وقتی آتش دامن مراتع بوشهر را رها نمی‌کند

این منطقه هم پوشش گیاهی علفی دارد و هم درختی، هم زیستگاه جانوران وحشی است هم محل چرای دام‌های عشایر.اولین شعله‌های آتش که دیده می‌شود همه دست به کار می‌شوند با هر آنچه که در دست دارند، تا قبای سبز درختان و گیاهان کمتری سیاه شود.آتش، اما پیش روی می‌کند و هر جا که می‌تواند سر می‌کشد.
یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری، محیط زیست، دیگر نهاد‌ها و گروه‌های مردمی همه از مناطق سخت‌گذر کوه می‌گذرند تا آتش را خاموش کنند. مردم با هر وسیله ای که در دست دارند با شعله‌های آتش مبارزه می‌کنند. حتی گاهی دست به دامان شاخه‌های نخل می‌شوند.وسیله‌ای برای بردن امکانات، خاموش کردن آتش به مناطق دشوار کوهستانی وجود ندارد. دست به دامان چهارپایان می‌شوند و وسایل را با کمک حیوانات بار بر به بالای کوه می‌برند.با همین امکانات دست کم چهار بار آتش به طور کامل خاموش شد، اما هر بار آتش از جایی دیگری زبانه می‌کشید.جهانگیر دهقانی مدیرکل بحران استانداری بوشهر  بیان کرد: به دلیل دسترسی سخت به ارتفاعات و سخت گذر بودن مسیر، خنک سازی به طور کامل انجام نمی‌شد و همین موضوع سبب می‌شد با گرما و باد، آتش از جایی دیگر سر در می‌آورد.دهقانی عنوان کرد: بیش از ۲۰۰ نفر از نیرو‌های مردمی و اداری در تلاش هستند تا بتوانند این آتش را به طور کامل مهار کنند.دوشنبه پنجم خرداد در چهارمین روز آتش‌سوزی، بالگرد هلال احمر به منطقه رفت تا نیرو‌های امدادی و تجهیزات را به محل حادثه منتقل کند.مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان بوشهر گفت: این بالگرد آب آشامیدنی، مواد غذایی و تعدادی کپسول اطفاء حریق را به دست نیرو‌های عملیاتی مردمی بر فراز کوه‌های درحال آتش سوزی رساند.غلامرضا حاجیانی بیان کرد: علاوه بر اعزام بالگرد، یک گروه امدادی و آمبولانس هم برای کمک به نیرو‌های عملیاتی مردمی که در حال خاموش کردن آتش سوزی بودند، رفتند.

پس از پنج روز آتش دهرود خاموش شد
غلامرضا منتظری مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر گفت: آتش سوزی که در دهرود دشتستان جمعه آغاز شده بود، صبح سه‌شنبه به طور کامل مهار شد و سطح خسارت دیده از این حادثه با توجه به تصاویر ماهواره‌ای و پایش محیطی، ۵۴۰ هکتار تخمین زده شده است.منتظری ادامه داد: ۶۰ هکتار از این میزان مربوط به درختانی مانند بنه، بادام و انجیر کوهی بوده است که به این ترتیب می‌توان گفت گونه‌های درختی آسیب کمتری دیده‌اند و بقیه گیاهان علوفه‌ای بودند که به علت بارش‌های مناسب سال آبی کنونی، پوشش متراکمی دارند.

