داروهای نانو، افق امیدوارکننده درمان ایدز

به گزارش ایسنا، سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا به اختصار، ایدز یکی از موضوعات اساسی بهداشت عمومی در جوامع مختلف است. متأسفانه، عدم آگاهی و کمبود امکانات آموزشی، تعداد مبتلایان به این بیماری را افزایش داده است. مطالعات نشان داده است که بیشتر افراد از نوجوانی به این بیماری مبتلا هستند و اپیدمی‌های ایدز به‌طور قابل توجهی بر عوارض جانبی و مرگ‌ومیر آن تأثیر گذاشته است. تخمین زده می‌شود که حدود 33 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلابه ویروس این بیماری، یعنی HIV باشند. تاکنون نیز حدود 25 میلیون نفر به دلیل این بیماری فوت کرده‌اند. در راه مبارزه با این بیماری و برای دستیابی به هدف فعلی تعیین‌شده توسط سازمان ملل، یعنی کاهش موارد جدید عفونت HIV به کمتر از 500 هزار مورد در سال 2020 در سراسر جهان، تولید محصولات بادوام و پایا، ایمن، مؤثر و قابل قبول برای کاهش انتقال جنسی HIV یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها است. در همین راستا، برنامه جهانی برای حذف عفونت ایدز در کودکان و زنده نگه‌داشتن مادران آن‌ها شامل چهار ماده است: 1) جلوگیری از انتقال ایدز به زنان در سن بارداری،  2) جلوگیری از بارداری ناخواسته در میان زنان مبتلابه ایدز،  3) جلوگیری از انتقال ایدز با استفاده از داروهای ضد ویروسی در دوران بارداری و شیردهی و  4) ارائه مراقبت، درمان و حمایت از مادران، کودکان، شرکا و خانواده‌هایی که با ایدز زندگی می‌کنند.

در این خصوص، محققان دانشگاه علوم پزشکی سمنان اقدام به انجام تحقیقی کرده‌اند که در آن، جنبه‌های بیولوژیکی و کاربردهای بالینی نانوذرات در درمان و پیشگیری از ابتلا به ایدز مورد بررسی واقع شده‌اند.در این مطالعه، ساختار و خصوصیات نانوذرات مختلف و عملکرد آن‌ها در پیشگیری و درمان ایدز HIV بررسی شده است.نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند که فناوری نانو می‌تواند فرصت‌های جالب و ارزشمندی را برای زمینه‌های درمانی پیشرفته و پیشگیری از HIV فراهم کند.به گفته امید پژند، استادیار و پژوهشگر گروه میکروب‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی سمنان و همکارانش، «مطابق با نتایج منتشرشده از مدل‌های بالینی و حیوانی، تأثیر نانوذرات در درمان و پیشگیری از HIV را می‌توان با رویکردهایی مانند تحویل دارو، ژن‌درمانی و واکسن درک کرد. بااین‌حال استفاده از نانوذرات در درمان و پیشگیری از HIV را می‌توان به یک شمشیر دو لبه تشبیه کرد».آن‌ها می‌گویند: «در آینده، تحقیقات بالینی مبتنی بر ذرات نانو باید موارد مختلفی ازجمله توسعه مدل‌های فارماکودینامیکی و فارماکوکینتیک را در موقعیت‌های مختلف، پایداری نانوذرات و تعامل با بافت‌ها و سلول‌ها در نظر بگیرند. استفاده از این فناوری در روند درمان، محدودیت‌ها و چالش‌هایی دارد که باید برطرف شوند و تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. همچنین می‌توان از نانوذرات برای درمان بیماری‌های مرتبط با ایدز مانند سندرم بورکیت استفاده کرد».

بر این اساس، با پیشرفت فناوری نانو و اثربخشی آن در مقایسه با سایر علوم، انواع مختلفی از نانوذرات با ساختارها و مواد مختلف معرفی شده‌اند که هرکدام نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارند و توانسته‌اند گام مؤثری در بهبود و پیشگیری از ایدز بردارند.پژند و همکارانش معتقدند: «یکی از زمینه‌های پرکاربرد نانوذرات، تحویل دارو است که به‌وسیله آن نانوذرات قادر به نقش اصلی در بهبود دارو در چندین بیماری به‌صورت حامل‌های پلیمر، لیپید، فلز و ... هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که با مقایسه عملکرد هر نوع از نانوذرات در پیشگیری و درمان ایدز، تأثیرات قابل توجه لیپوزوم ها و دندریمرها در مقایسه با سایر نانوذرات مشاهده می‌شود. همچنین گسترش یافتن سیستم‌های دارویی ضد ویروس، این استراتژی را به‌عنوان یک رویکرد درمانی برای HIV پایدار می‌نماید».این یافته‌های علمی، به‌صورت مقاله‌ای علمی پژوهشی در دوماهنامه «میکروب‌شناسی پزشکی ایران» متعلق به انجمن میکروب‌شناسی ایران منتشر شده‌اند.