روابط ترکیه و اتحادیه اروپا در سایه سقوط اسد

گروه بین الملل: اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در جریان دیدار خود با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه از یک بسته یک میلیارد یورویی کمک مالی اضافی برای کمک به پناهجویان سوری مقیم ترکیه رونمایی کرد. این بودجه «همزمان با تغییر و تحولات میدانی» تطبیق‌‌پذیر خواهد بود.
رجب طیب اردوغان در دیدار با اورزولا فن در لاین در جلسه‌ای با محوریت انتقال قدرت در سوریه و سرنوشت پناهجویان، خواستار بهبود ملموس و سریع روابط ترکیه و اتحادیه اروپا شد.
ترکیه در سال ۱۹۹۹ میلادی نامزد عضویت در اتحادیه اروپا شد، اما پس از گذر از فراز و نشیب‌های متعدد، درخواست این کشور در سال ۲۰۱۸ به دلیل نگرانی‌های مداوم در مورد پس‌رفت ارزش‌های مردم‌سالارانه و سرکوب حقوق اساسی شهروندان متوقف شد.
از آن زمان، بروکسل به دلیل اهمیت راهبردی و اقتصادی ترکیه به دنبال حفظ روابط نزدیکتر با ترکیه بوده و در عین حال توانسته است روند درخواست عضویت ترکیه را همچنان در حالت توقف نگاه دارد.
 اردوغان  در پایان نشست خود در آنکارا در کنار خانم فن در لاین گفت: «بیش از هر زمان دیگری به روابط عمیق‌تر و نهادینه‌تر بین ترکیه و اتحادیه اروپا نیاز است.» وی گفت: «ما می توانیم همکاری خود را از طریق یک رویکرد برد-برد پیش ببریم.»
با توجه به اینکه رهبران اتحادیه اروپا قرار است روز پنجشنبه در یک نشست یک روزه دیدار داشته باشند، اردوغان فرصت را مغتنم شمرد و از آن‌ها خواست تا «تمامی محدودیت‌ها» را در روابط دوجانبه لغو کنند، گفت‌وگوهای سیاسی سطح بالا (که از سال ۲۰۱۹ به حالت تعلیق درآمده) را از سر بگیرند، اتحادیه گمرکی اتحادیه اروپا-ترکیه (در سال ۲۰۱۶) را به روزرسانی کنند و صدور روادید را تسریع کنند تا راه برای هدف دیرینه آنکارا یعنی سفر بدون ویزا هموار شود.
حال آنکه ترکیه به عنوان موضوع بحث در دستور کار اجلاس سران اتحادیه اروپا در روز پنج‌شنبه فهرست نشده است.
رئیس جمهوری ترکیه در اشاره آشکار به یونان و قبرس، دو کشور عضو اتحادیه اروپا که ترکیه با آن‌ها روابط تاریخی تیره‌ای دارد، گفت: «منافع مشترک [آنکارا با بروکسل] نباید اسیر برنامه‌های محدود برخی از اعضا باشد.»
اظهارات اردوغان بر نقش برجسته ترکیه در منطقه دلالت دارد که پس از سقوط رژیم خودکامه بشار اسد در سوریه به شدت گسترش یافته است.
ترکیه قویا از یکی از گروه‌های شمال سوریه موسوم به «ارتش ملی سوریه» که در سرنگونی بشار اسد مشارکت داشت، حمایت می‌کند و خود را به عنوان یک میانجی بین متحدان غربی و جناح شورشی «گروه تحریر شام» که وظیفه انتقال قدرت در سوریه را رهبری می‌کند، جا زده است.
علاوه بر این، ترکیه میزبان حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار آواره سوری است.
در نتیجهِ این موضع تاثیرگذار، اردوغان طی چند روز گذشته پذیرای تعداد زیادی از مهمانان بلندپایه از جمله اورزولا فن در لاین، ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده بوده است.
اردوغان در یک کنفرانس مطبوعاتی بدون طرح سوال، اظهار داشت که «رویدادهای اخیر موقعیت ترکیه را به عنوان یک کشور محوری بیشتر تقویت کرده است.»
فن در لاین با توجه به خطرات موجود، بدون دادن وعده‌هایی که ممکن است قادر به انجام آن نباشد، سعی کرد اردوغان را راضی نگه دارد. او گفت: «روابط ما به همان اندازه که پیچیده است غنی است. اما یک چیز واضح است: رو به جلو است.»
مهمترین بخش سخنان خانم فن در لاین، تعهد یک میلیارد یورویی برای حمایت از پناهندگان سوری در ترکیه بود، بسته‌ای که این قابلیت را دارد تا بر اساس شرایط متغیر، تطبیق داده شود. اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۱ تقریبا ۱۰ میلیارد یورو به ترکیه برای حمایت از مهاجرت اختصاص داده است.
این یک میلیارد یورو همچنین می تواند برای مدیریت بازگشت آوارگان سوری به کشورشان استفاده شود، موضوعی که در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا مورد بحث است.
خانم فن در لاین تأکید کرد که با توجه به بی‌ثباتی پس از سقوط اسد، نباید این پناهجویان به صورت احباری اخراج شوند. وی تصریح کرد: «ماهیت غیرقابل پیش‌بینی وضعیت نیازمند احتیاط فراوان است» و افزود که «بازگشت پناهندگان باید داوطلبانه، ایمن و با عزت انجام شود.»
رئیس کمیسیون اروپا در عین حال متعهد شد که گفتگوها در مورد «مدرن‌سازی اتحادیه گمرکی با ترکیه» را از سر بگیرد و در عین حال اشاره کرد که «پیشرفت در این زمینه مستلزم تلاش‌های قوی‌تر» برای رفع موانع تجاری است.وی با اشاره به لزوم جلوگیری از ظهور مجدد گروه های تروریستی در دوران پس از اسد گفت: «نگرانی‌های امنیتی مشروع ترکیه باید مورد توجه قرار گیرد.»
فن در لاین به دو موضوع مهم از جمله سرباز ردن ترکیه از اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه و همچنین لزوم اتحاد مجدد قبرس نیز پرداخت که اردوغان ترجیح داد از آن‌ها طفره برود. ترکیه تنها کشوری است که «جمهوری ترک قبرس شمالی» را در شمال شرقی جزیره به رسمیت می شناسد.وی در پایان سخنان خود گفت: «کار قابل توجهی در پیش داریم. من مشتاقانه منتظر ادامه همکاری خوبمان هم در حمایت از انتقال سیاسی به رهبری و اختیار سوری‌ها و هم در تعمیق روابط بین ترکیه به عنوان یک کشور نامزد با اتحادیه اروپا هستم.»