زلزله پایتخت ۲۵ ثانیه قبل قابل ردگیری است

آقای کرمی!  محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران اعلام کرده است در افزایش تاب‌آوری تهران تنها 20 درصد از کارهایی که باید در تهران درباره ایمنی ساختمان‌ها، آب و گاز اضطراری و... انجام شود، صورت گرفته است، توضیح می‌دهید که اگر در تهران زلزله‌ای رخ دهد، تاب‌آوری پایتخت چقدر است؟ در خصوص اقدامات شهرداری تهران در این زمینه توضیح می دهید؟

سناریوها ۲۰ سال پیش نوشته شد/با ژاپنی ها همکاری صورت گرفت
در سال 1378 حدود 21 تا 22 سال قبل شهرداری تهران موظف شد که طرح مقابله برای زلزله تهران را تهیه کند، با ژاپنی‌ها هم همکاری‌هایی آغاز شد و تفاهم‌نامه‌ای بسته و طرح جامع نوشته شد و قرار شد که مشکلات و خطرات وقوع زلزله احصاء شود. در بدترین سناریویی که اعلام شد، خسارت و تلفات زیادی را در تهران شاهد خواهیم بود و قرار شد که برنامه‌ها براساس آن سناریو پیش رود. 

کلان‌شهر تهران بدون حساب و کتاب در حال رشد است/ 20 درصد در هنگام وقوع زلزله آماده هستیم
15 پروژه اولویت‌دار مشخص شد که در 15 سال انجام شود. برخی از پروژه‌ها انجام و برخی هم انجام نشد و این اقدامات براساس سناریوی ژاپنی‌ها صورت گرفت. کلان‌شهر تهران بدون حساب و کتاب در حال رشد است و باید برای ایمنی آن اقداماتی صورت گیرد. در حال حاضر 20 درصد در هنگام وقوع زلزله آماده هستیم و اگر بجنبیم و فعالیت کنیم و تمام سازمان‌های مربوطه ورود کنند، به 50 تا 60 درصد می‌رسیم و بخشی از اقدامات هم در درازمدت انجام می‌شود.

در خصوص بدترین سناریو توضیح می‌دهید؟ 
در یکی از سناریوها اوج زلزله را درنظر گرفته اند  و مبنا، آن سناریو قرار گرفت، اما ممکن است اصلا آن زلزله رخ ندهد. در آن سناریو زلزله بالای 6.5 ریشتر درنظر گرفته شد.

تعدادی شتاب‌نگار یا همان سامانه هشدار سریع زلزله در تهران نصب شد، آیا برنامه‌ای برای افزایش این شتاب‌نگارها دارید، چرا که فعلا فقط 26 شتاب‌نگار در تهران نصب است، این در حالی است که در بسیاری از کشورها بالغ بر 200 شتاب‌نگار  نصب شده است، ‌در خصوص برنامه‌هایتان در این زمینه توضیح دهید.
نصب ۲۶ شتاب نگار در فاز اول/باید تعداد شتاب‌نگارها را افزایش دهیم
در فاز اول 26 شتاب‌نگار نصب شد. البته 4 شتاب‌سنج پایلوت بوده است، اما 26 شتاب‌نگار در کل تهران نصب شده است. در سایر کشورها تعداد شتاب‌نگارها خیلی زیاد است و تا حدود 200 شتاب‌نگار هم نصب شده است. ما هم باید تعداد شتاب‌نگارها را افزایش دهیم. در حال حاضر این شتاب‌نگارها هشدارهای لازم را می‌دهند و اگر سازمان‌های مختف به ما متصل شوند و زیرساخت‌ها فراهم شود می‌توانیم از میزان تلفات کم کنیم. به عنوان مثال؛ آتش‌نشانی فرصت دارد که نیروهای خود را از ایستگاه‌ها خارج کند و تا بتواند در بحران کمک‌رسانی کند، دیگر خودش گرفتار نیروهای مانده در زیر آوار نمی‌شود و اگر این کار  در هلال احمر رخ دهد اتفاقات خوبی می‌افتد. البته دوستان اعلام آمادگی کردند، اما ایجاد زیرساخت‌ها طول می‌کشد. یا به عنوان مثال در مترو، قطاری که در حرکت است و با سرعت در پیچ قرار دارد، در هنگام وقوع زلزله امکان خروج از ریل وجود دارد و راه را هم می‌بندد و از سوی دیگر مسافران هم گرفتار می‌شوند، اما اگر این اعلام سریع رخ دهد، قطار سرعتش را کم می‌کند و میزان تلفات کم می‌شود. 

شتاب‌نگارها چند ثانیه قبل از وقوع زلزله اطلاع‌رسانی می‌کنند؟
حدود 20 تا 25 ثانیه قبل از وقوع زلزله مطلع می شویم 
بسته به فاصله شتاب‌نگار از شهر دارد. حدود 20 تا 25 ثانیه ما فرصت داریم و این زمان طلایی است و زمانی که شتاب‌نگار اطلاع می‌دهد، ما در کسری از ثانیه اطلاع‌رسانی می‌کنیم و سازمان‌های مرتبط در جریان قرار می‌گیرند و با این کار می‌توانیم میزان تلفات را کم کنیم. باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود، در مترو، در هلال احمر و... . البته در حال حاضر در آتش‌نشانی این اتفاق در حال رخ دادن است. زمانی که سیگنال ارسال می‌شود آنها درها را باز کرده و نیروها را خارج می‌کنند. در هلال احمر هم این ا تفاق رخ می‌دهد. زمانی که شتاب‌نگار سیگنال را ارسال می‌کند، ما سریع آن را ارسال می‌‌کنیم و کمتر از یک ثانیه به سازمان‌های مربوطه اطلاع‌رسانی می‌شود. 