شعله ور شدن آتش در تنگستان
هنوز آتش در دهرود دشتستان خاموش نشده بود که مراتع خاییز تنگستان هم گرمای شعله‌های آتش را احساس کرد. اینجا هم بلافاصله نیرو‌های مردمی در کنار دستگاه‌های دولتی وارد میدان شدند تا زودتر بساط آتش را جمع کنند.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر در این باره گفت: آتش سوزی ساعت ۱۴ دوشنبه پنجم خرداد در منطقه خاییز تنگستان آغاز شد و محدوده تنگ یخ و تنگ مخدان و قسمتی از کوه بیرمی را در برگرفت.منتظری ادامه داد: با تلاش شبانه روزی نیرو‌های یگان حفاظت منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست، هلال احمر، بسیج سازندگی و اهالی روستای مخدان و بنیون و یخ خاییز، آتش سوزی در ساعت پایانی سه‌شنبه به طور کامل مهار شد.او گفت: ۸۰ هکتار از مراتع تنگستان در آتش سوخت.عبدالحسن رفیعی پور فرماندار تنگستان هم  مشارکت گروه‌های مردمی و ساکنان منطقه را در مهار آتش بی‌نظیر خواند و گفت: آتش سوزی در منطقه خاییز در ارتفاع هزار و ۳۰۰ متری اتفاق افتاد که بردن وسایل مقابله با آتش مانند کپسول‌های آتش نشانی به صورت زمینی وجود نداشت و باید به وسیله بالگرد به منطقه فرستاده می‌شد. رفیعی پور افزود:۱۰ گروه هلال احمر به منطقه اعزام شدند، اما به دلیل آنکه آتش به سمت مناطق پرشیب و کوهستانی رسوخ کرده بود حضور نیرو‌ها دشوار بود.
او بیان کرد: سهل انگاری کسانی که برای تفریح به منطقه رفته بودند، جرقه آتش را روشن کرد.

هزار و ۱۰۰ هکتار  مرتع کوه سیاه، خاکستر شد
ساعاتی پس از خاموش شدن آتش در دهرود دشتستان و خاییز تنگستان، صاعقه در مراتع کوه سیاه بخش بوشکان دشتستان، آتش به پا کرد؛ جایی در همسایگی منطقه دهرود.آتش عصر چهارشنبه هفتم خرداد آغاز شد. باز هم در منطقه‌ای کوهستانی و سخت گذر.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر گفت: آتش سوزی در مراتع کوه سیاه دشتستان عصر چهارشنبه هفتم خرداد بر اثر صاعقه آغاز شد و ظهر شنبه دهم خرداد به طور کامل مهار شد.غلامرضا منتظری افزود: در این مدت، هزار و ۱۰۰ هکتار از مراتع این ارتفاعات طعمه آتش شد.
او ادامه داد: براساس برآورد‌های اولیه ۳۰ درصد از درختانی که در محدوده آتش سوزی بوده، از بین رفته‌اند و بقیه درختان آسیب کمتری دیده‌اند و می‌توانند به شرایط قبل برگردند. از بوته‌های حاضر در محدوده آتش نیز ۸۰ درصدشان سوختند.مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر بیان کرد: در کوه سیاه دشتستان درختچه‌هایی مانند بنه، بادام کوهی، کلخنگ، انجیرکوهی و شیربادام و پوشش بوته‌ای و علوفه‌ای مانند قیچ، گون، تنگرس، گونه‌های علفی بروموس، بهمن، افدرا، بارهنگ، و گونه‌های گیاهان دارویی هلپه و مشکورک وجود دارد.
منتظری، افزایش آتش سوزی‌ها در روز‌های اخیر را نتیجه افزایش دما، خشکی، کاهش رطوبت و خشکیدگی پوشش علفی و مرتعی عنوان کرد و گفت: باتوجه به شرایط خاص آب و هوایی، گرما، خشکیدگی مراتع احتمال آتش سوزی عرصه‌ها همچنان وجود دارد.

