ویروس کرونا در کمینِ کارگرانِ ساختمانی

گروه اقتصادی: فصل سرما و زمستان کرونایی کشور فرا رسیده و کارگران همچنان چشم انتظار برقراری سیاست حمایتی فراگیر و فوری از سوی دولت و نهادهای حاکمیتی کشور هستند. در بین لایه‌های مختلف کارگران کشور، کارگران ساختمانی به دلیل بی‌ثباتی شغلی، پایین بودن توان چانه‌زنی، موقتی بودن شغل یا همان کار روزمزدی، فصلی بودن نوع کار و عدم برخورداری از بیمه و مزایای حمایتی، جایگاه خاصی دارند. علاوه بر اینها، نوع کار این کارگران که آن‌ها را در تماس با یکدیگر و همچنین در تماس با کارفرمایان یا ساکنان منازل و ساختمان‌ها قرار می‌دهد، امکان ابتلا و شیوع کرونا را در میان‌‌شان افزایش می‌دهد. همه این موارد، نشان می‌دهد که کارگران ساختمانی از آسیب‌پذیرترین اقشار در میان لایه‌های مختلف طبقه کارگر در کشور هستند. در کنار اینها، این کارگران به لحاظ میزان وقوع حوادث شغلی و مرتبط به ایمنی کار در بین کارگران از پرخطرترین مشاغل نیز هستند و هر سال، بخش زیادی از حوادث منجر به مرگ یا ازکارفتادگی شغلی مربوط به کارگران ساختمانی است که از دیوارها یا سازهای آهنی فرو می‌افتند و جان می‌دهند.

شغل و معیشت در خطر
با وجود وضعیت خاص و شکننده‌ی جانی، شغلی و معیشتی کارگران ساختمانی، هنوز دولت، مجلس و نهادهای حمایتی دیگر چاره‌ای اساسی برای رفع مشکلات روزافزون این کارگران انجام نداده‌اند. حالا با وقوع کرونا این کارگران؛ شرایط را روز به روز سخت‌تر از قبل می‌بینند. به نظر می‌رسد نه خبری از حمایت کالایی در راه است و نه اعطای کمک و وام بلاعوض. رحیم جاویدان (رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی استان همدان) درباره وضعیت کارگران ساختمانی در دوره کرونا به ایلنا می‌گوید: «وضعیت فعلی کارگران ساختمانی بسیار بد است. این قشر ضعیف‌ترین لایه از کارگران کشور به لحاظ برخورداری از حقوق و مزایای شعلی و بیمه‌ای هستند. هم اکنون کارگران ساختمانی تقریبا بیکار شده‌اند و کارهای ساختمانی نیز تعطیل شده است. تعطیلی و بیکاری این کارگران سه دلیل عمده دارد: اولا مردم از کرونا و ابتلا به آن می‌ترسند؛ در نتیجه تعمیرات و ساخت و سازهای خود را به تعویق انداخته یا انجام نمی‌دهند. ثانیا در دوره کرونا، ما شاهد کاهش درآمد همه مردم هستیم؛ بنابراین مردم حتی توان مالی و شرایط اقتصادی انجام تعمیرات یا خرده کاری‌های معمول ساختمانی را هم ندارند. ثالثا فصل سرما فرارسیده است و طبعا میزان فعالیت در این بخش شغلی کشور کاهش می‌یابد.»با این اوصاف به نظر می‌رسد روزهای سختی در انتظار کارگران ساختمانی کشور است. طبق آمار بیش از یک میلیون نفر کارگر ساختمانی در کل کشور وجود دارند که از این طریق معیشت خود و خانواده‌شان را تامین می‌کنند. حدود ۴۴۰ انجمن صنفی نیز برای کارگران ساختمانی در کل کشور وجود دارد که وظیفه خود می‌دانند تا صدای کارگران ساختمانی را به گوش دولت و نهادهای دیگر برسانند. در این میان مشکلات این کارگران از بیمه و دستمزد تا بی‌ثباتی شغلی و معیشتی و عدم حمایت درمانی، فراگیرتر از همیشه شده است.

