تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۰۱ ساعت ۱۵:۴۶
کد مطلب : ۱۷۶۲۳۹
عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب ایران:
سدسازی‌ها برای محیط زیست مخرب بود
گروه جامعه: در حالیكه برخی از مسوولان كشور، از جمله رییس‌جمهور در دیدار از مناطق سیلزده استان لرستان از سیاست سدسازی دولت دفاع کرد اما کارشناسان هشدار داده‌اند که سیل می‌تواند فقط هزینه‌های سنگین روی دست دولت بگذارد و نباید بهانه‌ای برای تاسیس سد در ایران شود.
حسن روحانی، در سفر دیروزش (شنبه ۳۱ فروردین) به مناطق سیلزده استان لرستان در نشست شورای هماهنگی ستاد بحران استان لرستان در فرودگاه خرم آباد از سیاست سد سازی دولت دفاع کرد و گفت که این سدها در کاهش خسارات و زیان‌های سیل اخیر کشور تأثیر داشته‌اند. روحانی تاکید کرد: «چند سال پیش همه می‌گفتند چرا آنقدر سد درست کردید. محیط زیست را خراب کردید و کلی پول خرج کردید. قضاوت‌های سال های گذشته مان را فراموش نکنیم.»
اما سیاست سدسازی دولت که زمانی از آن به عنوان "جنون سدسازی" یاد می‌شد مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است. انوش نوری اسفندیاری عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب در ایران به خبرگزاری ایلنا گفته است: «ممکن است دوباره فراموش کنیم برنامه سازگاری با کم‌آبی بسیار مهم است و دوباره دست به برخی برنامه‌های جاه‌طلبانه و بلندپروازانه بزنیم که امکان ادامه نداشته و فقط هزینه‌ها را روی دست‌مان بگذارد.» عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب ایران درباره نقش سدها در مهار سیلاب هم چنین توضیح داد: «ما بیش از حد به سدسازی تکیه کردیم، باید بر اساس میانگین درازمدت تصمیم بگیریم نه اتفاقات یک سال. خیلی از سدها قابلیت پر شدن نداشتند و سال‌ها خالی بودند و اینکه بخواهیم فقط به خاطر احتمال وقوع سیل سد احداث کنیم راه منطقی و درستی نیست. باید راهکارهای بهتر و سازگارانه‌تری با طبیعت در پیش بگیریم، اثرات سدها برای محیط زیست مخرب بوده و پاسخی هم برای آن پیدا نکردیم و سعی کردیم به فراموشی بسپاریم.»
اما کارشناسان تردیدی ندارند که مدیریت صحیح آب پشت سدها می‌توانست جلوی جاری شدن سیل را در برخی از نقاط کشور بگیرد. برای مثال یکی از اساسی‌ترین دلایلی که برای سیل ترکمن‌صحرا برشمرده‌اند عدم تخلیه آب پشت سدها پیش از آغاز بارش‌ها بوده است. مسئولان توزیع آب در منطقه، آب این سدها را به کشاورزان می‌فروشند و همین مسئله باعث شد تا از تخلیه آب سدها جلوگیری شود اما در پی بارش‌های سیل‌آسا دریچه‌های سدها باز شد که حاصل آن فاجعه‌بار بوده و بسیاری از شهرها و روستاها زیر آب رفتند و دولت روحانی را مجبور کرد بلافاصله استاندار گلستان را از کار برکنار کند.
سیلاب علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی آثار باستانی زیادی را هم تخریب کرده است. بسیاری از آثار باستانی استان‌ها اکنون زیر آب دفن شده‌اند. محمدرضا محمدیان مسئول باستان‌شناسی لرستان به ایلنا گفته است که ۲۰ تپه باستانی در کوهدشت زیر آب رفته است. به گفته مسئول باستان‌شناسی استان لرستان بیشترین آسیب به محوطه‌های باستانی در حاشیه رودخانه سیمره وارد شده است. او گفت در حال حاضر ۲۰ محوطه تاریخی در سیمره شهرستان کوهدشت زیر آب رفته و در میان این آثار ۱۷ محوطه و اثر، ثبت ملی هستند و سه محوطه هنوز ثبت ملی هم نشده‌اند.
