آخرین تحولات سودان؛ مردم همچنان در خیابان

ژنرال بن عوف در حالی خبر استعفای خود را از تلویزیون دولتی اعلام کرد که همزمان شمار زیادی از ساکنان پایتخت در ادامه اعتراض ها و نیز برای درخواست جهت واگذاری قدرت به غیرنظامیان مقابل مقر ستاد کل ارتش این کشور تجمع کرده بودند. خبرگزاری فرانسه با تهیه گزارشی در خصوص آخرین تحولات سودان ضمن اشاره به استعفای رئیس شورای نظامی انتقالی، این تصمیم را از دید معترضان به عنوان یک پیروزی قلمداد کرده است.

استعفای رئیس شورای انتقالی سودان در حالی صورت می گیرد که ساعاتی قبل ژنرال عمر زین العابدین، یکی دیگر از اعضای پرنفوذ این شورا در جریان یک کنفرانس خبری در خارطوم بر اراده حاکمان جدید برای سپردن دولت آینده این کشور به دست غیرنظامیان تاکید کرده بود. ژنرال العابدین ضمن دادن وعده برای تشکیل دولتی متشکل از غیرنظامیان همچنین تصریح کرده بود که به زودی باب گفتگو و مذاکره با کلیه «موجودیت های سیاسی» در کشور گشوده خواهد شد.

عوض بن عوف که در زمان زمامداری عمر البشیر وزیر دفاع سودان بود روز پنجشنبه گذشته در پی اوج گیری حرکت اعتراضی مردم این کشور طی سخنانی در تلویزیون دولتی این کشور از سرنگونی رژیم حاکم خبر داد و تاکید که رئیس جمهوری دستگیر و در مکانی امن تحت بازداشت نگاه داشته شده است. این مقام ارشد نظامی سپس خود را رئیس شورای نظامی انتقالی در سودان معرفی کرد که قرار است به مدت دو سال قدرت را در این کشور در دست گیرد.

ژنرال بن عوف اینک تنها پس از گذشت یک روز از سرنگونی حکومت عمر البشیر با انتشار بیانیه ای ضمن اعلام استعفای خود ژنرال عبدالفتاح البرهان، ریس ستاد مشترک ارتش سودان را به عنوان رئیس جدید شورای نظامی انتقالی معرفی کرده است. بر اساس گزارش رسانه ها، ژنرال عبدالفتاح البرهان همان شخصی است که عمر البشیر، رئیس جمهوری مخلوع سودان را بازداشت کرده است. در بیانیه رئیس سابق شورای نظامی سودان همچنین از ژنرال کمال عبدالمعروف به عنوان معاون رئیس جدید این شورا نام برده شده است.

