تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۱۱/۰۷ ساعت ۱۹:۱۲
کد مطلب : ۱۹۷۱۲۱
پیام غیرمنتظره یوسف بن علوی چه بود؟
رفت و آمد‌های مشکوک آقای وزیر
گروه سیاسی: در یک ماه گذشته، دیدار‌های وزرای امور خارجه ایران و عمان، به شکل قابل توجهی افزایش یافته و گمانه وساطت عمان میان ایران و غرب را تقویت کرده است. برخی منابع رسانه‌ای عربی این وساطت را تایید کردند
روز یکشنبه، یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان، در راه بازگشت از نشست داووس بار دیگر به تهران سفر کرد و در دیداری کوتاه با همتای ایرانی‌اش، محمدجواد ظریف، روابط دو جانبه و اوضاع منطقه، خصوصا امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز را بررسی کرد.
وزراتخانه‌های امور خارجه ایران و عمان هر دو بیانیه کوتاه و مشابهی درباره کلیات این دیدار منتشر کردند. در هر دو بیانیه آمده است که دو وزیر به طور ویژه درباره امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز رایزنی کرده اند. در یک ماه گذشته ظریف و بن علوی، حداقل چهار بار دیدار کردند. دو بار ظریف به مسقط رفت و بن علوی نیز سه بار تهران سفر کرد. این رفت و آمد‌ها موجب شده که برخی محافل رسانه‌ای درباره وساطت عمان میان ایران و غرب گمانه زنی کنند. خصوصا که سفر اخیر بن علوی به تهران بعد از بازگشت وی از داووس سوئیس انجام شد. از این رو، محتمل است که دیپلمات ارشد عمانی در حال تبادل پیام باشد.
بن علوی در اوج تنش‌ها میان ایران و آمریکا بعد از ترور سردار قاسم سلیمانی، وساطت کشورش میان تهران و واشنگتن را تایید کرد. وی چند روز بعد از ترور سردار سلیمانی، طی سفری به تهران، به خبرنگار روزنامه کویتی «الرای» گفت: «با دو طرف (ایران و آمریکا) روابط مهمی داریم و (صحبت‌های) آن‌ها را می‌شنویم. امیدواریم که فضا و زمانی شکل بگیرد تا جامعه بین المللی بتواند نظرش را در مورد اینگونه رفتار‌ها بیان کند.»
سه محور سفر بن علوی به تهران
ظاهرا هم اکنون فضای مورد نظر بن علوی برای نقش آفرینی جامعه بین المللی در منازعه ایران و آمریکا شکل گرفته است. رسانه‌های عربی می‌گویند یکی از محور‌های سفر اخیر بن علوی به تهران، تبادل پیام میان ایران و غرب بود. در همین رابطه، مصیب نعیمی، سردبیر روزنامه ایرانی «الوفاق» به شبکه المیادین گفت که سفر بن علوی سه محور داشت: طرح صلح هرمز، جنگ در یمن و کاهش تنش‌ها میان ایران و غرب خصوصا در موضوع توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵.
نعیمی به نقل از منابع عمانی تصریح کرد که سلطان هیثم بن طارق، حاکم جدید عمان، «توجه خاصی در زمینه جلوگیری از هرگونه تنش در منطقه خلیج (فارس)» دارد. سردبیر الوفاق افزود: «سلطان (هیثم) در نشست‌های خصوصی درباره نقش بارزی که مسقط در همکاری با تهران برای جلوگیری از هرگونه تنش در تنگه هرمز ایفا کرد، سخن گفته و تاکید کرده که این گام‌ها ادامه خواهد داشت.»
روزنامه العرب، چاپ لندن، نیز در گزارشی به نقل از منابع خود، مدعی شد که بن علوی پیام‌هایی رد و بدل کرده است. این روزنامه با اشاره به اینکه بن علوی برای سومین بار در یک ماه گذشته به تهران سفر می‌کند، به نقل از یک منبع در کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس، نوشت: «این امر (تکرار سفرها) به این معناست که عملیاتی در زمینه انتقال پیام‌ها به سران ایران و انتقال پاسخ آن‌ها به طرف یا طرفهای غربی در جریان است.»
دیدار بن علوی با ظریف، در آستانه سفر روز دوشنبه دیوید شنکر، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک، به عمان صورت گرفت. وزارت خارجه آمریکا، گفته شنکر، علاوه بر تسلیت گفتن درگذشت سلطان قابوس، «مسائل امنیتی منطقه ای، از جمله فعالیت‌های بی‌ثبات کننده ایران» را بررسی می‌کند.
وساطت بن علوی به کجا رسید؟
بن علوی، دقیقا بعد از بازگشت از داووس به تهران سفر کرد، ظاهرا او محتوای مباحثات خود در داووس را به اطلاع مقامات تهران رسانده و پاسخ آن‌ها را دریافت کرده است. نعیمی افزود: «آنچه هم اکنون در جریان است، فرآیند تبادل افکار میان ایران و غرب است که بن علوی آن را هدایت می‌کند و هنوز این فرآیند به یک موضوع نهایی و حتمی نرسیده است.» با این حال، نعیمی ادعا کرد که بن علوی در سیاق مباحثات‌اش در داووس، ایده‌هایی آورده است.
