خداحافظی پراید مصرف سوخت را کاهش می‌دهد

گروه اقتصادی:عباس کاظمی مدیرعامل سابق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در روزنامه ایران نوشت: هفته گذشته ساخت و خروج پراید از خط تولید گروه خودروسازی سایپا طی مراسمی رسمی متوقف شد و این خودروسازی محصولات جدیدی را به‌عنوان جایگزین پراید معرفی کرد.اتومبیلی که بیش از بیست سال در ایران با مدل‌های متفاوتی به بازار عرضه می‌شد و نه به‌خاطر کیفیت ساخت، بلکه به‌دلیل کوچک بودن آن، اتفاقاً مصرف سوخت کمتری به نسبت خودروهای تولید داخل داشت.اکنون این خودرو به سبب ناایمن بودن و مشکلاتی از این دست از مدار تولید خارج شده و خودروهایی قرار است جایگزین آن شود که احتمالاً مصرف سوخت بالاتری به نسبت پراید خواهند داشت؛ اما مسأله این است که این خروج یک مدل خودرو از چرخه تولید داخل و جایگزینی مدل‌های دیگر نمی‌تواند مسأله مصرف سوخت کشور را تغییر چندانی بدهد.آنچه بیش از خروج یک مدل خودرو از خط تولید می‌تواند به بهینه‌سازی مصرف سوخت کمک کند؛ در وهله نخست، خارج کردن ماشین‌های قدیمی از ناوگان حمل‌ونقل کشور و جایگزینی ماشین‌هایی با مصرف بسیار پایین‌تر است.تا زمانی که به ازای ورود خودروهای جدید نتوانیم خودروهای قدیمی را از ناوگان خارج کنیم، نه تنها مصرف بنزین و نفت گاز کشور مدیریت نخواهد شد، بلکه هر روز روندی افزایشی را طی خواهد کرد و چاره‌ای جز تأمین این تقاضا که بخشی از آن به خاطر بالا بودن مصرف در خودروهای قدیمی و غیراستاندارد است، نخواهیم داشت.

شرایط امروز کشور این‌گونه است که مدام به ناوگان حمل‌ونقل، خودرو اضافه می‌شود و هیچ خروجی برای آن نیز ترسیم نشده است. حتی برنامه‌ای که در سالیان گذشته برای این موضوع طراحی و اجرا شده بود؛ متوقف شده و ماشین‌های فرسوده با مصارفی 2 تا 3 برابری سوخت نسبت به استانداردهای جهانی در ناوگان تردد دارند. به‌طوری که می‌بینیم تعداد خودروهای ناوگان حمل‌ونقل کشور از 800 هزار دستگاه در میانه دهه 50 به بیش از 21 میلیون دستگاه رسیده است و این سیستم خروجی کمی دارد. اما در کنار این خودروهای فرسوده، بخشی از تولیدات بی‌کیفیت خودروسازهای داخلی شرایط را بدتر می‌کند و ماشین‌هایی به چرخه وارد می‌شود که مطابق با طراحی 60 سال پیش است و از همان ابتدا کشور را با معضل جدیدی مواجه می‌سازد. مانند خودروهای سنگینی که یک خودروسازی کشور بر اساس استانداردهای قدیمی برند بنز تولید می‌کند و طراحی آن متعلق به بعد از جنگ جهانی دوم است.مسأله دیگر، بی‌توجهی کشور به رژیم‌های جدید خودروسازی در جهان است. خودروسازی جهان اکنون به سمت خودروهای کم مصرف و حتی بدون مصرف سوخت فسیلی در حال حرکت است. اکنون جای خالی خودروهای برقی و هیبریدی کاملاً ملموس است و به‌نظر می‌رسد که باید بسرعت در این مسیر حرکت کرد تا بتوان به حل بحران‌هایی نظیر مصرف بالای سوخت و آلودگی‌های گاه و بیگاه در کلانشهرها و حتی شهرهای متوسط و کوچک کشور کمک کرد.

لذا برای آنکه بتوانیم در زمینه بهبود کیفی سیستم حمل‌ونقل کشور، افزایش ایمنی، کاهش مصرف سوخت و آلایندگی آن قدمی برداریم؛ باید اقدماتی جدی انجام شود. نخست، ارتقای کیفیت تولیدات و به روز کردن طراحی آنها؛ دوم، خروج خودروهای فرسوده از ناوگان؛ سوم، توجه به رژیم ماشین‌های برقی و هیبریدی؛ و همچنین، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی بویژه آنهایی که بر پایه انرژی برق کار می‌کنند.در کشورهای توسعه یافته بیشتر خودروهایی که در تردد هستند، عمر کوتاه و حتی کمتر از 10 سال دارند. دولت با قوانین سفت و سخت و همین‌طور مشوق‌ها و جریمه‌ها، سیستمی را طراحی کرده است که معاینات فنی با جدیت تمام انجام می‌شود و خودرویی که نتواند حد استاندارد را به دست بیاورد، تعمیرش گاهی بیش از خرید یک اتومبیل نو هزینه برمی‌دارد. با سیاست‌هایی این چنین مالکان خودروهای غیراستاندارد، ترجیح می‌دهند که خودروی خود را از رده خارج کنند تا آنکه به تعمیرش بپردازند. در این راستا، به نظر می‌رسد که در ایران یک تغییر رژیم لازم است و در این رژیم باید سیستمی طراحی شود که به خروج خودروهای فرسوده بینجامد.هرچند که تحریم‌ها یک مانع به شمار می‌رود اما با راهکارهایی می‌توان برای ارتقای کیفی تولیدات، حرکت به سمت خودروهای برقی و هیبریدی و توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی بویژه از نوع برقی آن (مانند مترو) گام برداشت. بر این اساس، حذف یک مدل اتومبیل از تولیدات خودروسازی‌های داخلی مشکل کمی و کیفی خودروهای فعال در سیستم و مصرف سوخت و آلودگی هوا را ریشه کن نخواهد کرد. باید تمام رژیم را در این زمینه تغییر داد.