بالگردی که گَردَش هم پیدا نشد
پس از آتش‌سوزی دهرود دشتستان، همه منتظر بودند بالگردی برای خاموش کردن بیاید؛ بالگردی که حسرت آمدنش را هم بر دل مراتع سوخته دشتستان نهاد و هم بر کوه‌های آتش گرفته تنگستان.مسئولان استان بوشهر می‌گفتند از هر طریقی تلاش می‌کنند که بالگرد آب‌پاش را به استان بیاورند، اما سرانجام تیر همه به سنگ خورد و خبری از بالگرد نشد.پیش از ظهر سه‌شنبه اعلام شد که بالگرد اعزام شده است تا هم آبی بر خاکستر آتش مراتع دهرود دشتستان بریزد و هم آتش خائیز را مهار کند، اما سرانجام نیامد.پس از آن، مدیرکل مدیریت بحران استان بوشهر درباره اعزام نشدن بالگرد آبپاش گفت: طبق قانون، مهار آتش در مراتع به عهده سازمان مراتع و جنگل‌داری است و طبق تفاهم‌نامه، وزارت دفاع و سازمان نیرو‌های مسلح در زمان حوادث، بالگرد در اختیار این سازمان قرار می‌دهند.جهانگیردهقانی افزود: از روزی که آتش سوزی در منطقه دهرود دشتستان رخ داد، موضوع حضور بالگرد را پیگیری کردیم در حالی که همزمان با ما، استان‌های همسایه نیز گرفتار همین حادثه بودند.
او ادامه داد: هماهنگی لازم انجام شد و قرار بود دوشنبه یک فروند بالگرد از استان فارس اعزام شود که بنا به مشکلاتی نیامد، پس از آن قرار شد سه‌شنبه بالگرد از تهران بیاید که با وجود هماهنگی لازم این امر محقق نشد.
مدیرکل مدیریت بحران استان بوشهر تاکید کرد: با توجه به کمبود تعداد بالگرد‌های آبپاش در کشور، بیشتر استان‌ها چنین تجهیزی را در اختیار ندارند و تنها برخی استان‌های خاص با توجه به وسعت جنگلی، بالگرد دارند.پس از این نیامدن‌ها قرار شد بالگرد خود را به حادثه سوم برساند و آتش کوه سیاه را سرد کند. بالگرد عصر پنجشنبه وارد منطقه شد، اما اعلام شد به علت مشکلات فنی نمی‌تواند پرواز کند. بعد هم به فرودگاه بوشهر رفت.
قرار بود جمعه بالگرد به منطقه آتش‌سوزی برود، اما نقص فنی زمین‌گیرش کرد و نتوانست وارد کارزار مبارزه با آتش شود.

چرا در بوشهر بالگرد اطفاء حریق نداریم؟
وجود صنایع عظیم نفت و گاز جایگاه خاصی به استان بوشهر در کشور بخشیده است؛ موقعیتی که البته می‌تواند خطر را در این استان افزایش دهد. همین شرایط ایجاب می‌کند امکانات لازم برای مقابله با حوادث در چنین استانی وجود داشته باشد. امکاناتی که نبودشان در حوادثی مانند آتش‌سوزی‌های اخیر عجیب رخ می‌نماید و همه را رنج می‌دهد.نکته‌ای که در حوادث اخیر از سوی مردم و برخی مسئولان محلی بار‌ها مطرح شد.یکی از این افراد رئیس شورای اسلامی شهر اَهرَم مرکز شهرستان تنگستان بود.عباس صبوری گفت: همه مردم از مرد و زن برای مهار آتش پا به میدان گذاشتند و در پایان هم بدون حضور بالگرد آتش در خائیز تنگستان خاموش شد، اما از استاندار و نمایندگان مردم استان در مجلس می‌خواهیم پیگیر باشند که بتوانیم امکانات جدیدی برای مقابله با بحران در استان داشته باشیم از جمله بالگرد اطفاء حریق.

مراتع متراکم به گسترش آتش کمک کرد
علیرضا منصوری کارشناس منابع طبیعی استان بوشهر معتقد است، بارش‌های مناسب در سال‌های اخیر هرچند موهبتی خداوندی است، اما با توجه به نوع پوشش گیاهی استان که در فصل بهار با افزایش گیاهان یک ساله همراه است و گونه‌هایی از قبیل بهمن که به سرعت خشک می‌شوند، شرایط را برای ایجاد آتش فراهم می‌کند. منصوری افزود: آتش‌سوزی‌های اخیر در استان نیز بر اساس همین شرایط محیطی رخ داده است.او بیان کرد: برای پیشگیری از چنین حوادثی هم باید ایجاد آتش‌بُر در مراتع و جنگل‌ها در دستور کار باشد، و هم آموزش به مردم درباره نحوه حضور در طبیعت.این کارشناس منابع طبیعی، حضور بالگرد آبپاش را در استان به ویژه در ماه‌های گرم سال که امکان رخ دادن آتش‌سوزی زیاد است، ضروری خواند و آن را کارآمدترین راهکار برای مدیریت و اطفاء آتش در مناطق سخت گذر دانست.

