عراقچی: نه خوش‌بین و نه بدبینم

سیدعباس عراقچی با بیان این‌که «در مذاکرات ژنو 2 پیشرفت خوبی داشتیم» اظهار کرد: این پیشرفت آن‌قدر خوب بود که در مقطعی امید به رسیدن به تفاهم نهایی پیش آمد اما این فرصت به دلایلی که همه از آن آگاه هستند از دست رفت اما به معنی این نیست که مذاکرات به نقطه صفر بازگشته باشد. مذاکرات پیشرفت خود را داشته است و ما در بسیاری از زمینه‌ها به برداشت مشترک و حتی متن مشترک نزدیک شده‌ایم. وی خاطرنشان کرد: به دلیل برخی زیاده‌خواهی‌هایی که در آخرین لحظات و آخرین روز مذاکرات در ژنو 2 انجام شد، موفق به اتمام سند کار مشترک نشدیم و این کار به جلسه بعدی موکول شد. وی با تاکید بر این‌که «این موضوع به معنی "شکست" در مذاکرات نیست» افزود: ما در مذاکرات پیشرفت خوبی داشته‌ایم و در نشست بعدی در ژنو باید بر نکات مورد اختلاف کار کنیم و اگر امکان داشته باشد به نقطه مشترک برسانیم.

این دیپلمات ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌یی کشورمان افزود: با توجه به سلب اعتمادی که در ژنو قبلی صورت گرفت و ضربه‌ای که به اعتماد هیات ایرانی نسبت به نحوه مذاکرات طرف مقابل وارد شد، تصور ما این است که کار دشوارتری در ژنو 3 در پیش‌رو خواهیم داشت که بخش اول بازگرداندن اعتماد به مذاکره و دیگری کار کردن بر روی نقاط مورد اختلاف است.

وی افزود: نه می‌توانم بگویم خوشبین هستم و نه بدبینم. روند مذاکرات در ژنو 3 در روز اول به ما نشان خواهد داد که تا چه اندازه می‌توان امیدوار بود

وی درباره موضع‌گیری‌ها و اظهارات طرف مقابل در مدت گذشته از مذاکرات 2 تصریح کرد: در ژنو 2 به تفاهم نزدیک شده بودیم اما به دلیل اختلافاتی که بین اعضای 1+5 پیش آمد، برگشتی به عقب داشتیم و باعث شد موارد بیشتری نسبت به مواردی که قبلا توافق شده بود، طلب شود و این از طرف هیات ایرانی "زیاده‌خواهی" تلقی شد و ما صرف نظر از این که ماهیت این زیاده‌خواهی برای ما قابل قبول است یا خیر، اصولا با این روند زیاده‌خواهی در طول مذاکرات مخالفیم. این عضو تیم مذاکره کننده در پاسخ به پرسش برخی که معتقدند 1+5 چون دیده است ایران وارد تعامل شده است زیاده‌خواهی می‌کنند؟ اظهار کرد که آن‌ها در مذاکرات قبل جدی بودن خطوط قرمزهای ما را آزمایش کردند. وی گفت: در بین اعضای گروه 1+5 دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. همه آن‌ها خواهان حل و فصل و رسیدن به یک تفاهم مذاکراتی هستند اما با شدت و ضعف‌های مختلف همراه است. بعضا خواهان سرعت در مذاکرات هستند و بعضی خواهان تامل بیشتر. به هرحال این مشکلی است که با آن روبه‌رو خواهیم بود.

وی در عین حال گفت: در روزهای گذشته در هر دو طرف تحرکات دیپلماتیک بسیار زیاد و گسترده بوده است. مخالفان رسیدن به تفاهم در راس آن رژیم صهیونیستی به شدت فعال شده‌اند و طرف‌های غربی مذاکرات و چین و روسیه رفت‌و آمدها و تماس‌های تلفنی زیادی داشته‌اند. در ایران نیز تحرکات مختلفی وجود داشته و آقای روحانی همان‌طور که روز دوشنبه با رییس‌جمهور روسیه تلفنی گفت‌وگو داشتند با چند تن از رهبران کشورهای عضو 1+5 تماس‌های تلفنی خواهند داشت. این عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌یی ایران با اشاره به سفر وزیر امور خارجه کشورمان به ایتالیا برای دیدار با مقامات این کشور، اظهار کرد: این سفر قبل از عزیمت به ژنو گرچه از قبل هماهنگ شده اما در راستای رایزنی‌ها موثر است. ضمن اینکه با سفیران برخی از این کشورها در روزهای گذشته در تهران نیز رایزنی‌هایی نیز شده است.

