استقبال از ابر‌تورم در میانه بحران کرونا

گروه اقتصادی: اگر به شما بگویند قرار است وام یک میلیونی بگیرید، اما به زودی و به دلیل همین پرداخت‌ها ابرتورمی از راه می‌رسد، حاضر به دریافت این وام هستید؟ جواب خیلی‌ها منفی است، اما از فحوای کلام برخی مسئولان این برمی‌آید که وام پرداخت می‌شود و چنین اتفاقی هم به زودی رخ می‌دهد. اظهارنظرات درباره اعطای وام برای جبران خسارت‌های ناشی از کرونا به اوج رسیده است. در ابتدا سربسته حرف‌هایی درباره اعطای وام زده شده بود؛ وام به افراد آسیب دیده و کسب و کار‌ها. اکنون تا حدود زیادی کم و کیف تسهیلات در نظر گرفته شده مشخص شده است.بعد از اعترضاتی که به نرخ سود ۱۲ درصدی برای وام یک میلیونی یارانه‌بگیران شد، رئیس جمهور اعلام کرد وام مذکور قرض‌الحسنه خواهد بود. همزمان جزئیات تازه‌ای از وام در نظر گرفته شده برای مشاغل آسیب دیده از کرونا منتشر شده است. چهارشنبه (۲۷ فروردین) رئیس کل بانک مرکزی حتی درباره منابع وام به مشاغل حرف زد. در صحبت‌های عبدالناصر همتی اشاره‌ای به تورم بود که در نوع خود جالب توجه است. این نگرانی وجود دارد که پساکرونا با ابرتورمی از راه برسد که به شدت به اقشار آسیب‌پذیر ضربه زده و قدرت خرید شهروندان را کاهش دهد؛ چیزی که رئیس بانک مرکزی تلویحا اشاره‌ای به آن داشت و آن را به بحث وام‌های اعطایی مرتبط دانست.مسلم است که کسی دوست ندارد وامی چه قرض‌الحسنه چه با نرخ سود تک یا دو رقمی بگیرد و به سال نکشیده به دلیل افزایش لجام گسیخته تورم پولش را از دست بدهد و بدهکار هم بشود. بنابراین در کنار بیان این خواسته که دولت باید به افراد و کسب‌و‌کارها کمک کند تا بحران را پشت سر بگذارند، این مطالبه هم مطرح است که در این وانفسا تورم را کنترل کنید. نکته جالبی که وجود دارد این است که نه گزارش اخیر صندوق بین‌المللی پول و نه گفته‌های کارشناسان هیچ کدام صحه بر این نمی‌گذارند که در پساکرونا ابرتورم در راه است. با این همه رئیس بانک مرکزی از حالا به پیشواز این ابرتورم رفته است. ماجرا از چه قرار است؟
همه چیز درباره وام‌های کرونایی
قرار است ۲۳ میلیون خانوار به زودی وام قرض‌الحسنه یک میلیون تومانی دریافت کنند؛ این یعنی تزریق حدود ۲۰۰ میلیون دلار به نقدینگی به بازار. به این رقم باید بسته‌های حمایتی اعطا و وعده داده شده برای نیم دهک پایین جامعه، افزایش مستمری بیکاری و کمک‌های نهاد‌های حمایتی به آسیب‌دیدگان کرونا را هم اضافه کنید. تازه اینها بخشی از نقدینگی است که به زودی به اقتصاد ایران وارد می‌شود. وعده داده شده به کارفرمایان در ۱۰ رسته شغلی به ازای هر کارگری که شغلش حفظ شده بین ۱۲ تا ۱۶ میلیون تومان وام داده شود.    این درست که نرخ بهره در نظر گرفته شده برای وام‌های حمایتی مناسب نیست. ما از وام حمایتی حرف می‌زنیم، یعنی اینکه اطلاعات و شواهدی داریم که شیوع کرونا به اقتصاد و کسب‌و‌کار‌ها آسیب زده و برای نجات اقتصاد باید از آنها حمایت کرد. بر این اساس ما باید وام غیر انتفاعی بپردازیم، نه اینکه در این شرایط بخواهیم از کارفرمایان و تولید کنندگان سود دریافت کنیم عبدالناصر همتی (رئیس کل بانک مرکزی) عنوان کرده است که ، ۲۵ هزار میلیارد تومان از منابع این بانک برای تامین بسته ۷۵ هزار میلیارد تومانی حمایتی آزاد شده است.او با بیان اینکه وقتی که ما ۲۵ هزار میلیارد تومان تزریق می‌کنیم، پایه پولی بالا می‌رود و نقدینگی افزایش خواهد یافت، اما ما این را به جان خریدیم، افزوده است: پیش‌بینی ما برای سال جاری، تورم ۴۰ درصدی نیست و تورم ما خیلی قبل از کرونا ۴۰ درصد پیش‌بینی شده بود.آلبرت بغزیان (اقتصاددان و استاد دانشگاه)  می‌گوید: ابر‌تورم در شرایط موجود هیچ توجیهی ندارد.او توضیح می‌دهد: از نظر اقتصادی نمی‌توانیم بر این اساس که نقدینگی زیاد شده منتظر تورم باشیم، چراکه لااقل روی کاغذ عمده پول به تولید داده شده و تزریق پول به تولید تورم‌زا نیست اما اینکه مسئولان حرف از تورم می‌زنند بحث دیگری است.
