انتقاد وزير ارشاد از افزایش‌ دروغ٬ دورویی٬ تملق و تهمت

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پیامی به مناسبت روز فرهنگ عمومی با بیان اینکه فرهنگ عمومی، بنیانِ فرهنگ هر ملت است تاکید کرد: جهان به فرهنگ ما غبطه می‌خورد و صدای تحسینش به آسمان می رود. حیف است که چنین گوهرِ پاکی تار و کدر شود. در ابتدای این پیام آمده است: فرهنگ عمومی، بنیانِ فرهنگ هر ملت است. حقیقتی جاری در میان مردم که سده‌ها و هزاره‌ها را پشت سر نهاده و به مرور از آلودگی‌ها، پالوده و در کالبد جامعه نهادینه شده است. چنین فرهنگی در حکم ریشة درخت است که شیرة خام را از خاک به شاخ و برگ می‌رساند و باری خوشگوار می‌آورد و بدون توجه به آن دیگر شاخه‌های هفت‌هنر برگ و بار چندانی نخواهند داشت.

در ادامه این پیام آمده است: فرهنگ عمومی بَسانِ تار و پود فرشِ ایرانی و اسباب قوام و بقای آن است. قدر و اعتبار فرش ایرانی تنها به گل و بوته و رنگ و لعاب آن و تعریف و تمجید تاجران نیست بلکه به استحکام تار و پودی است که گل‌ها و گره‌ها را کنار هم نگه می‌دارد و زیبایی و ظرافت به ارمغان می‌آورد. اگر تار و پود فرش سست باشد دیری نمی‌پاید که شیرازة گل‌های زیبا و گره‌های با معنا از هم می‌پاشد و زیبایی و ظرافت رخت برمی‌بندد. استحکام و حیات و بقای فضائل اخلاقی و آثار فرهنگ و هنری به این تار و پود گره می خورد. در اینکه فرهنگ ایرانی اسلامی میراث دیرپای ملت و یادگارِ پیشینیانِ فرهنگ‌پرورِ ماست تردیدی وجود ندارد. جهان به فرهنگ ما غبطه می‌خورد و صدای تحسینش به آسمان می رود. حیف است که چنین گوهرِ پاکی تار و کدر شود.

جهان زیر آیین و فرهنگ ماست / سپهر روان جوشن جنگ ماست
در بخش دیگری از این پیام با اشاره مظلومیت فرهنگ آمده است: با این همه، حوزه فرهنگ حوزه مظلومی است که علی‌رغم اینکه مدعیان بسیار دارد همواره مدیریتی ضعیف و سلیقه‌ای را تجربه کرده است. بیش از پنجاه نهاد و سازمان خود را مدعی سیاست‌گذاری یا اجرای فرآیندهای فرهنگی‌هنری می‌پندارند. اما این مدعیان بیش از آنکه متکی بر نظریه‌ای مستند و مبتنی بر فرهنگ ایرانی اسلامی باشند خود را به مسائل حاشیه‌ای، خلق‌الساعه و تبلیغی چون تأسیس مؤسسات، برپایی نمایشگاه‌ها، جشنواره‌ها و همایش‌ها مشغول کرده‌اند و مطالباتی چون مهندسی فرهنگی، پیوست‌های فرهنگی، سبک زندگی و نظایر اینها همواره در حد نظری و لفظ‌پردازی در رسانه‌ها معطل مانده‌ است.

هر چند فرهنگ عمومی در ظاهر کم‌اهمیت به نظر می‌آید اما از منظر کارشناسی سنگ‌بنای فرهنگ هر جامعه است. تا تکلیف‌مان با کلیت فرهنگ و هنر و حدود معروف و مجاز عرف و شرع معین و تشریح نشود هر گونه فعالیت فرهنگی هنری در تقابل با بخشی از جامعه قرار می‌گیرد. از این رو، اهمیت این بخش دست‌کم به لحاظ ساختار اداری در نهادهای تأثیرگذاری چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بسیار فراتر و مهم‌تر از سایر معاونت‌ها و سازمان‌هاست.