عراقچی درباره برنامه و هماهنگی های صورت گرفته برای شروع مذاکرات ژنو 3 گفت: مذاکرات این دوره در ژنو ظهر چهارشنبه با ناهار کاری خانم اشتون و آقای ظریف آغاز می‌شود. در این جلسه درباره آخرین نتایج گفت‌وگوها رایزنی‌ می‌شود و پس از آن جلسه ایران و 1+5 برگزار می‌شود. وی در پاسخ به این پرسش که احتمال دارد مذاکرات به روز جمعه کشیده شود؟ خاطرنشان کرد: اگر پیشرفت‌ها در مذاکرات به خوبی جلو رود، مذاکرات تا جمعه تمدید می‌شود. البته هفته آینده نشست وزیران خارجه اکو در تهران برگزار می‌شود و جلسات کارشناسان ارشد اکو از روز یکشنبه در تهران آغاز می‌شود؛ بنابراین هیات دیپلماتیک ایران برای انجام امور این نشست باید زودتر به تهران برگردد.

وی درباره سفر جان کری در روز جمعه هفته جاری به سرزمین‌های اشغالی تصریح کرد: هر دو طرف متحدان و دوستانی دارند که با آن‌ها مشورت و تبادل نظر خواهند کرد و آن‌ها را در جریان کارها قرار خواهند داد. رژیم صهیونیستی و آمریکا دو متحد نزدیک هستند و طبیعی است که بین آن‌ها مشورت‌هایی وجود داشته باشد. همان‌طور که ما نیز با دوستان‌مان مشورت و رایزنی‌های مستمر داریم. این گفت‌وگوها امر چندان عجیبی نیست. عراقچی همچنین درباره اظهارات رییس‌جمهور فرانسه و شرط‌هایی که برای توافق با ایران در مذاکرات هسته‌یی گفت: من آن‌چه که ایشان گفته است را به عنوان این‌که بخشی از مذاکرات بوده باشد را تایید نمی‌کنم. توافق دو طرف مذاکره در ژنو این بود که جزییات مذاکرات بیان نشود و اعضای طرف مقابل نیز تاکنون به آن پایبند بوده‌اند و جزییاتی اعلام نشده است. اظهارات آقای اولاند، صرف نظر از این که تا چه اندازه به درستی بیان و ترجمه شده باشد، از نظر ما ملاکی برای قضاوت نیست.

وی افزود: این‌که کشوری قبل از مذاکره شرطی برای مذاکره بگذارد را نمی‌پذیریم و همه چیز باید در مذاکرات بحث شود و به توافق رسیده شود همان‌طور که پیش از این گفته‌ایم، خطوط قرمزی داریم که مبتنی بر حقوق ماست. این موارد اصول سیاست هسته‌یی ما محسوب می‌شود و از آن‌ها عبور نخواهیم کرد. اما غیر از آن خطوط موارد دیگر را قابل مذاکره می‌دانیم. این موارد در طول مذاکرات روشن خواهد شد و اصلا اقدام پسندیده‌ای نیست که یک طرف قبل از مذاکرات شروط مختلفی قرار دهد و خلاف حسن‌نیتی است که در هر مذاکره لازم است. وی درباره این‌که «در صورت توافق احتمالی در ژنو با چه متنی رو به رو خواهیم شد و عنوان آن چیست؟» گفت: ایده‌های مختلفی وجود دارد که این سند کاری چه عنوانی داشته باشد اما به نظر می‌رسد ایده قالبی که بین طرف‌های مختلف مذاکراتی است، صدور «بیانیه‌ مشترک» است که حاوی سه بخش عمده باشد؛ تبیین هدف مشترک، اقدامات مربوط به گام اول و مشخصات گام آخر، سه بخش این بیانیه است که همان چارچوبی است که ایران آن را در ابتدا پیشنهاد داد. گام اول و آخر شامل مقولات بسیار گسترده و پیچیده‌ای است. معاون وزیر امور خارجه ادامه داد: گام اول مهم‌ترین بخش این سند است که اقدامات عملی را برای یک دوره زمانی مشخص تعیین می‌کند. این گام مشتمل بر اقدامات اعتمادساز است که از سوی دو طرف باید انجام شود. اقدامات اعتمادساز ما شامل مواردی می‌شود که اطمینان نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه ما را بیشتر می‌کند و اقدامات اعتمادسازی که آن‌ها باید انجام دهند برداشتن بخشی از تحریم‌هاست که می‌تواند متناسب با کارهایی که ایران انجام می‌دهد، درنظر گرفته شود.

