع کردند که در نهایت این رضایتمندی و موفقیت منتج به راه‌اندازی نهاد بزرگ تری به نام بورس کالای ایران شد.

دیده ور در ادامه در پاسخ به این سوال که چه میزان از توسعه صنایع بالا دستی و پایین دستی را می‌توان به راه‌اندازی بورس فلزات و در ادامه بورس کالای ایران نسبت داد؟ گفت: ما تا پیش از راه‌اندازی بورس‌های کالایی در کشور با کمبود مواد اولیه مواجه بودیم؛ به طوری که تا سال ۱۳۸۲ به مدت ۱۰ سال واردات بسیار بالایی از کشورهایی همچون چین، کره و حتی ترکیه داشتیم ولی در طول این سال ها با واقعی شدن قیمت ها، رسیدن سود اصلی به تولیدکننده ها و دریافت مناسب مواد اولیه از سوی مصرف کنندگان، امروز به صادر کننده در بخش فولاد تبدیل شدیم؛ این روند در در حوزه‌های دیگر نیز به واسطه اعتماد به مکانیسم بازار و ایجاد صرفه برای تولیدکننده و مصرف کننده ایجاد شده است.وی ادامه داد: حوزه‌های دیگر نیز به واسطه اعتماد به مکانیسم بازار و ایجاد صرفه برای تولیدکننده و مصرف کننده ایجاد شده است؛ با وجود همه خدمات بورس کالا در این سال ها و مشاهده توسعه صنایع به واسطه کارکردهای این بورس. اما امروز بعضا افرادی برخی مشکلات ناشی از  شرایط خاص اقتصادی را به این بورس نسبت می‌دهند که این مباحث می‌تواند در سرعت پیشرفت بورس کالا و خدمت به صنایع تاثیرگذار باشد.