چاقی و ۴ توصیه پزشکی برای مقابله با آن

گروه علمی: امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی مردم، چاقی به یک پدیده رایج جهانی تبدیل شده است. با این وجود، به دلیل تاثیرات مخربی که چاقی بر سلامت انسان و تشدید بیماری‌ها دارد، مهم است که مردم وزن خود را متناسب نگه دارند.براساس یافته‌های پزشکی، چاقی با بیماری‌های قلبی، سکته مغری، سرطان، دیابت نوع ۲، نقرس، فشار خون بالا، آسم، مشکلات ستون فقرات و مفاصل رابطه مستقیم دارد. از این رو، پزشکان به مردم توصیه می‌کنند با رعایت رژیم غذایی و داشتن تحرک کافی، وزن خود را در حد طبیعی نگه دارند. هم‌اینک بیش از ۶۵۰ میلیون انسان در جهان از چاقی رنج می‌برند و مستعد بیماری‌های متعدد هستند. در این گزارش به ۴ توصیه پزشکان برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن می‌پردازیم.

۱- توجه به هرم غذایی
دانشمندان علوم تغذیه برای آنکه مردم درک صحیح و شفافی از آنچه به صورت روزانه مصرف می‌کنند داشته باشند یک هرم غذایی طراحی کرده‌اند. متاسفانه دلیل اصلی چاقی در میان مردم، عدم توجه به هرم غذایی است. این هرم مشخص می‌کند که یک فرد به چه نسبت باید در سبد غذایی خود از محصولات مختلف استفاده کند.راس این هرم مربوط به چربی و شیرینی‌هاست. متخصصان تغذیه اکیداً توصیه می‌کنند مردم باید به صورت حداقلی از چربی‌ها و شیرینی‌ها در طول روز استفاده کنند. این محصولات غذایی بسیار پرکالری و سرشار از اسید‌های چرب هستند، به همین دلیل سلامت بدن را به مخاطره می‌اندازند. از این رو باید کمترین مقدار ممکن از این محصولات را مصرف کرد.در یک پله پایین‌تر، گروه پروتئین‌ها و لبنیات قرار دارد. پروتئین برای کارکرد طبیعی بدن ضروری است. بخصوص کودکان که در مرحله رشد قرار دارند باید مقدار مناسبی از پروتئین را به صورت روزانه دریافت کنند. کمبود پروتئین را به صورت مستقیم می‌توان در شادابی پوست، مو و ناخن مشاهده کرد. همچنین مصرف پروتئین ناکافی می‌تواند باعث افزایش اشتها و در نهایت چاقی شود. بخصوص ورزشکاران که نیازمند حفظ توده عضلانی خود هستند باید مصرف کافی از پروتئین‌ها داشته باشند. مصرف لبنیات نیز به دلیل دارا بودن کلسیم و ویتامین‌ها برای سلامت جسمی و حفظ توده استخوان (جلوگیری از پوکی استخوان) اهمیت بالایی دارد.در رده بعدی این هرم گروه سبزیجات و میوه‌ها قرار دارد. میوه و سبزیجات به دلیل داشتن چربی کم و بخصوص به دلیل دارا بودن فیبر، بر عملکرد مناسب دستگاه گوارش تاثیر شگرفی دارند. توصیه می‌شود روزانه ۳ تا ۵ واحد میوه مصرف شود. مصرف کافی میوه (به جز موز) و سبزیجات به دلیل کالری کمی که دارند می‌توانند در کاهش وزن بدن تاثیرگذار باشند.
در پایین این هرم نیز نان، غلات و ماکارانی قرار دارد. کربوهیدرات بخش اعظم انرژی بدن را تامین می‌کند. همچنین با مصرف نان کامل که سرشار از فیبر است، کارکرد مناسب دستگاه گوارش تضمین می‌شود. همچنین فیبر موجود در نان کامل با کاهش دادن چربی خون، باعث کم شدن خطر بیماری‌های قلبی می‌شود.انسان‌ها باید در مصرف غذای روزانه خود هرم غذایی را لحاظ و بشقاب غذایی خود را با کمترین چربی و شیرینی و بیشترین بخش غلات و نان کامل تکمیل کنند. این امر بر سلامت جسمی و جلوگیری از چاقی تاثیرگذار است. یک زن در طول روز به ۲ هزار کالری و یک مرد به ۲ هزار و ۵۰۰ کالری نیاز دارد. البته میزان فعالیت روزانه و سن در نیاز بدن به مصرف کالری تاثیرگذار است. علیرغم تاکید بر هرم غذایی، نباید فراموش کرد پرخوری حتی در صورتی که هرم غذایی رعایت شود نیز منجر به چاقی خواهد شد. تعادل در مصرف روزانه مواد غذایی و رعایت هرم غذایی می‌تواند به تناسب اندام منجر شود.

