بازار ۵۰۰میلیارد دلاری بازیافت زباله در ایران

گروه اقتصادی: زباله هم مانند بسیاری از بخش‌های دیگر صاحب اقتصاد شده است. در سال‌های نه‌چندان دور، خلاصی از شر زباله‌های شهری و صنعتی به یک معضل زیست محیطی برای کشورها تبدیل شده بود ولی اکنون همین زباله‌ها در خدمت رشد و توسعه کشورها قرار گرفته است و سالانه با بازیافت آن ها میلیاردها دلار ارزش افزوده برای اقتصاد جهان خلق می شود.این در حالی است که به نظر می رسد هنوز در کشور ما به این موضوع اهمیت چندانی داده نمی شود و به همین دلیل شاهد حجم انبوه زباله در برخی مناطق از جمله جنگل ها هستیم که نه تنها باعث درآمدزایی نمی شود که زیان های جبران ناپذیری هم به محیط زیست و سلامت مردم منطقه وارد می کند. امروز ضمن بررسی درآمد برخی کشورها از بازیافت زباله، به مرور الگو‌های موفق در دنیا پرداخته ایم.

میزان تولید و گردش مالی زباله در جهان
براساس آمار سازمان بهداشت جهانی روزانه بیش از 5.3 میلیون تن زباله در جهان تولید می شود. بر اساس این آمار، در سال ۲۰۱۸ سرانه تولید جهانی زباله هر نفر در روز برابر با ۳۰۰ گرم بود که در مجموع حدود ۲ میلیارد تن زباله می شود که شامل زباله های صنعتی و شهری است. گفته می شود در جهان به طور متوسط 70 درصد زباله های تولید شده بازیافت می شود و ارزشی بیش از 500 میلیارد دلار دارد. با بررسی آمارهای جهانی می بینیم ارزش افزوده بازیافت زباله در برخی کشورها به بیش از 15 درصد تولید ناخالص داخلی آن ها رسیده است که در بخش های دیگر این گزارش به آن پرداخته ایم.

میزان زباله تولید شده در ایران
طبق اعلام رسمی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور، روزانه ۵۸ هزار تن زباله در شهرها و روستاهای کشور تولید و حدود 80 درصد آن متاسفانه دفن می شود. همان گونه که پیش از این نوشتیم سهم هر نفر در جهان روزانه تولید 300 گرم زباله بود در حالی که این رقم در کشور ما به ازای هر نفر بیش از 710 گرم است یعنی 2.5 برابر بیشتر از آمار جهانی. در ضمن برخلاف بیشتر کشورهای جهان که بیش از 70 درصد زباله ها بازیافت می شود، این میزان در کشور ما کمتر از 20 درصد است. روزنامه ایران در گزارشی در خصوص دفن زباله ها نوشته است سالانه ۱۶ میلیون تن زباله در کشور زیر خاک دفن و در این بین، تنها 2 درصد دفن ها طبق اصول بهداشتی انجام می شود.

گردش مالی زباله درایران
براساس آمار سازمان بازیافت، در سال بیش از 21 میلیون تن زباله در کشور تولید می شود. طبق گزارش های جهانی ارزش هر تن زباله حدود 250 دلار تخمین زده شده، یعنی در کشور ما سالانه می توان از زباله پنج میلیارد و 250 میلیون دلار درآمد کسب کرد که متاسفانه مغفول مانده است. چندی پیش معاون رفاه اجتماعی وزیر کار در گفت وگو با ایرنا، از گردش مالی بیش از دو هزار میلیارد تومانی تفکیک زباله تنها در شهر تهران خبر داده بود در حالی که گفته می شود سهم شهرداری از این بازار پر سود تنها ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است!

آلمان با درآمد 70 میلیارد یورو از زباله
آلمانی ها در هر آپارتمان معمولاً پنج سطل برای پنج نوع زباله دارند که با رنگ‌های جداگانه مشخص شده‌اند. زرد برای بسته بندی ها (مانند کارتن‌های قدیمی شیر)، آبی برای کاغذ و مقوای نازک، سطل‌های ویژه شیشه در سه قسمت شیشه های روشن، قهوه‌ای و سبز و یک سطل برای مواد غذایی و گیاهی و سرانجام یک سطل سیاه برای سایر زباله‌ها که مناسب افرادی است که حوصله جداسازی زباله‌ها را ندارند. از لحاظ تئوری و قانونی همه آلمانی ها ملزم به رساندن زباله‌های خاص مانند باتری و مواد شیمیایی به مراکز بازیافت هستند و اگر کسی این کار را نکند، مرتکب جرم شده است. به همین دلیل، این کشور توانسته در سال 2020 حدود 70 میلیارد یورو از بازیافت زباله و صنایع وابسته به آن درآمد داشته باشد.

درآمد 40 میلیارد دلاری چین از بازیافت زباله
سی سال است کشور چین بیش از هر کشور دیگری به بازیافت کالاهایی چون بطری‌های پلاستیکی، جعبه ‏ها‏‏ی مقوایی و رایانه های قدیمی اقدام می‌کند و به بزرگ‌ترین واردکننده زباله در جهان تبدیل شده است. طبق برخی آمار منتشرشده، ارزش بازیافت زباله در چین 40‌میلیارد دلار است،‌ درواقع باتوجه به جمعیت بالای چین، طبیعی است که حجم بالایی زباله در این کشور تولید شود بنابراین بازیافت امری اجتناب‌ناپذیر تلقی می‌شود. آن چه مهم است، این که چینی‌ها تنها به بازیافت زباله‏ ها‏‏ی تو لیدی خود اقدام نمی‌کنند بلکه دست به واردات زباله زده و بدین ترتیب درآمد خوبی را نصیب کشور خود کرده‌اند.

استخراج 20 تن طلا از زباله های الکترونیکی!
آن چه اهمیت این صنعت را بیش از پیش آشکار می‌کند، این است که خروجی چین در بازیافت زباله بسیار چشمگیر و قابل ملاحظه است. منطقه زباله‏ ها‏‏ی الکترونیکی چین 20 تن طلا در سال از لوازم الکترونیکی قدیمی استخراج می‌کرد که این میزان تقریبا برابر 10‌درصد از استخراج طلا از معادن آمریکاست.از آن جایی که شرکت‌های ژاپنی با جدیت دنبال توسعه انواع فناوری‌هایی هستند که برای سالیان متمادی در کشور چین به کار گرفته می‌شد، می‌توان آن ها را هم به‌عنوان مقصد زباله‏ها‏‏ و ضایعات صنعتی کشورهای جهان نام برد.

واردات زباله در سوئد
در سوئد تنها یک درصد زباله های خانگی قابل بازیافت نیست. در این کشور 36 درصد زباله‌ها بازیافت، ‌11 درصد تبدیل به کود و 49 درصد سوزانده می شود. سوئد با استفاده از دستگاه های بسیار پیشرفته سوزاندن زباله 20درصد از برق مورد نیاز دستگاه های گرمازای کشور را تامین و برق مورد نیاز 250هزار خانوار را ذخیره می کند. سوئد سالانه 800هزار تن زباله از نروژ وارد می کند.