تاریخ انتشار : ۱۳۹۷/۱۲/۲۹ ساعت ۲۱:۵۳
کد مطلب : ۱۷۴۶۵۱
نوروز باستانی؛نماد پیوند همه اقوام ایرانی
گروه فرهنگی: احمد مسجد جامعی وزیر سابق ارشاد و عضو کنونی شورای شهر تهران در یادداشتی نوشت: نوروز دارای سابقه باستانی و قدیمی است. این آیین فراتر از دین زرتشت و ایران باستان است. زمانی که دین مبین اسلام هم آمد به برگزاری آیین نوروز تأکید ویژه‌ای داشت. به‌طوری که در کتاب شیخ صدوق از حضرت علی(ع) نقل شده است نوروز را پاس بدارید.
حتی در کتاب نهج البلاغه نیز در نامه شماره 53 حضرت علی(ع) خطاب به مالک اشتر می‌نویسد: اگر سرزمینی را فتح می‌کنید سنت‌های پسندیده را کنار نگذارید و حفظ کنید و حتی آن را تبلیغ کنید. این تأکید حضرت علی(ع) نشان می‌دهد که دین اسلام بویژه مکتب تشیع نگاه خاص و ویژه‌ای به بحث آیین‌های ملی بخصوص نوروز دارد. در این زمینه از ائمه اطهار بویژه حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) روایت‌های مختلفی وجود دارد. روایتی از اسماعیل پسر حماد نوه امام ابوحنیفه (نعمان بن ثابت) آمده است که می‌گوید ایرانیان برای حضرت علی(ع) فالوده (پالوده) آماده کردند.
بر پایه این گزارش تاریخی، پدربزرگ ابوحنیفه برای امام علی(ع) فالوده آورد و آن حضرت این خوراکی ایرانی را پسندید. فرمود این چیست؟ گفتند ای امیرالمؤمنین امروز نوروز است. فرمود، هرروز ما را نوروز سازید. غیر از این روایات، درباره نوروز نیز گفته می‌شود روز 18 ذی الحجه سال دهم هجری که به عنوان روز عید غدیر خم است بنابر روایات تاریخی با نوروز تقارن پیدا کرده بود. در دوره صفویه هم نوروزنامه‌هایی نوشته شده است که مشهور‌ترین آن اسماعیل‌ابن محمد خاتون‌آبادی است. در این نوروز نامه‌ها به سنت‌هایی در نوروز مثل لباس نو پوشیدن و خانه تکانی اشاره شده است. اگرچه عید غدیر خم مستقیماً در روز اول عید اتفاق نیفتاده اما ایرانیان مسامحاً آن را همزمان با ایام نوروز می‌دانند.
شیعیان هم این آیین را نیک می‌شمارند. البته از بعد تاریخ مذهبی که بگذریم در سفرنامه‌های دوران قاجار نیز اشارات مختلفی به سنت نوروز شده است. به‌طور مثال، هانری رنه دالمانی سیاح فرانسوی وسفرنامه نویس دوران قاجار نیز به بحث همزمانی عید غدیر و نوروز اشاره می‌کند. البته شاردن هم مهم‌ترین سیاح در دوره صفویه است که به این همزمانی پرداخته است. در کتاب‌های تاریخی قاجاریه بخصوص کتاب شرح حال من از عبدالله مستوفی به آیین، آداب و رسوم نوروز اشاره خاصی شده است.
هرچند در این زمینه کتاب‌های دیگری هم نوشته شده اما کتاب عبدالله مستوفی و جعفر شهری کامل‌ترین و دقیق‌ترین کتابی است که درباره نوروز در تهران به نگارش درآمده است. در این کتاب از نکات جالبی که درباره نوروز بیان شده خانه تکانی ایرانی‌ها در آستانه نوروز است. البته در کتاب اوستا درباره خانه تکانی به منزله بیرون ریختن زباله‌ها و کثافت‌ها نکاتی بیان شده است.
یکی دیگر از سنت‌های زیبای نوروز سبزه آرایی و خرید لباس نو در بین ایرانی‌ها بوده که باعث رونق بازار پارچه در آستانه سال نو می‌شده است. در دوران ناصرالدین شاه، منجم دربار همزمان با اعلام تحویل سال نو 110 توپ بر اساس حروف ابجد که نام حضرت علی(ع) است شلیک کرده و نوروز را جشن می‌گرفتند. به‌طور کلی نوروز در بین ایرانیان به عنوان یک آیین ملی و باستانی از جایگاه اجتماعی ویژه‌ای برخوردار است و به عنوان نماد پیوندگر افراد و اقوام ایرانی و ملت ایران یاد می‌شود.