لانا هارون زنی که این عکس را برای بار اول در اینترنت منتشر کرد، در همین مصاحبه با سی ان ان اینطور گفت: «او (آلاء صلاح) در تلاش بود تا به همه امید و انرژی مثبت دهد و این کار را هم کرد. او نماینده زنان و دختران سودان بود و داستان زنان سودان را گفت ... او کامل بود. خانم هارون در ادامه درباره تصمیمش درباره انتشار این عکس گفت: «دوربین خاصی همراه نداشتم و عکس را با گوشی هوشمندم گرفتم. اما زمانی که عکس را به دوستانم نشان دادم فکر کردم این عکس کاملی است و بلافاصله با خودگفتم: این انقلاب من است و ما آینده هستیم.» تولد یک تصویر
تصویر یک زن در میانه جنبش های مردمی تصویر جدیدی نیست، نمونه معروف و قدیمی ترش تابلویی از اوژن دلاکروا، نقاش فرانسوی با عنوان «آزادی مردم را هدایت میکند» است که در آن زنی نیمه برهنه انقلابیون را به سمتی هدایت می کند. تصویر این زن بعدها به نمادی از آزادی در انقلاب کبیر فرانسه بدل شد (هرچند که تابلو سالها بعد و در زمان انقلاب ۱۸۳۰ کشیده شد). نمونه اخیرش هم در آفریقا، تصویر ملیسا زیاد، دختر ۱۷ ساله الجزایری است که در تظاهرات اخیر علیه دولت بوتفلیقه در حال رقص باله دیده شد. عکس او هم در شبکه های مجازی با استقبال مواجه شد، رانیا جی. عکاسی که این تصویر را ثبت کرده در توضیح عکس اینطور نوشت: «این عکس برای من نماد "شاعرانگی، آزادی، روشنایی و حرکت رو به جلو" است. عکاس جوان امیدوار است که این جنبش اعتراضی هم، الجزایر را "رو به جلو" بکشاند.» هرچند برای اغلب ایرانی ها، تصویر دختری با روسری سفید ایستاده در ارتفاع، بیشتر یادآور دختران خیابان انقلاب است که سال گذشته به سرعت به نمادی از مبارزه علیه حجاب اجباری تبدیل شد و برای مدتی هم به روشی از مبارزه بدل گشت. ونسا فریدمن سردبیر بخش مُد نیویورک تایمز در مقاله جدیدش از همین جنبه عکس را مورد مطالعه قرار داده است. به نظر او این تصویر بسیار شبیه به تصاویری نظیر عکس آیشیا اوانز در تظاهرات ضد پلیس در لوییزیانای آمریکا، عکس دختر قرمزپوشِ تظاهرات مربوط به پارک گزلی در ترکیه و حتی عکس معروف مرد سفیدپوش میدان تیان‌آنمن است، به نظر فریدمن، نقطه مشترکِ همه این تصاویر ایستادگی یک فرد در برابر نظامی دیکتاتور است، آن هم در مرکز تصویر و با لباسی مشخص. معنای خاص لباس الاء صلاح
یکی از کسانی که اولین تحلیل ها را درباره لباس الاء صلاح انجام داد، خانم هند مکی نویسنده آفریقایی آمریکایی بود که در یک رشته توییت به تحلیل به این عکس پرداخت:«او (الاء صلاح) عبایی سفید بر تن کرده و گوشوارهای طلا دارد. این روپوش سفید توسط زنان کارگر/کارمند در ادارات پوشیده می شود و ممکن است از پنبه (عمده صادرات سودان) تولید شده باشد، بنابراین این لباس نشانگر زنان شاغل در شهرها و یا بخش کشاورزی در مناطق روستایی است. گوشواره های طلایی او از جواهرات عروسی سنتی هستند (در سودان هم مانند بسیاری از کشورهای عربی، اغلب از ماه کامل به عنوان استعاره ای برای توصیف زیبایی زنانه استفاده می کنند) لباس او نیز یادآور لباس های مادران و مادربزرگان ما در دهه های ۶۰، ۷۰ و ۸۰ میلادی است، زمانی که آنها در خیابان ها در برابر دیکتاتوری نظامی در تظاهرات شرکت می کردند و اینگونه لباس می پوشیدند.سودانی ها این معترضان زن را "کنداکه" نامیده اند عنوانی که به ملکه های نوبیان باستانی سودان داده می شد، هدیه آنها به فرزندانشان میراثی است از زنان قدرتمند که برای کشور و حقوق خود سخت تلاش میکنند.» بعدتر نیز به نحوه آرایش موهای الاء صلاح اشاره کرد که در پشت سر جمع شده بود، روشی که به گفته خانم مکی بسیار سنتی است و با الگو گرفتن از پوشش سنتی زنان سودان خلق شده است. امروزه زنان سودان نه اینطور آرایش می کنند و نه لباس می پوشند.