سردبیر الوفاق ادامه داد: «بن علوی به تهران آمد تا ایرانیان را از نتایج دیدارهایش، خصوصا آنچه به طرح صلح هرمز مربوط می‌شود، مطلع کند. عمانی‌ها در این مسئله به مرحله مهمی رسیده اند.»
هنوز به طور دقیق معلوم نیست که بن علوی، از چه کسی به ایران پیام آورده است. آیا او از آمریکایی‌ها پیام آورده یا از اروپایی‌ها؟ در حالی که برخی ناظران احتمال می‌دادند که بن علوی از جانب آمریکا پیام آورده است، نعیمی، احتمال انتقال پیام از جانب آمریکا به ایران را بعید دانست و ماموریت بن علوی را جلوگیری از فروپاشی برجام دانست. وی در همین خصوص عنوان کرد: «ظاهرا اروپایی‌ها از بن علوی خواسته اند که برای نجات توافق هسته‌ای این تلاش را انجام دهد.» طبق ادعای نعیمی، بن علوی، ایده‌های اروپایی را به ایران منتقل و پاسخ ایران را دریافت کرد.
تبادل پیام میان ایران و اروپا از طریق عمان، یک اقدام غیرمنتظره است. چرا که روابط دیپلماتیک ایران و اروپا همچنان برقرار است و هر از چندگاهی ظریف با همتایان اروپایی خود تلفنی یا حضوری گفتگو می کند. از همین رو، استفاده از واسطه در مناسبات ایران و اروپا دور از انتظار بود.
اروپایی‌ها اخیرا مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال کردند و از ایران خواستند که برای بررسی موضوعاتی مثل آینده برجام، برنامه موشکی و نفوذ منطقه ای، با آمریکا وارد مذاکره شود. بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، به صراحت خواستار امضای توافقی تحت عنوان «توافق ترامپ» شد. امری که ایران آن را رد کرد. پس از آن، مناسبات دیپلماتیک ایران و اروپا بار دیگر وارد مرحله رکود شد.
از سوی دیگر، مناسبات ایران و آمریکا نیز همچنان تیره است. ظریف طی گفتگویی با مجله اشپیگل، از آمریکا خواست که ضمن رفع تحریم‌ها به برجام برگردد و سپس در قالب گروه ۱+۵ با ایران مذاکره کند. اما دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در توئیتی به زبان فارسی، این پیشنهاد را رد کرد. در چنین شرایطی، باید منتظر ماند و دید که تکاپوی دیپلماتیک بن علوی به نتیجه می‌رسد یا اینکه مانند سایر ابتکار‌های دیپلماتیک به بوته فراموشی سپرده خواهد شد.
وزراتخانه‌های امور خارجه ایران و عمان هر دو بیانیه کوتاه و مشابهی درباره کلیات این دیدار منتشر کردند. در هر دو بیانیه آمده است که دو وزیر به طور ویژه درباره امنیت کشتیرانی در تنگه هرمز رایزنی کرده اند. در یک ماه گذشته ظریف و بن علوی، حداقل چهار بار دیدار کردند. دو بار ظریف به مسقط رفت و بن علوی نیز سه بار تهران سفر کرد. این رفت و آمد‌ها موجب شده که برخی محافل رسانه‌ای درباره وساطت عمان میان ایران و غرب گمانه زنی کنند. خصوصا که سفر اخیر بن علوی به تهران بعد از بازگشت وی از داووس سوئیس انجام شد. از این رو، محتمل است که دیپلمات ارشد عمانی در حال تبادل پیام باشد.
بن علوی در اوج تنش‌ها میان ایران و آمریکا بعد از ترور سردار قاسم سلیمانی، وساطت کشورش میان تهران و واشنگتن را تایید کرد. وی چند روز بعد از ترور سردار سلیمانی، طی سفری به تهران، به خبرنگار روزنامه کویتی «الرای» گفت: «با دو طرف (ایران و آمریکا) روابط مهمی داریم و (صحبت‌های) آن‌ها را می‌شنویم. امیدواریم که فضا و زمانی شکل بگیرد تا جامعه بین المللی بتواند نظرش را در مورد اینگونه رفتار‌ها بیان کند.»
سه محور سفر بن علوی به تهران
ظاهرا هم اکنون فضای مورد نظر بن علوی برای نقش آفرینی جامعه بین المللی در منازعه ایران و آمریکا شکل گرفته است. رسانه‌های عربی می‌گویند یکی از محور‌های سفر اخیر بن علوی به تهران، تبادل پیام میان ایران و غرب بود. در همین رابطه، مصیب نعیمی، سردبیر روزنامه ایرانی «الوفاق» به شبکه المیادین گفت که سفر بن علوی سه محور داشت: طرح صلح هرمز، جنگ در یمن و کاهش تنش‌ها میان ایران و غرب خصوصا در موضوع توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵.