اگر از منظر فضیلت‌طلبی به فرهنگ رفتاری رایج بر جامعه امروز ایران بنگریم و با مُرّ تعالیم ایرانی اسلامی‌مان قیاس کنیم خواهیم دید که بسیاری از رفتارها و عادت‌های عادی که در زندگی اجتماعی ما رواج دارد- و به آنها پای‌بند و وابسته هستیم- هم با فرهنگ ایرانی منافات دارد و هم با فرهنگ و معارف اسلامی؛ به عبارت دیگر سبک زندگی ما در حال استحاله شدن است و این استحاله هم در کلام، هم در رفتار و هم در آثاری چون معماری و منظر شهری کاملاً مشهود است.

در این پیام با نگاهی آسیب شناسانه به حوزه فرهنگ عمومی آورده است: آلودگی‌هایی مثل دروغ، تملق، دورویی، بدعهدی، استهزاء، تهمت، غیبت، تجسس در کار دیگران، بی‌نظمی، اسراف و افراط، نداشتن روحیه کار جمعی، کاهلی در کار و تمام نکردن یا رها کردن کارهای نیمه‌تمام که از گذشته‌های دور تاکنون با ضعف و شدت در جامعه ما رواج‌ داشته‌اند و در در دهه‌های اخیر شدت گرفته‌اند برخی از نقاط ضعف فرهنگ رایج در جامعة امروز ما و مایة تأسف است. تقلید از مظاهر زندگی غربی و تغییر سبک زندگی به سبکی مصرف‌گرا را نیز می‌توان یکی دیگر از نقاط ضعف این فرهنگ به شمار آورد. در بخش دیگری از این پیام آمده است: افزایش آمار بزهکاری، سستی استحکام بنیان خانواده‌، کاهش اعتماد و امنیت درون‌اجتماعی نیز از مظاهر ضعف روزافزون فرهنگ عمومی است و نشان از کم‌کاری یا غفلت نهادهای متولی دارد.

در ره فرهنگ و آیینِ وطن غفلت مَورز / مُلک بی‌فرهنگ و بی‌آ‌یین درختی بی‌بر است
رونق فرهنگِ دیرین رهنمای هر دل ا‌ست / اعتبار دین و آیین پاسبان هر در است

علی جنتی در بخش دیگری از این پیام از همه فرهنگ دوستان و دانشمندان حوزه فرهنگی خواسته است: این انفعال و کم‌کاری به هیچ عنوان پذیرفته نیست. من از همه فرهنگ‌دوستان و اهل تحقیق و تتبع می‌خواهم برای شناسایی ضعف‌ها و آسیب‌های فرهنگ عمومی و اعتلا و ارتقای این بنیان سترگ و این خاک فرهنگ‌آفرین وارد میدان شوند تا فرهنگ عمومی به مسیر اصلی اهداف خویش بازگردد. مشورت با اهل فن در همه جا لازم و توصیه مؤکد قرآن است. همه چیز را همگان دادند به ویژه در حوزة فرهنگ عمومی که حوزه‌ای وسیع، متنوع با مدعیان فراوان است. برای ترمیم نقاط ضعف و آسیب های فرهنگ عمومی دست استمداد به سوی همة اهل نظر دراز می‌کنیم.

ز دانا و پاکان سخن بشنویم / بران سان که باشد بدان بگرویم
کز ایشان همی دانش آموختیم / به فرهنگ دل‌ها برافروختیم

در انتهای این پیام آورده است : وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرهنگ عمومی را بنیان و ریشة درخت فرهنگ می‌داند و این مقوله را در اولویت همة برنامه‌‌های خویش قرار خواهد داد و از پژوهش‌های کاربردی در این حوزه حمایت خواهد کرد. زندگی سالم، آرام و متعادل در گرو فرهنگ و آیینی نیکو و کم‌عیب است. این روز را که به نام «روز فرهنگ عمومی» رقم خورده است به همة آنان که دغدغة فرهنگ دارند و برای اعتلای فرهنگ عمومی و اقتدار فرهنگی کشور گام برمی‌دارند تبریک می‌گویم و امیدوارم این میراث ارزشمند چون گذشته به سکوی افتخار و تحسین باز گردد.