برخی عطاری​ها مواد مخدر می‌فروشند

به گفته دکتر محمدرضا قدیرزاده، رئیس گروه مطالعات سازمان پزشکی قانونی، داروهایی که به عنوان ترک اعتیاد گیاهی در عطاری​ها فروخته مي‌شود، اکثرا دارای داروهای شیمیایی و اعتیاد آور است و برخی از بیماران معتاد نیز مي‌گویند از این عطاریها، مواد مخدر تهیه مي‌کنند. در این نشست، بخشی از یافته های مرکز تحقیقات پزشکی قانونی درباره گیاهان دارویی ترک اعتیاد که در تهران توزیع مي‌شود، بیان شد.

طبق این یافته ها، بیش از 90 درصد از داروهای ترک اعتیاد گیاهی در عطاریها، حاوی داروی شیمیایی دیفنوکسیلات است. همچنین آزمایشهای پزشکی قانونی نشان مي‌دهد فراوانی داروهایی شیمیایی و اعتیادآوری مانند ترامادول و کدئین در داروهای گیاهی ترک اعتیاد که در عطاریها توزیع مي‌شود، به ترتیب 68 و 93 درصد است. در این نشست خبری، دکتر اخگری، رئیس بخش سم شناسی پزشکی قانونی اعلام کرد میزان مرگهای ناشی از مصرف داروهای ترک اعتیاد در یک سال گذشته، بسیار زیاد شده است.

او همچنین درباره افزایش مرگهای ناشی از مصرف داروهای ترک اعتیاد گفت:روند سوء مصرف ترامادول در نمونه های ارجاعی به آزمایشگاه را مطالعه کردیم. در طول یک مطالعه 5 ساله، این مرگها، 50 برابر نسبت به سالهای قبل بیشتر شده است. واقعیت این است که سوء مصرف این ماده در جامعه، بسیار بالاست. به همین خاطر، مرگهای متعاقب سوء مصرف ترامادول و متادون، در نمونه های اجسادی که به پزشکی قانونی ارجاع مي‌شود، بسیار زیاد شده است و گزارشهای آزمایشهای ما نشان مي‌دهد بیشتر اجساد حاوی سوءمصرف موادی مانند ترامادول و متادون بوده است. ما از تاریخچه بیمارانی که مصرف این داروها آنها را به مرگ کشانده، خبر نداریم. فقط پزشک مي‌نویسد در اثر مصرف داروی ترک اعتیاد فوت کرده است. ما نمی‌دانیم آیا فرد، به صورت خودسر اینکار را کرده و یا در مراکز ترک اعتیاد مرگ بر او عارض شده است.

دکتر محمود خدادوست، معاون طب سنتی وزیر بهداشت و رئیس مرکز پزشکی قانونی نیز درباره برخورد با اقدام غیرقانونی عطاریها در عرضه داروهای ترک اعتیاد گفت: عطاری​ها زیر نظر صنف عطاریها و سقط فروشی ها هستند. این مراکز به صورت غیرقانونی داروهای لاغری، ترک اعتیاد، دیابت، چاقی، ام.اس، انواع و اقسام داروها را عرضه مي‌کنند که بسیاری از داروهای موجود در عطاری، بی نام و نشان است و صرفا با اضافه کردن مقداری آلکالیدهای گیاه "اسفند" سعی مي‌کنند تا رنگ و بوی آن را تغییر دهند.

عوارض این کار، ضمن اینکه به نظام سلامت آسیب مي‌رساند و بار اقتصادی زیادی را تحمیل مي‌کند، این است که از باور و اقبال مردم در استفاده از ظرفیتهای داروهای گیاهی سوءاستفاده مي‌شود. هیئت دولت تصویب کرده توزیع داروهای ترکیبی به هر عنوان در عطاریها ممنوع شود. ولی هنوز مي‌بینیم کار انجام مي‌شود و سیستمهای نظارتی وزارت صنعت، معدن و تجارت باید کنترل بیشتری داشته باشند.

دکتر علی شفیعی، رئیس اداره درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز درباره توزیع داروهای ترک اعتیاد گیاهی نیز توضیح داد: در برخی از استانها، برخوردهای خوب و نظاممندی با عطاریها شده است، لیکن در تهران، بحث دیگری وجود دارد. عده ای از افراد، اقدام سودجویانه و غیرقانونی مي‌کنند و عملا مواد فروشی در عطاریها مي‌کنند. طیف فروش این داروها، از مواد مخدر و غیرقانونی شروع مي‌شود و به داروهای تحت کنترل با عرضه غیرقانونی منتهی مي‌شود.