خانم مکی، همچنین پیش از اینکه عکس این چنین مورد استقبال قرار بگیرد گفته بود کاملا مطمئنم که این عکس به تصویر انقلاب تبدیل خواهد شد. تاریخچه حضور زنان سودانی در جنبش ها
سودان تا پیش از تقسیم به سودان چنوبی و شمالی در سال ۲۰۱۳ بزرگترین کشور آفریقایی محسوب می شد، اکثر جمعیت سودان شمالی مسلمان و در سودان جنوبی مسیحی هستند. پیش از گسترش و شروع حکومت های اسلامی در این منطقه که نوبیه نامیده می شد گاهی اوقات زنان حکومت می کردند و همچنان که اشاره شد کنداکه نام داشتند، امروز زبان رسمی این کشور عربی است، قوانین اسلامی در این کشور برقرار است و زنان هم ملزم به رعایت حجاب هستند.
نقش زنان اما در سودان به این ملکه ها ختم نمی شود و تاریخی طولانی دارد؛ به عنوان مثال در قرن بیستم، سازمانی به نام اتحادیه زنان سودان در دهه ۵۰ میلادی برای برابری حقوق زنان ایجاد شد، یا در دهه ۶۰ میلادی دانشگاهی به نام احفاد برای ارتقای سطح آموزش زنان در این کشور تاسیس شد، رییس این دانشگاه سال ۲۰۱۴ در مصاحبه ای با یک نشریه اینترنتی، نقش زنان را در این کشور به لحاظ تاریخی بسیار مهم دانست و از آنها به عاملین "تغییر" در این کشور یاد کرد. به نظر او ماموریت دانشگاه در درازمدت تربیت زنانی است، که بتوانند زندگی خود و خانواده هایشان را تغییر دهند. بهترین سرمایه گذاری برای جامعه می تواند در آموزش زنان و دختران باشد.
الاء صلاح تصویری از انقلاب
امروزه پوشش زنان در سراسر قاره آفریقا به طور کلی تلفیقی از عناصر غربی و سنتی است، در سودان پوشش سنتی زنان سودان چیزی شبیه پوشش الاء صلاح است روپوش/عبایی که از روی پیراهن و دامن پوشیده می شود و یک شال بلند برای پوشش سر، امروز غیر از شال، زنان از لباسها و پوشش غربی استفاده می کنند. هرچند که پوشش سنتی به طور کامل از بین نرفته است. پوشش خانم صلاح انتخابی هوشمندانه بود، تصور کنید اگر او با شلوار جین یا تیشرتی رنگی ظاهر می شد شاید هرگز چنین اثری از خود باقی نمی گذاشت. این موضوع را الاء و مادرش که به گفته او طراح لباس است به خوبی درک کرده بودند.
پوشیدن لباس سفید به عنوانی نمادی از خلوص نیت و صلح در جنبش های فمینیستی برای حق رای و برابری حقوق زنان، تنها در اروپا رایج نبوده بلکه در آفریقا هم نمونه های زیادی از این دست موجود است؛ مثلا در لیبریا زمانی که زنان در تظاهرات صلح و برای پایان خشونت و جنگ های داخلی لباس سفید برتن می کردند؛ یا در خود سودان در همان دانشگاه احفاد و در شروع این اعتراضات زنان با روپوش و شال های سفید در تظاهرات ظاهر شدند. همانطور که خانم هند مکی هم اشاره کرد پوشیدن لباس سفید به دلیل در دسترس بودن محصول اول این کشور یعنی پنبه است بنابراین سفید، نه تنها در میان زنان بلکه در میان مردان هم بسیار رایج است و تنها مختص جنبش های زنان نیست بلکه یک عنصر سنتی نیز محسوب میشود. الاء صلاح بالاخره طبق گفته خانم مکی به نمادی از انقلاب سودان بدل شد و برخی هم او را به دلیل قامت کشیده، ژست ایستادن و قرار گیری دستهایش و نوع لباسش به مجسمه آزادی سودان تشبیه کردند و آثار هنری هم در راستای این تشبیه خلق کردند. با وجود اینکه تظاهرات سودان چندین روز قبل از این اتفاق در جریان بود اما با انتشار وسیع این عکس انقلاب سودان به سرعت در مرکز توجه جهانی قرار گرفت. آرتور صراف، مورخ در دانشگاه کمبریج ، در واکنش به این موضوع در توییتر خود با بیان نمونه های متعدد تصویر زنان در انقلاب های مختلف جهان نوشت: «این موضوع دیگر خسته کننده شده. البته که مفید هم است. تصاویر این زنان منبع استراتژیکی برای این جنبش ها هستند تا توجه مردم را جلب کنند. بنابراین خوشتیپ کنید و بیرون بروید ! و تلفن های همراه خود، این ابزار نمایشگری را دریابید!»