۲- داشتن تحرک کافی
ورزش کردن و داشتن تحرک به اندازه مراعات غذایی در داشتن اندامی مناسب و جلوگیری از چاقی اهمیت دارد. یک مرد در طول روز به ۲ هزار و ۵۰۰ کالری انرژی نیاز دارد. در صورت مصرف بیش از این مقدار، فرد باید با تحرک و ورزش آن را مصرف کند، در غیر این صورت کالری اضافی در بدن به صورت چربی ذخیره می‌شود.با این وجود، فرد می‌تواند در صورت داشتن تحرک کافی و ورزش مستمر، کالری اضافی را بسوزاند. برای مثال مایکل فلپس، شناگر افسانه‌ای آمریکا در المپیک، به صورت روزانه ۱۲ هزار کالری انرژی دریافت می‌کرد. این رقم تقریباً معادل ۵ برابر یک انسان معمولی است. از این رو، دانشمندان علوم تغذیه در کنار مراعات غذایی تاکید دارند افراد باید به میزان کافی تحرک روزانه داشته باشند.

۳- سبک زندگی
یکی از موارد تاثیرگذار در چاقی افراد، سبک زندگی است. شاید خیلی از مردم ندانند که تند غذا خوردن یکی از دلایل رایج چاقی است. در واقع فرد با تند غذا خوردن حجم بیشتری از مواد غذایی را وارد معده خود می‌کند. حجم بیشتر غذا در معده به معنای کالری بیشتر و در صورت عدم تحرک کافی به معنای ذخیره چربی در بدن است.
از همین رو، دانشمندان علوم تغذیه تاکید دارند افراد با تغییر سبک زندگی می‌توانند از اضافه وزن و چاقی خود جلوگیری کنند. آرام غذا خوردن و جویدن کافی لقمه علاوه بر آنکه باعث گوارش بهتر غذا می‌شود، به معده اجازه می‌دهد که فرمان توقف غذا خوردن را به مغز صادر کند.از سوی دیگر، سبک زندگی در سبد غذایی افراد نیز تاثیرگذار است. برای مثال رژیم غذایی که به رژیم مدیترانه‌ای شهرت دارد، سرشار از سبزیجات، زیتون، غذا‌های دریایی و حبوبات است. این رژیم غذایی در سبک زندگی مردم ایتالیا و یونان بسیار پرطرفدار است. در مقابل سبک زندگی صنعتی در کشور‌های پیشرفته بیشتر مروج مصرف فست‌فود و غذا‌های آماده است که سرشار از کالری و چربی است.

۴- تغذیه با شیر مادر
جدیدترین تحقیقات سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد تغذیه نوزاد با شیر مادر خطر چاقی در بزرگسالی را کاهش می‌دهد. بررسی‌های مختلفی که در ۱۶ کشور اروپایی انجام شد نشان داد افرادی که در دوران نوزادی هرگز شیر مادر نخورده بودند، ۲۲ درصد بیشتر از هم‌نوعان خود از چاقی رنج می‌برند.متاسفانه همزمان با صنعتی شدن جامعه در غرب و به دلیل اشتغال مادران، مصرف شیر خشک در جامعه تبلیغ می‌شود. شیر مادر بهترین و کامل‌ترین غذا برای نوزاد در دوران شیرخوارگی است. آنتی‌بادی‌ها (پادتن ها) که برای سلامت بدن کودک در مقابل بیماری‌های اهمیت دارند به طور مستقیم از شیر مادر تامین می‌شوند.در پایان باید خاطرنشان کرد تحرک کافی در کنار سبک درست زندگی و مراعات غذایی می‌تواند از اضافه وزن و چاقی افراد جلوگیری کند. افراد چاق استعداد بیشتری برای آسیب‌پذیری در مقابل بیماری‌ها دارند. حتی تحقیقات نشان داده است این افراد در مقابل ویروس کرونا نیز از آسیب‌پذیری بیشتری برخورداند. از این رو، داشتن وزن مناسب باید اولویت نخست هر فرد برای پیشگیری از ابتلا به بیماری باشد.