او درباره ویرانی و خسارت آثار باستانی دیگر مناطق سیلزده لرستان گفت: «یک اثر در پل دختر، دو اثر مانند روستای فهره در الیگودرز که دربرگیرنده تپه و قلعه تاریخی بود و دچار ریزش شد، پنج اثر مانند تپه ده محسن در خرم آباد، چهار اثر در درود، چهار اثر همچون تپه سراب چنار در الشتر و دو اثر مانند تپه شرف آباد در نورآباد با مشکلات سیل زدگی روبه رو شدند. در پل‌دختر شاهد ریزش قلعه تاریخی بابا بهرام بودیم. در بروجرد نیز تپه‌های بزازنا و طنجور آسیب دیدند.»
اما سیاست سدسازی دولت که زمانی از آن به عنوان "جنون سدسازی" یاد می‌شد مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است. انوش نوری اسفندیاری عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب در ایران به خبرگزاری ایلنا گفته است: «ممکن است دوباره فراموش کنیم برنامه سازگاری با کم‌آبی بسیار مهم است و دوباره دست به برخی برنامه‌های جاه‌طلبانه و بلندپروازانه بزنیم که امکان ادامه نداشته و فقط هزینه‌ها را روی دست‌مان بگذارد.» عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب ایران درباره نقش سدها در مهار سیلاب هم چنین توضیح داد: «ما بیش از حد به سدسازی تکیه کردیم، باید بر اساس میانگین درازمدت تصمیم بگیریم نه اتفاقات یک سال. خیلی از سدها قابلیت پر شدن نداشتند و سال‌ها خالی بودند و اینکه بخواهیم فقط به خاطر احتمال وقوع سیل سد احداث کنیم راه منطقی و درستی نیست. باید راهکارهای بهتر و سازگارانه‌تری با طبیعت در پیش بگیریم، اثرات سدها برای محیط زیست مخرب بوده و پاسخی هم برای آن پیدا نکردیم و سعی کردیم به فراموشی بسپاریم.»
اما کارشناسان تردیدی ندارند که مدیریت صحیح آب پشت سدها می‌توانست جلوی جاری شدن سیل را در برخی از نقاط کشور بگیرد. برای مثال یکی از اساسی‌ترین دلایلی که برای سیل ترکمن‌صحرا برشمرده‌اند عدم تخلیه آب پشت سدها پیش از آغاز بارش‌ها بوده است. مسئولان توزیع آب در منطقه، آب این سدها را به کشاورزان می‌فروشند و همین مسئله باعث شد تا از تخلیه آب سدها جلوگیری شود اما در پی بارش‌های سیل‌آسا دریچه‌های سدها باز شد که حاصل آن فاجعه‌بار بوده و بسیاری از شهرها و روستاها زیر آب رفتند و دولت روحانی را مجبور کرد بلافاصله استاندار گلستان را از کار برکنار کند.
سیلاب علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی آثار باستانی زیادی را هم تخریب کرده است. بسیاری از آثار باستانی استان‌ها اکنون زیر آب دفن شده‌اند. محمدرضا محمدیان مسئول باستان‌شناسی لرستان به ایلنا گفته است که ۲۰ تپه باستانی در کوهدشت زیر آب رفته است. به گفته مسئول باستان‌شناسی استان لرستان بیشترین آسیب به محوطه‌های باستانی در حاشیه رودخانه سیمره وارد شده است. او گفت در حال حاضر ۲۰ محوطه تاریخی در سیمره شهرستان کوهدشت زیر آب رفته و در میان این آثار ۱۷ محوطه و اثر، ثبت ملی هستند و سه محوطه هنوز ثبت ملی هم نشده‌اند.
او درباره ویرانی و خسارت آثار باستانی دیگر مناطق سیلزده لرستان گفت: «یک اثر در پل دختر، دو اثر مانند روستای فهره در الیگودرز که دربرگیرنده تپه و قلعه تاریخی بود و دچار ریزش شد، پنج اثر مانند تپه ده محسن در خرم آباد، چهار اثر در درود، چهار اثر همچون تپه سراب چنار در الشتر و دو اثر مانند تپه شرف آباد در نورآباد با مشکلات سیل زدگی روبه رو شدند. در پل‌دختر شاهد ریزش قلعه تاریخی بابا بهرام بودیم. در بروجرد نیز تپه‌های بزازنا و طنجور آسیب دیدند.»