حتی در کتاب نهج البلاغه نیز در نامه شماره 53 حضرت علی(ع) خطاب به مالک اشتر می‌نویسد: اگر سرزمینی را فتح می‌کنید سنت‌های پسندیده را کنار نگذارید و حفظ کنید و حتی آن را تبلیغ کنید. این تأکید حضرت علی(ع) نشان می‌دهد که دین اسلام بویژه مکتب تشیع نگاه خاص و ویژه‌ای به بحث آیین‌های ملی بخصوص نوروز دارد. در این زمینه از ائمه اطهار بویژه حضرت علی(ع) و امام صادق(ع) روایت‌های مختلفی وجود دارد. روایتی از اسماعیل پسر حماد نوه امام ابوحنیفه (نعمان بن ثابت) آمده است که می‌گوید ایرانیان برای حضرت علی(ع) فالوده (پالوده) آماده کردند.
بر پایه این گزارش تاریخی، پدربزرگ ابوحنیفه برای امام علی(ع) فالوده آورد و آن حضرت این خوراکی ایرانی را پسندید. فرمود این چیست؟ گفتند ای امیرالمؤمنین امروز نوروز است. فرمود، هرروز ما را نوروز سازید. غیر از این روایات، درباره نوروز نیز گفته می‌شود روز 18 ذی الحجه سال دهم هجری که به عنوان روز عید غدیر خم است بنابر روایات تاریخی با نوروز تقارن پیدا کرده بود. در دوره صفویه هم نوروزنامه‌هایی نوشته شده است که مشهور‌ترین آن اسماعیل‌ابن محمد خاتون‌آبادی است. در این نوروز نامه‌ها به سنت‌هایی در نوروز مثل لباس نو پوشیدن و خانه تکانی اشاره شده است. اگرچه عید غدیر خم مستقیماً در روز اول عید اتفاق نیفتاده اما ایرانیان مسامحاً آن را همزمان با ایام نوروز می‌دانند.
شیعیان هم این آیین را نیک می‌شمارند. البته از بعد تاریخ مذهبی که بگذریم در سفرنامه‌های دوران قاجار نیز اشارات مختلفی به سنت نوروز شده است. به‌طور مثال، هانری رنه دالمانی سیاح فرانسوی وسفرنامه نویس دوران قاجار نیز به بحث همزمانی عید غدیر و نوروز اشاره می‌کند. البته شاردن هم مهم‌ترین سیاح در دوره صفویه است که به این همزمانی پرداخته است. در کتاب‌های تاریخی قاجاریه بخصوص کتاب شرح حال من از عبدالله مستوفی به آیین، آداب و رسوم نوروز اشاره خاصی شده است.
هرچند در این زمینه کتاب‌های دیگری هم نوشته شده اما کتاب عبدالله مستوفی و جعفر شهری کامل‌ترین و دقیق‌ترین کتابی است که درباره نوروز در تهران به نگارش درآمده است. در این کتاب از نکات جالبی که درباره نوروز بیان شده خانه تکانی ایرانی‌ها در آستانه نوروز است. البته در کتاب اوستا درباره خانه تکانی به منزله بیرون ریختن زباله‌ها و کثافت‌ها نکاتی بیان شده است.
یکی دیگر از سنت‌های زیبای نوروز سبزه آرایی و خرید لباس نو در بین ایرانی‌ها بوده که باعث رونق بازار پارچه در آستانه سال نو می‌شده است. در دوران ناصرالدین شاه، منجم دربار همزمان با اعلام تحویل سال نو 110 توپ بر اساس حروف ابجد که نام حضرت علی(ع) است شلیک کرده و نوروز را جشن می‌گرفتند. به‌طور کلی نوروز در بین ایرانیان به عنوان یک آیین ملی و باستانی از جایگاه اجتماعی ویژه‌ای برخوردار است و به عنوان نماد پیوندگر افراد و اقوام ایرانی و ملت ایران یاد می‌شود.
