ویروس شکافنده دنیای امروز

رضا صادقیان
شیوع ویروس کرونا و ماندگاریش در جهان امروز بهتر از هر زمانی نمایان ساخت که شکاف میان غنی و فقیر، طبقه مرفه و سایر اقشار و آنان که به انداز کافی برای امروز و فردایشان ثروت کلان اندوخته‌اند با سایر شهروندان چقدر متفاوت و نابرابر است. ویروس کرونا این نابرابری درآمدی را به کانون حوزه اقتصاد آورد. برخلاف نظر برخی از اساتید دانشگاه و محققان که در روزهای نخست از دریچه‌های متفاوت به فراگیری و بحران‌های شکل گرفته در جامعه کرونا زده می‌نگریستند و بعضا برخی از پژوهشگران از منظر فلسفه سیاسی و ساختار دولت‌ها به دشواره‌های شکل گرفته در زمان کرونا به فهم موضوع دست می‌یازیدند (در همین زمینه می‌توان به نوشته‌های جورج آگامبن درباره وضعیت حساس کنونی اشاره کرد)، امروز بیش از هر موضوعی با سختی‌ها و گرفتاری‌های مضاعفی روبرو هستیم که همچون زنجیر به پای عموم شهروندان پیچیده و اهل ثروت از این همه تنگنا مانند همیشه رهایی یافته‌اند. در واقع و با شیوع ویروس کرونا؛ زیستن در دنیای امروز برای آنان که در گذشته تحت فشار بودند، بیش از همیشه سخت‌تر شده است و کمترین آسیب به ثروتمندان خورده است.
ویروس کرونا مانند هر ویروس دیگر، گرفتارها را گرفتارتر می‌کند، جان افراد فقیر، ندارها و کم توانان مالی را آنچنان می‌فشارد تا با مبتلا شدن به آن مرگ ناخواسته و بسیار سریع را در آغوش بگیرند. آنان که در زندگی روزمره با سختی‌های به نسبت عادی روبرو بودند، حال همان سختی‌ها به کوهی عظیم در زندگی‌َشان مبدل گشته است. شهروندانی که برای به دست آوردن حداقل دستمزد به کارهای کارگری مشغول بودند، حال همان کارها به دلیل رکورد اقتصادی کمتر در دسترس هستند. کاهش فعالیت‌های ساخت و ساز ساختمانی و عمرانی و تراکم زیاد کارگران روز مزد تنها بخشی از این تصویر تلخ کرونا زده است. همچنین انتشار خبر فروش نان قسطی در برخی شهرها، افزایش آمار سرقت و زورگیری در تهران و برخی کلانشهرها، بازداشت افرادی که به عنوان «سرقت اولی‌ها» از آنان نام برده می‌شود، افزایش آمار بیکاری و دریافت کنندگان بیمه بیکاری و کوچک شدن شماری از کسب و کارها و به طبع آن تعدیل نیروی کار پس از شیوع ویروس کرونا نشان داد این همه محدودیت دقیقا در زندگی افراد، خانواده‌ها و کسانی رخ داده که پیش‌تر امورات زندگی را با دشواری سپری می‌کردند. کرونا عرصه زیستن را به چنین افرادی تنگ‌تر از همیشه کرده است. بی‌دلیل نیست که طی سال جاری دولت‌ها در کشورهای مختلف سعی کرده‌اند با اتخاذ سیاست‌های حمایتی مبتلان به ویروس کرونا و سایر شهروندان نیازمند را تحت پوشش قرار دهند.
هنوز آمار مشخص و قابل استنادی درباره وجود بیمار‌های زمینه‌ا‌ی در افراد فوت شده به علت کرونا و متوسط سن این افراد و سالم بودن آنها قبل از گرفتار شدن به ویروس کرونا در عرصه عمومی و از سوی وزارت بهداشت منتشر نشده است، اما براساس تجربه و زیست روزمره می‌توان گفت؛ اکثر افرادی که توانایی مالی برای کنترل بیماری‌های زمینه‌ای نداشتند و شهروندانی که به دلیل تغذیه نامناسب طی سال‌های طولانی و عدم توان مالی برای تهیه و مصرف ویتامین‌های مختلف با تنگنا روبرو بوده‌اند و... در نهایت و پس از دوره‌ای کوتاه با مرگ روبرو شده‌اند. حال همین موضوع را در میان توان‌گران و اهل ثروت جستجو کنیم، چه بسیار افرادی که در سنین بالا به این ویروس مبتلا شدند و پس از مدتی از دام ویروس رها و به زندگی عادی بازگشتند. گویا بازنده جدال کرونا افرادی بوده و هستند که توان مالی ناچیزی در هنگام روبرو شدن با ویروس داشتند. در واقع انگشت گذاشتن روی موضوعاتی از قبیل، ویروس کرونا فقیر و غنی را به یک چشم می‌بیند، در بدن همه افراد به یک شکل واکنش ایجاد می‌کند و برای ویروس تفاوتی میان انسان‌ها نیست تنها حرف‌های بی‌معنایی است که ریشه در واقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی دنیای پیرامون ندارد. برخلاف این همه حرف، حضور و گردن‌کشی ویروس کرونا در جامعه بشری نشان داد فاصله فقیر و غنی برخلاف هزاران سخن بیش از آن چیزی است که سخنرانان و مسئولان دولتی گفته و می‌گویند. کرونا در کنار نمایان ساختن توانایی نهاد دولت در هنگامه مواجهه با بحران‌های پیش‌بینی نشده به سایرین نیز تفاوت‌های فاحش میان ثروتمندان و سایر شهروندان جهان را بهتر از همیشه به نمایش گذاشت. تصویری تلخ، اما واقعی از وضعیت امروز دنیای نابرابر.
 ماجرای انتشار چند آگهی در سایت‌ها و صفحه‌های مجازی درباره «تور ترکیه به همراه تزریق واکسن کرونا» و سپس تکذیب آن، بیش از نمایان ساختن یک کلاه‌برداری و حقه‌بازی در روز روشن نشان داد هستند کسانی که به سادگی مبالغی بیش از 100 میلیون تومان را در اوج بحران‌های اقتصادی برای حفظ جان و در امان ماندن از گزندهای احتمالی ویروس کرونا هزینه کنند؛ احتمالا چند روز آینده شمار قابل توجهی از ثروتمندان قبل از ایستادن در صف‌های طولانی واکسیناسیون و انتظار برای نوبت، با صرف هزینه‌ای واکسن را از بازار آزاد تهیه و زودتر از همگان خود را از شر ویروس ایمن می‌سازند.