این اقدام از سوی عطاریها، دخالت در امور پزشکی نیست، این کار، کاملا غیرقانونی است. در مقطع زمانی خاصی، حتی عرضه ترامادول را در دکه های روزنامه فروشی هم داشتیم. بحث ما، کاهش تقاضا برای مصرف این مواد و گیاهان دارویی ترک اعتیاد است. فروشنده مي‌داند چیزی که مي‌فروشد، داروی گیاهی نیست، ترکیبی من درآوردی است که عوارض دارد. ولی باید کسی که خریدار است، به مراکز رسمی و سیستم سلامت مراجعه کند و سراغ عطاریها نرود.

شفیعی در ادامه سخنانش، به ضعفها و ناکارامدی در بخش درمان و بازتوانی اعتیاد اشاره کرد و گفت: درمان اعتیاد فقط به مصرف دارو محدود شده و درمان تکمیلی و اصل کار که غیردارویی و حمایتی است، فراموش شده است و این باعث شکستهای مکرر درمانی و سرخوردگی بیماران مي‌شود. بخش مهمتر دیگر، ناشی از ناآگاهی مردم، بیماران و خانواده های آنهاست. مردم ماهیت اعتیاد و درمان آن را نمی شناسند. به همین دلیل تحت تاثیر تبلیغات قرار مي‌گیرند. این نقطه ضعف نظام مبارزه با مواد مخدر و سلامت است. چرا مردم در ماهواره و عطاری، دنبال داروهای ترک اعتیاد مي‌گردند؟ او به تمرکز روی کاهش بازار خریداران این قبیل داروها پرداخت و از مردم و خانواده بیماران خواست درباره این موضوع حساسیت بیشتری نشان دهند.

دکتر محمدرضا قدیرزاده، درباره منشا تولید داروهای ترک اعتیاد گیاهی گفت: استانداری برای تولید این قبیل مواد وجود ندارد، عطاریها از کارگاه های تولید زیرزمینی این مواد را مي‌گیرن و متاسفانه مي‌بینیم اطراف تهران، از این کارگاه های زیرزمینی فراوان است. برخلاف تبلیغاتی که مي‌شود، این داروها خارجی نیست، بلکه در داخل خود ایران تولید مي‌شود.حتی ما با مشکلی به نام توزیع متادون در عطاریها مواجهیم. هر کسی راحت مي‌تواند به هر عطاری مراجعه کند و بگوید متادون مي‌خواهم. این دارو باید زیر نظر پزشک و به صورت تخصصی تجویز شود، ولی در عطاریها به قیمت هر سی سی 500 تا 1000 تومان فروخته مي‌شود.

او در ادامه سخنانش به فروش مواد مخدر در عطاریها اشاره کرد و گفت: عدم نظارت بر این واحدها باعث شده که فروش مواد مخدر نیز در این مراکز دیده شود. گزارشهای غیر رسمی ما نشان مي‌دهد عطاریها حتی مواد فروشی نیز مي‌کنند. بعضا دیده شده بیماران معتاد، برای تهیه مواد مخدر، آدرس عطاری مي‌دهند. متاسفانه برخورد با عطاریها، چندسازمانی شده و مشخص نیست کدام سازمان باید با آنها برخورد کند و تداخل در حوزه اعتیاد، باعث این مشکلات شده است.

قدیرزاده درباره گستره زمانی مصرف این قبیل داروهای ترک اعتیاد گیاهی گفت: "اینها مي‌گویند در یک ماه ترک مي‌دهند، در حالی که با مصرف کردن این قبیل داروها، میزان مصرف باز هم بیشتر مي‌شود. آنها همچنین تبلیغ مي‌کنند ما از FDA مجوز داریم، به سایت FDA سازمان دارویی آمریکا نیز مراجعه کنید، مي‌بینید چنین داروهایی ثبت نشده و وزارت بهداشت نیز چنین داروهایی را هرگز تایید نکرده است." به نظر مي‌رسد قصه ناتمام عطاریها درباره مسئله نظارت بر عرضه داروهای ترکیبی، عرضه محدود، غیرقانونی و مانند آن، باز هم ناتمام خواهد ماند. زیرا نه وزارت صنعت، معدن و تجارت توان کارشناسی برای نظارت بر این واحدها را دارد و نه اینکه صنف عطاران و سقط فروشان، توانسته اند کلیه واحدهای فعال در این حوزه را تحت کنترل خود درآورند.