همه مراتع از دست نرفته است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر بیان کرد: این که بگوییم همه طبیعت و مراتع استان در حوادث اخیر از بین رفته درست نیست، زیرا ما یک میلیون و ۲۶۳ هزار هکتار مرتع در استان داریم؛ مراتعی که در دو سال اخیر به علت افزایش بارش‌ها، حال خوبی دارند. البته این شرایط در حالی که مطلوب است، زنگ خطری هم برای وقوع حوادث آتش سوزی به شمار می‌رود؛ موردی که آن را پیش‌بینی و خود را برایش آماده کرده بودیم.منتظری تاکید کرد: با توجه به اینکه در دو دهه اخیر بارش‌های خوبی به اندازه دو سال اخیر نداشتیم با حوادثی به وسعت حوادث یک هفته گذشته در این مدت رو به رو نبوده‌ایم.

دست ما کوتاه و خرما بر نخیل
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر با اشاره به کمبود نیرو برای حفاظت از منابع طبیعی، عنوان کرد: براساس استاندارد باید برای به ازای هر ۱۵هزار هکتار یک نیروی یگان حفاظت منابع طبیعی در منطقه باشد، اما در زمان حاضر برای هر ۳۵هزار هکتار یک نیروی یگان حفاظت در استان وجود دارد.منتظری با تاکید بر تامین تجهیزات و امکانات خاموش کردن آتش گفت: اگر بالگرد آب‌پاش داشتیم آتش‌سوزی‌های اخیر زودتر و در وسعت کمتر مهار می‌شدند.

آتش زیستگاه‌ها را تهدید می‌کند
فرهاد قلی نژاد مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر نیز علت افزایش آتش سوزی‌ها در روز‌های اخیر را افزایش دما، خشکی هوا و خشکیدگی پوشش علفی و مرتعی عنوان کرد و افزود: با توجه به بارندگی‌های مطلوب زمستان و بهار پوشش علفی و مرتعی در مناطق کوهستانی استان بوشهر وضعیت خوبی دارد و خشکیدگی آنها موجب افزایش خطر و احتمال آتش سوزی شده است.قلی نژاد گفت: وقوع آتش سوزی‌های کنترل نشده و گسترده موجب خسارت فراوان به پوشش گیاهی خاک و در نهایت تخریب زیستگاه‌ها و افزایش سرعت فرسایش خاک و خسارت به طبیعت خواهد شد.او با اشاره به اهمیت پیشگیری از آتش سوزی، علت عمده این حادثه اخیر را بی احتیاطی استفاده کنندگان از طبیعت برشمرد و از مردم به ویژه گردشگران، دامداران و جوامع محلی خواست، هنگام ورود و استفاده از طبیعت از افروختن آتش خودداری کنند و هنگام ترک محل از خاموش بودن آتش اطمینان یابند.مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر عنوان کرد: گونه‌های گیاهی که در آتش سوزی‌های اخیر از بین رفتند یا آسیب دیدند انواع بادام‌ها، بنه و انواع گونه‌های علفی را شامل می‌شود. قلی نژاد  بیان کرد: جانورانی مانند میش، بز کوهی و انواع خزندگان هم از خطر آتش در امان نماندند.آن طور که کارشناسان معتقدند با توجه به شرایط موجود باید انتظار داشت حوادثی مانند حوادث روزهای گذشته باز هم رخ دهند. آن چه که اهمیت دارد این است که مراقب باشیم حوادث غافلگیرمان نکنند!شاید آتش‌سوزی‌های اخیر سبب خیری شود برای تامین امکانات لازم در استانی که بیش از گذشته نیاز به توجه دارد.