نعیمی به نقل از منابع عمانی تصریح کرد که سلطان هیثم بن طارق، حاکم جدید عمان، «توجه خاصی در زمینه جلوگیری از هرگونه تنش در منطقه خلیج (فارس)» دارد. سردبیر الوفاق افزود: «سلطان (هیثم) در نشست‌های خصوصی درباره نقش بارزی که مسقط در همکاری با تهران برای جلوگیری از هرگونه تنش در تنگه هرمز ایفا کرد، سخن گفته و تاکید کرده که این گام‌ها ادامه خواهد داشت.»
روزنامه العرب، چاپ لندن، نیز در گزارشی به نقل از منابع خود، مدعی شد که بن علوی پیام‌هایی رد و بدل کرده است. این روزنامه با اشاره به اینکه بن علوی برای سومین بار در یک ماه گذشته به تهران سفر می‌کند، به نقل از یک منبع در کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس، نوشت: «این امر (تکرار سفرها) به این معناست که عملیاتی در زمینه انتقال پیام‌ها به سران ایران و انتقال پاسخ آن‌ها به طرف یا طرفهای غربی در جریان است.»
دیدار بن علوی با ظریف، در آستانه سفر روز دوشنبه دیوید شنکر، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک، به عمان صورت گرفت. وزارت خارجه آمریکا، گفته شنکر، علاوه بر تسلیت گفتن درگذشت سلطان قابوس، «مسائل امنیتی منطقه ای، از جمله فعالیت‌های بی‌ثبات کننده ایران» را بررسی می‌کند.
وساطت بن علوی به کجا رسید؟
بن علوی، دقیقا بعد از بازگشت از داووس به تهران سفر کرد، ظاهرا او محتوای مباحثات خود در داووس را به اطلاع مقامات تهران رسانده و پاسخ آن‌ها را دریافت کرده است. نعیمی افزود: «آنچه هم اکنون در جریان است، فرآیند تبادل افکار میان ایران و غرب است که بن علوی آن را هدایت می‌کند و هنوز این فرآیند به یک موضوع نهایی و حتمی نرسیده است.» با این حال، نعیمی ادعا کرد که بن علوی در سیاق مباحثات‌اش در داووس، ایده‌هایی آورده است.
سردبیر الوفاق ادامه داد: «بن علوی به تهران آمد تا ایرانیان را از نتایج دیدارهایش، خصوصا آنچه به طرح صلح هرمز مربوط می‌شود، مطلع کند. عمانی‌ها در این مسئله به مرحله مهمی رسیده اند.»
هنوز به طور دقیق معلوم نیست که بن علوی، از چه کسی به ایران پیام آورده است. آیا او از آمریکایی‌ها پیام آورده یا از اروپایی‌ها؟ در حالی که برخی ناظران احتمال می‌دادند که بن علوی از جانب آمریکا پیام آورده است، نعیمی، احتمال انتقال پیام از جانب آمریکا به ایران را بعید دانست و ماموریت بن علوی را جلوگیری از فروپاشی برجام دانست. وی در همین خصوص عنوان کرد: «ظاهرا اروپایی‌ها از بن علوی خواسته اند که برای نجات توافق هسته‌ای این تلاش را انجام دهد.» طبق ادعای نعیمی، بن علوی، ایده‌های اروپایی را به ایران منتقل و پاسخ ایران را دریافت کرد.
تبادل پیام میان ایران و اروپا از طریق عمان، یک اقدام غیرمنتظره است. چرا که روابط دیپلماتیک ایران و اروپا همچنان برقرار است و هر از چندگاهی ظریف با همتایان اروپایی خود تلفنی یا حضوری گفتگو می کند. از همین رو، استفاده از واسطه در مناسبات ایران و اروپا دور از انتظار بود.
اروپایی‌ها اخیرا مکانیسم حل اختلاف در برجام را فعال کردند و از ایران خواستند که برای بررسی موضوعاتی مثل آینده برجام، برنامه موشکی و نفوذ منطقه ای، با آمریکا وارد مذاکره شود. بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، به صراحت خواستار امضای توافقی تحت عنوان «توافق ترامپ» شد. امری که ایران آن را رد کرد. پس از آن، مناسبات دیپلماتیک ایران و اروپا بار دیگر وارد مرحله رکود شد.
از سوی دیگر، مناسبات ایران و آمریکا نیز همچنان تیره است. ظریف طی گفتگویی با مجله اشپیگل، از آمریکا خواست که ضمن رفع تحریم‌ها به برجام برگردد و سپس در قالب گروه ۱+۵ با ایران مذاکره کند. اما دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در توئیتی به زبان فارسی، این پیشنهاد را رد کرد. در چنین شرایطی، باید منتظر ماند و دید که تکاپوی دیپلماتیک بن علوی به نتیجه می‌رسد یا اینکه مانند سایر ابتکار‌های دیپلماتیک به بوته فراموشی سپرده خواهد شد.
مرجع : فرارو
