عزم شهرداری‌ها برای تخریب تاریخ جهانی ایران!

اخباری که هر روز یک دل‌نگرانی جدید را در مورد محوطه‌های تاریخی ثبت شده در فهرست میراث جهانی به دنبال دارد و میراث فرهنگی احتمالا از سر ادب و الزام خودش به رعایت قانون، تنها کاری که از دستش برمی‌آید جلو رفتن بر اساس قانون و فقط شکایت‌های حقوقی است که معمولا هم راه به جایی نمی‌برد و حریف تنها کاری که شاید در آخرین قدم به آن توجه کند، رعایت قوانین و ضوابط میراثی در مواجه با آثار جهانی است؛ حریفی که برنامه ششم توسعه قرار است او را امانت‌دار همین تاریخ کشور کند ...نمی‌توان خبرهای منتشر شده را از نظر تاریخی یا زمان رخ دادشان اولویت‌بندی کرد؛ آن هم برای محوطه‌هایی جهانی مانند میدان نقش جهان اصفهان یا کاخ جهانی کاخ گلستان و حتی محوطه‌های جهانی شده استان خوزستان!میدان نقش جهان اصفهان، برای نخستین بار نیست که با این تهدید روبه رو می‌شود، این محوطه حدود 20 سال پیش هم با مشکلی مشابه مواجه شد و بعد از تخریب کاروانسرای «تحدید» در حدود 700 متری میدان نقش جهان اصفهان و ساخت برج «جهان‌نما»، سال‌ها با کوتاه کردن قدش درگیر بودند تا سرانجام با پرداخت هزینه‌ی هنگفت که می‌توانست بسیاری از بناهای تاریخی دیگر اصفهان را نجات دهد، میدان نقش جهان را که با تلاش‌های شهریار عدل در 1358 جهانی شد، از خطر خروج از ثبت نجات دادند.

 اما آن درسِ عبرت مدیریت شهری اصفهان نشد و طرحی که سال‌ها در حال پایه‌ریزی‌اش بودند را از مدتی قبل شروع کردند و این بار با مجوز احداث خیابان آقانورالله نجفی در چند ده متر نزدیک‌تر به میدان جهانی نقش جهان صادر کرد.پایتخت هم از این خطر مستثنی نشد، تنها اثر جهانی پایتخت هم ده سالی می‌شود با خطری این‌چنینی مواجه است، مجوزی که با خطای یک کارشناس و موافقت شهرداری صادر شد و به دنبال آن، سرای قاجاری دلگشا را در کمتر از 100 متری این محوطه‌ی جهانی تخریب کردند و جای آن مجتمع تجاری دلگشا با چند متر گودبرداری در زیر زمین سر برآورد و مدت‌ها یونسکو و مسئولان میراث فرهنگی را درگیر خود کرد. حتی هنوز آن قدر که قوانین جهانی می‌گویند به احترام کاخ گلستان قد کوتاه نکرده است.این بار حریف، پا را فراتر گذاشته و در حریم نه، بلکه در زمینِ این اثر جهانی، نه تنها ساخت‌وساز با چند بیشتر از ارتفاع مصوب بلکه چند متر هم در دل زمین گودبرداری کرده و از حرف خود به واسطه‌ی پولی که تا امروز هزینه کرده، کوتاه نمی‌آید...

و باز هم دل‌نگرانی‌ها برای این اثر جهانی و احتمال قرارگرفتن‌اش در فهرست میراث در خطر یونسکو احساس می‌شود.خوزستان با داشتن چند اثر جهانی در رده بعدی قرار می‌گیرد، از یک سو شوشتر با مجوزی که مدیر شهرستان‌اش به واسطه‌ی نداشتن قدرتِ «نه گفتن» به مالک شش دهنه مغازه، اجازه‌ی تخریب و نوسازی آن‌ها را در عرصه‌ی جهانی سازه‌های آبی شوشتر صادر می‌کند!و از سوی دیگر داستان پرماجرای عرصه‌ی شهر باستانی شوش و طرح "تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر" که بعد از گذشت یک سال بار دیگر خبرساز شده و این‌بار به نظر می‌رسد با تحریک‌های بیشتری نسبت به قبل قصد تخریب کامل این بخش از عرصه‌ی جهانی این محوطه‌ی باستانی را دارند و هنوز برخی از مردم شوش بدون درنظر گرفتن گزینه‌ی جایگزین یعنی جاده‌ی کمربندی، از درخواست خود برای ایجاد پل زیرگذر در همان نقطه کوتاه نیامده‌اند.باغ جهانی عباس‌آباد بهشهر، گزینه‌ی دیگری است که می‌توان آن را دست‌کم به دلیل توجهی که بالاخره به آن شد، در رده‌ی پایانی قرار داد. بعد از انتشار چند خبر از هشدارهای یونسکو و دادن کارت زرد به میراث فرهنگی برای دست‌درازی‌هایی که مسئولان شهری به این باغ جهانی داشتند، بالاخره همه با یکدیگر تعامل کردند و قرار بر تفاهم شد، تا این باغ جهانی را نجات دهند.

همه‌ی این حرف‌ها و تهدیدها یک طرف و از سوی دیگر، برنامه‌ی ششم توسعه و اعتمادیک که میراث فرهنگی تا امروز به شهرداری‌ها در استان‌ها وشهرهای مختلف داشته، سوی دیگری است.وقتی ۲۱ آذر ۹۴ متن کامل لایحه پیشنهادی برنامه ششم توسعه از سوی سازمان مدیریت به دولت ارائه شد تبصره‌های مربوط به میراث فرهنگی ۳۵ ، ۳۶ ، ۳۷ و ۳۹ حرف جدیدی را مطرح می کردند. به خصوص در تبصره ‌۳۶ که در آن آمده است: «سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موظف است اماکن تاریخی (به استثناء نفایس ملی)، در اختیار خود را به شهرداری‌های با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت برای بهره‌برداری واگذار کند.«به نظر می‌رسد با امضایی که مسئولان در دوره‌های مختلف پای این لایحه زده‌اند، مدیریت شهری در همه کشور را امانت‌دار خوبی برای حفاظت ازمیراث فرهنگی انتخاب کردند و البته به این فکر و حرف که این دستگاه‌ شهری به واسطه داشتن پول و اعتبار می‌تواند، اقدامات مورد نیاز برای حفاظت از آثار تاریخی را انجام دهد.شهرداری‌ها در طول سال‌های گذشته و به خصوص در مواجه با فقط 23 پرونده‌ی جهانی شده در کشور، رفتار خود را با آثار تاریخی به خوبی نشان داده‌اند، چه برسد در مواجه‌ای که سال‌هاست با آثار ملی دارند و بخواهند مدیریت حفاظت از همه‌ی آثار تاریخی کشور را بر عهده بگیرند.