روسیه از سفر اسد به تهران ناراحت است

گروه سیاسی: برخی گزارش‌ها در رسانه‌های روسی حاکی از آن است که روسیه از سفر بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، به ایران ناراضی بوده و در اثر این نارضایتی هماهنگی‌ها با اسرائیل برای «خارج کردن» نیرو‌های ایران از سوریه را افزایش داده است.

اخیرا بشار اسد برای نخستین بار پس از شعله‌ور شدن جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، به تهران سفر و با مقام معظم رهبری آیت الله سید علی خامنه‌ای و همچنین رئیس‌جمهور حسن روحانی دیدار و گفتگو کرد. این سفر در داخل ایران به استعفای جنجالی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، منجر شد و ظاهرا در خارج از ایران، روسیه را ناراحت کرد.

کمتر از یک هفته پس از سفر اسد و نیز یک روز پس از سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به مسکو، ولادیمیر پوتین، در اقدامی که موجب غافلگیری برخی ناظران شد، به منظور عادی‌سازی وضعیت سوریه پس از ریشه‌کن کردن کامل داعش در آن، یک «سازوکار بین المللی» را اعلام کرد.

پوتین گفته این طرح شامل تاسیس یک گروه کاری برای تضمین خروج نیرو‌های خارجی از سوریه و طراحی ترتیباتی می‌شود که تضمین می‌کند کشور سوریه همه قلمرو خود را کنترل و تمامیت ارضی خود را حفظ می‌کند. نتانیاهو پس از دیدار با پوتین، مدعی شد گفتگو‌های او در کرملین به حصول توافقی جهت تاسیس یک گروه کاری برای حذف همه نیرو‌های خارجی از سوریه منجر شد.

پوتین اعلام کرده هدف گروه کاری یادشده، اقدام برای عادی‌سازی نهایی وضعیت در سوریه است. رئیس‌جمهور روسیه، عادی‌سازی نهایی وضعیت سوریه را با خروج همه نیرو‌های مسلح از قلمرو سوریه و حفظ تمامیت ارضی این کشور مرتبط دانسته است.

رسانه‌های روسی و مقامات اسرائیلی مدعی شده‌اند که خارج کردن نیرو‌های ایرانی از سوریه، هدف سازوکار جدید پوتین است. نتانیاهو پس از بازگشت از روسیه در یکی از جلسات کابینه خود، گفته است او با پوتین بر سر خارج کردن همه نیرو‌های خارجی از سوریه، به جز نیرو‌های روسی، به توافق رسیده است و اسرائیل هم در گروه کاری عضو خواهد بود. نخست‌وزیر اسرائیل افزود: «به طور واضح گفتم که اسرائیل اجازه نمی‌دهد ایران به طور نظامی در سوریه مستقر شود. ما اتخاذ اقدام نظامی علیه آن (ایران) را ادامه خواهیم داد.»

منابع سیاسی نزدیک به نتانیاهو مدعی شده‌اند که نتانیاهو از پوتین درباره سوریه سه تضمین گرفته است: نخست؛ روسیه سامانه موشکی «اس ۳۰۰» را به ارتش سوریه نمی‌دهد. دوم؛ تاسیس یک کمیته روسی و اسرائیلی برای خارج کردن همه نیرو‌های بیگانه از سوریه. سوم؛ اسرائیل در سوریه آزادی عمل داشته باشد. منابع اسرائیلی این اطلاعات را از دفتر نتانیاهو نقل کرده‌اند.

منابع اسرائیلی گفته‌اند تضمین اول، به این معناست که نظام سوریه نمی‌تواند از سامانه موشکی «اس ۳۰۰»، مستقر در شمال سوریه، در برابر حملات اسرائیل استفاده کند. برخی تحلیلگران اسرائیلی مدعی شده‌اند که هدف تضمین دوم خارج کردن نیرو‌های ایرانی از سوریه است.

نکته قابل توجه این است که رسانه‌های روسی هم کم‌وبیش همین تحلیل را ارائه کرده‌اند. روزنامه رأی الیوم در سرمقاله امروز خود مدعی شد که روزنامه روسی «نیزاویسمایا گازیتا» نوشته است: «توافق روسیه و اسرائیل برای تاسیس گروه کاری، واکنشی به سفر "هماهنگ‌نشده" رئیس‌جمهور اسد به تهران است.» این روزنامه روسی در ادامه تصریح کرده که اسرائیل به روسیه کمک می‌کند از ایران جدا شود.

نیزاویسامایا گازیتا افزود: «سفر اسد به تهران، یک ضربه واقعی به کرملین وارد کرد. زیرا (این سفر) نشان داد که اسد مایل است نیرو‌های ایرانی در سوریه باقی بمانند.» عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی الیوم، در سرمقاله این روزنامه گفته است که سفر سری اسد به تهران با روسیه هماهنگ نشده بود و شاید برای بررسی واکنش مشترک سوریه و ایران به نزدیکی روسیه و اسرائیل صورت گرفته است. از دیدگاه عطوان، وارد کردن اسرائیل به گروه کاری، به این معناست که اسرائیل به طرفی اصلی در پرونده سوریه تبدیل شده است و این اقدام روسیه پرسش‌هایی مطرح می‌کند. هنوز معلوم نیست که گروه کاری روسیه دقیقا چه دستورکاری دارد، اما به هر حال، تغییر موضع روسیه و نزدیک شدن این کشور به اسرائیل در پرونده سوریه را نشان داد.