عراقچی در پاسخ به این پرسش که آیا قرار است موضوع غنی‌سازی ایران به عنوان یک "واقعیت" پذیرفته شود یا به عنوان یک "حق"؟ تصریح کرد: دو بحث در این‌باره وجود دارد. این‌که اصولا غنی‌سازی ایران مورد پذیرش واقع شود و دیگر این‌که با چه عنوانی مورد پذیرش قرار گیرد. درباره این‌که با چه عنوانی پذیرش شود، اختلاف نظری وجود دارد بین ما و غربی‌ها. به عبارتی غربی‌ها و بسیاری از کشورهای دیگر. آن‌ها معتقدند در ان‌پی‌تی غنی‌سازی به عنوان یک حق وجود ندارد. در حالی که ماده 4 معاهده ان‌پی‌تی تصریح می‌کند که کشورها حق تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌یی را دارند و اشاره‌ای به غنی‌سازی نمی‌کند، اما از آن‌جا که غنی‌سازی بخشی از این حق محسوب می‌شود، به عنوان یک حق مطرح است اما آن‌ها تفسیر دیگری از آن دارند اما به عنوان یک اقدام عملی و یک واقعیت در صحنه عمل به آن نگاه می‌کند. این اختلاف تفسیر بین کشورهای غربی و بسیاری از کشورهای دیگر از جمله ایران وجود دارد.

این عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران با 1+5 گفت: این‌که در مذاکرات به غنی‌سازی در ایران اشاره شود و غنی‌سازی در ایران مورد پذیرش واقع شود، هم در گفتار و هم در عمل، از نظر ما ضروری است که سند این را بپذیرد که غنی‌سازی در عمل در ایران ادامه پیدا کند و هم این‌که سند اشاره کند که غنی‌سازی وجود خواهد داشت. از نظر ما این موضوع خط قرمز است که بسیاری از هیات‌ها آن را پذیرفته‌اند اما این‌که در جمله‌بندی‌ها و ادبیات این موضوع چگونه و با چه عنوانی پردازش شود هنوز محل اختلاف است. وی ادامه داد: چالش اصلی ما در همه بخش‌ها مربوط به نگارش و ادبیات بیانیه است. ما نسبت به همه قسمت‌های سند حساسیت داریم و باید همه قسمت‌های مربوط به آن دقیق باشد از جمله مباحث مربوط به رفع تحریم‌ها که منافع ایران باید در آن رعایت شود. این توافق‌ها مقدمه‌ای برای راه‌حل نهایی است؛ بنابراین دو طرف باید از مواردی که در عمل باعث سوءتفاهم و اختلاف‌نظر شود و مذاکرات نهایی تحت تاثیر قرار گیرد، حتما اجتناب کنند.

وی درباره احتمال حضور وزیران خارجه 1+5 در مذاکرات ژنو 3 با بیان این‌که «اگر وزیران خارجه به این نتیجه برسند که در مذاکرات احتمال رسیدن به تفاهم وجود دارد، نشست حتما با حضور وزیران برگزار می‌شود»، گفت: قطعا این بار وزیران خارجه بیشتر از نشست قبلی برای حضور احتیاط می‌کنند. وی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند وزارت خارجه از رایزنی با اعضای 1+5 یا کشورهای موثر دیگر غافل شده است و این امکان داشت که نسبت به اقدام فرانسه در مذاکرات ژنو 2 پیش‌بینی کند؟ گفت: وزارت خارجه در این‌باره تلاش‌های خود را کرده است، اما هیچ کاری بی‌ایراد نیست. این عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران با 1+5 درباره برخی اظهارات که از جانب مقامات آمریکایی در روزهای گذشته درباره رفع بخش کوچکی از تحریم‌ها علیه ایران مطرح شده است؟ گفت: بسیاری از مطالب که دو طرف به خصوص طرف مقابل ما برای راضی کردن افکار عمومی داخل خود، مطرح می‌کند را نباید جدی گرفت.

وی درباره آزاد کردن پول‌های ایران در بانک‌های خارجی در دو سال گذشته گفت: وقتی تحریم‌های بانکی برداشته شود به این معنی است که پول‌های ایران قابل برداشت خواهد بود. عراقچی درباره برخی موضوعات مطرح شده نسبت به عملکرد کلی تیم مذاکره‌کننده ایران تاکید کرد: مسوولیت پرونده هسته‌یی ایران کماکان با شورای عالی امنیت ملی است و مسوول مذاکره وزارت خارجه انتخاب شده است، کما این‌که مسوول بخش‌های فنی آن سازمان انرژی اتمی است و درباره بخش‌های فنی فعالیت هسته‌یی ایران تصمیم‌گیری و اجرا می‌کند.