جبران کمک‌ها با افزایش تورم؟!
وقتی گزارش جدید صندوق بین‌المللی پول را می‌خوانیم ماجرا جالب‌تر هم می‌شود. این صندوق در این گزارش، نرخ تورم در ایران در سال جاری میلادی را ۳۴.۲ درصد پیش بینی کرده است. این نرخ برای سال ۲۰۱۹ میلادی ۴۱.۱ درصد پیش‌بینی شده بود. بنابراین نرخ تورم نیز در سال جاری میلادی با بهبود همراه خواهد بود.بغزیان می‌گوید: این درست که نرخ بهره در نظر گرفته شده برای وام‌های حمایتی مناسب نیست. ما از وام حمایتی حرف می‌زنیم، یعنی اینکه اطلاعات و شواهدی داریم که شیوع کرونا به اقتصاد و کسب‌و‌کار‌ها آسیب زده و برای نجات اقتصاد باید از آنها حمایت کرد. بر این اساس ما باید وام غیرانتفاعی بپردازیم، نه اینکه در این شرایط بخواهیم از کارفرمایان و تولیدکنندگان سود دریافت کنیم.او با تاکید بر اینکه لازم است در نرخ سود وام‌ها تجدیدنظر شود تا در شرایط بحران، تولیدکنندگان روی پا بایستند و ادامه کار دهند، عنوان می‌کند: اما در مورد تورم همانطور که عنوان شد نباید پیشاپیش به استقبال آن رفت. این استقبال به اقتصاد گرا می‌دهد و ذهنیت ایجاد می‌کند و اگر بخواهیم بدبینانه نگاه کنیم گویا برخی به دنبال همین گرا هستند که شرایط را وخیم می‌کند.    قرار است ۲۳ میلیون خانوار به زودی وام قرض‌الحسنه یک میلیون تومانی دریافت کنند؛ این یعنی تزریق حدود ۲۰۰ میلیون دلار به نقدینگی به بازار. به این رقم باید بسته‌های حمایتی اعطا و وعده داده شده برای نیم دهک پایین جامعه، افزایش مستمری بیکاری و کمک‌های نهاد‌های حمایتی به آسیب‌دیدگان کرونا را هم اضافه کنید. تازه اینها بخشی از نقدینگی است که به زودی به اقتصاد ایران وارد می‌شوداین استاد دانشگاه می‌گوید: شرایط اقتصادی ناشی از شیوع کرونا بحرانی است. بسیاری از شهروندان دچار مشکلات اقتصادی شده، شغل‌شان را از دست داده‌اند یا درآمدشان از بین رفته است. بر این اساس باید هر چه در توان داریم بکنیم تا خسارت‌ها جبران شود. کنترل تورم یکی از مطالبه‌هاست و این اتفاق با عزم و مدیریت درست، شدنی است.
کنترل تورم، مهم‌تر از وام است
برآورد دقیقی درباره تاثیر کرونا بر شاخص‌های کلان اقتصادی صورت نگرفته است. شاهد گرانی‌های مقطعی و موردی بوده‌ایم. برای مثال برخی از اقلام به شدت گران شده‌اند که البته گرانی‌شان را می‌توان مرتبط با کمیاب و نایاب بودن و افزایش تقاضا برای خرید آنها دانست. با این همه هنوز سیگنال‌های مشخصی از بازار‌های مختلف دریافت نشده است. مسکن واکنش شدیدی به بحران کرونا نشان نداده و دلار و طلا بیشتر از نوسانات جهانی پیروی کرده اند. با وجود این، به صورت ذهنی این انتظار وجود دارد که قیمت‌ها یکمرتبه بالا بکشند و تورم لجام گسیخته‌ای ایجاد شود. چنین اتفاقی به شدت بر معیشت مردم به ویژه دهک‌های پایین جامعه تاثیر می‌گذارد. نکته مهم در این بین تورم انتظاری است که با اظهارات برخی مسئولان به وجود آمده است. چندی پیش که نرخ ۲۱ درصد برای افزایش دستمزد کارگران تصویب شد، در اعتراض به اینکه چرا این افزایش دستمزد اینقدر کم است عنوان شد که دولت قصد دارد جلو تورم انتظاری را بگیرد. در واقع برخی بر این باورند که افزایش بیش از ۴۰ درصدی دستمزد باعث بالا رفتن قیمت‌ها خواهد شد و این چیزی نیست که الان در توان جامعه باشد. با این وجود و در کمال تعجب شاهد این هستیم که در جاهای دیگر بهایی به بحث تورم انتظاری نمی‌دهند و مسئولان بلندمرتبه اقتصادی کشور رسما اعلام می‌کنند که منتظر تورم بالاتر از ۴۰ درصد باشید. یک محاسبه ساده نشان می‌دهد که تورم ۴۰ درصدی به راحتی حمایت‌های معیشتی را می‌بلعد. یعنی اینکه اگر تورم کنترل نشود نه تنها وام یک میلیونی، کمک‌های بلاعوض و وام‌های نجات دهنده کسب‌و‌کار‌ها فایده‌ای ندارد که عملا شهروندان بدهکار می‌شوند و پولی هم ته جیب‌شان نیست تا بدهی‌شان را صاف کنند. بر این اساس شاید یکی از اصلی‌ترین کارویژه‌های این روزها و روزهای پساکرونا کنترل تورم باشد.