محمد باقری (عضو هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی سراسر کشور) درباره وضعیت کارگران ساختمانی در دوره کرونا به ایلنا می‌گوید: «وضعیت فعلی این کارگران به مراتب بدتر از قبل شده است. ما در گذشته دو نامه به بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام نوشتیم و گفتیم که وضعیت این کارگران وخیم است و به شکل کالایی یا نقدی باید با این کارگران مساعدت شود، اما هنوز هیچ تاثیری نکرده و هیچ کمکی صورت نگرفته است. دولت هم هیچ کمکی صورت نداده است. هم اکنون فقط در استان تهران ما بیش از ۱۵۰ هزار نفر را داریم که به عنوان کارگران ساختمانی مشغول به کار بوده‌اند و وضعیت شغلی و معیشتی آن‌ها اصلا مساعد نیست.»آن‌طور که کارگران ساختمانی و نمایندگان آنها می‌گویند در دوره کرونا و با وجود رکورد فراگیر و تورم فزاینده اقتصاد کشور، این کارگران بیش از همیشه تحت فشار قرار گرفته‌اند و هرچه سریعتر باید برای نجات کارگران از این اوضاع وخیم، نهادهای اجرایی و حاکمیتی کشور تدبیر و برنامه‌ی جامعی را در نظر بگیرند.

کارگران: دولت، بسته کالایی و وام بلاعوض بدهد
اما در این بین دولت و دیگر نهادهای حمایتی به نظر می‌رسد هنوز برنامه چندان منسجم و دقیقی برای حمایت از کارگران ساختمانی در نظر ندارند؛ این در حالی است که مسئله فقط خود این کارگران نیستند بلکه خانواده، فرزندان و وابستگان این کارگران نیز به لحاظ وضعیت معاش، مسکن، تحصیل و بهداشت و درمان در خطری روز افزون قرار دارند. جاویدان درباره سیاست دولت در قبال این کارگران می‌گوید: «دولت فعلا هیج توجهی به وضعیت وخیم این کارگران ندارد. فقط در استان همدان ما حدود ۱۷ هزار کارگر ساختمانی ثبت شده داریم که اکثر آنها بیکار هستند. در دوره کرونا ما فقط حدود ۲۵۰۰ بسته حمایتی توانستیم به دست این کارگران برسانیم که این بسته‌ها را هم دولت در اختیار ما قرار نداد بلکه نهادهای دیگر ازجمله سپاه در تامین این بسته به ما کمک کردند تا از طریق انجمن، این کمک محدود را در اختیار کارگران قرار دهیم.»

وی در ادامه، دو شکل عمده حمایت از این کارگران را وام بلاعوض و توزیع کالا بین کارگران می‌داند و می‌گوید: «دولت نه تنها کمکی به کارگران ساختمانی، چه به شکل نقدی و چه به شکل کالایی نکرده است بلکه ما شاهد هستیم همین این کارگران مشمول بیمه بیکاری یا غرامت ایام بیماری هم نمی‌شوند؛ یعنی اگر یک کارگر بیمار شود و یکماه در خانه بیفتد، هیچ غرامتی به او تعلق نمی‌گیرد.»بازرس کانون عالی کارگران ایران نیز در خصوص شکل مدنظر و مطلوب کارگران ساختمانی برای حمایت از آنها، به دو شکل وام بلاعوض و بسته‌های حمایتی کالایی اشاره می‌کند و می‌گوید: «تاکنون که هیچ خدمتی از سوی دولت به این کارگران در دوره کرونا ارائه نشده است. این در حالی است که آمار و اطلاعات ریز و جزئی کارگران ساختمانی در سامانه مربوط به این کارگران موجود است و دولت و وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی این آمار و اطلاعات را دارند.»محمد باقری اضافه می‌کند: «تقاضای ما اعطای حمایت از کارگران ساختمانی به دوشکل بسته کالایی و وام بلاعوض است. در کنار اینها، ما از سازمان تامین اجتماعی می‌خواهیم با توجه به شرایط کرونا و وضعیت نامناسب کارگران ساختمانی، تمدید دفترچه بیمه این کارگران را به سرعت و با سهولت انجام دهند تا از تجمع و مراجعه مکرر این کارگران به دفاتر انجمن صنفی و شعبات جلوگیری شود. این موضوع، سلامت کارگران و دیگران را نیز در دوره کرونا به خطر می‌اندازد.»

مطالبات بی‌پاسخ
با وجود تاکید کارگران ساختمانی و مراجعه مکرر آن‌ها به نهادهای مختلف، هنوز هیچ پاسخی به خواست‌ به حق و قانونی این کارگران داده نشده است. این در حالی است که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در چندسال اخیر سامانه جامعی را برای این کارگران در نظر گرفته است که به راحتی می‌تواند با استفاده از این سامانه که به سازمان تامین اجتماعی نیز متصل است، کمک‌های حمایتی را در اختیار این کارگران قرار دهد. به هر حال انتظار کارگران کشور از دولت این است که در شرایط سخت اقتصادی و همزمان با بحران بهداشتی و درمانی کرونا در کشور، حمایت لازم و کافی معیشتی، شغلی و درمانی از کارگران و به خصوص کارگران ساختمانی صورت گیرد.