چقدر میزان خسارت کاهش می یابد؟
ببینید! همانطور که گفتم دیگر نیروهای آتش‌نشانی درگیر نمی‌شوند و می‌توانند خدمت‌رسانی کنند، همین‌طور هلال احمر، خود این موارد میزان تلفات را کاهش می‌دهد و اینکه نیروهای امدادی هم می‌توانند خدمت‌رسانی کنند. 

تهران یک شهر زلزله‌خیز است و گسل‌های زیادی در اطراف آن قرار دارد و نیازمند تجهیز است و با توجه به جمعیت بالایی که دارد، در صورت وقوع زلزله اتفاقات ناگواری رخ می‌دهد، در این ‌باره توضیح می‌دهید؟ ایا بودجه لازم در این زمینه اختصاص می یابد؟
با بودجه ای که داریم و وضعیت ارز سالانه ۵ تا ۶ شتاب نگار می توانیم بخریم
ما با محدودیت‌هایی مواجه هستیم. حال می‌توانیم دو کار انجام دهیم، یا کلاً کاری نکنیم، یا با همان امکانات اندکی که داریم حرکت کنیم. در حال حاضر سنسورهای خوبی نصب کرده‌ایم که باید از آن استفاده کنیم و با توجه به بالا رفتن قیمت‌ها و نوسانات نرخ ارز و با توجه به بودجه‌ای که  داریم شاید بتوانیم پنج یا شش شتاب‌نگار در سال به شتاب‌نگارهای فعلی اضافه کنیم، چرا که قیمت‌ها بسیار بالا رفته است و شاید 10 تا 15 سال زمان صرف شود تا تهران به 200 شتاب‌نگار مجهز شود. البته کشورهای دیگر هم همینطور بوده‌اند از کم شروع کرده‌اند و در حال حاضر به 200 شتاب‌نگار و در برخی کشورها به یک‌هزار شتاب‌نگار رسیده‌اند. 

در حال حاضر شهرداری در فصل نوشتن بودجه است، آیا پیشنهادی برای افزایش بودجه مدیریت بحران ندارید؟
ما پیشنهادات خود را داده‌ایم، اما ضوابط شهرداری اینطور است که بودجه هر سال تقریبا 20 تا 25 درصد نسبت به سال قبل افزایش می‌یابد اما با توجه به رشد قیمت‌ها و همچنین بودجه بحران فکر می‌کنم که فقط بتوانیم 5 تا 6 شتاب‌نگاری دیگری خریداری و نصب کنیم مگر اینکه بودجه ویژه‌ای برای این کار درنظر گرفته شود. 

یکی از ایراداتی که گرفته می‌شود، این است که تعداد پایگاه‌ها برای اسکان مردم برای بعد از وقوع زلزله کم است، چه اقداماتی برای توسعه این محل‌ها انجام داده‌اید؟ البته برخی از مدیران پیشنهاد کرده‌اند که محل‌هایی برای اسکان زلزله‌زدگان در حاشیه شهر ایجاد شود، در این باره توضیح می‌دهید؟
فقط ظرفیت اسکان ۵۰ هزار نفر را داریم/۵ هزار به اسکان اضطراری اضافه شده است
یکی از مهمترین و بااهمیت‌ترین کارهایی که بعد از زلزله رخ می‌دهد، حفظ جان شهروندان، امنیت و سلامت آنهاست و باید بلافاصله بعد از زلزله افرادی که زنده می‌مانند اسکان یافته و به آنها غذارسانی صورت گیرد. ما برای 2 میلیون فردی که نیاز به اسکان داشته باشند، فقط می‌توانیم 40 تا 50 هزار نفر را اسکان دهیم، هنوز به ظرفیت 2 میلیون نرسیده‌ایم. در اطراف تهران هم ساخت و سازهای زیادی صورت گرفته و تقریبا مکانی وجود ندارد، البته باید نقاطی را مشخص کنیم و در حال حاضر با همکاری سازمان مدیریت بحران کشور اقداماتی صورت گرفته، اما سرعت کم است. ما حتماً باید نقاطی بعد از اسکان برای زلزله درنظر بگیریم، اما در حال حاضر ظرفیت ما کم است و با توجه به بودجه شهرداری، برای 2 تا 3 منطقه مکان‌هایی درنظر گرفته شده اما باز هم تأکید می‌کنیم که ما براساس بودجه‌مان حرکت می‌کنیم و با اقداماتی که انجام داده‌ایم 5 هزار به اسکان اضطراری اضافه شده است. برای اسکان‌های اضطراری باید دستشویی، مکان‌هایی برای چادر زدن نانوایی و... درنظر گرفته شود. 

در خصوص کاهش اختیارات شهرداری در زمان مدیریت بحران توضیح می‌دهید؟
اختیارات کاهش اما انتظارات همان است و یا حتی بیشتر/باید اختیار و قدرت در یک سطح باشد
اختیارات ما در زمان بحران بسیار کاهش پیدا کرده است، ولی انتظار مسئولان همان است. آنها از ما انتظاراتی بدون اختیارات دارند و شاید انتظارات‌شان از ما بیشتر هم باشد. این تناسب برقرار نیست، باید اختیار و قدرت به شهرداری در یک سطح باشد، یعنی ما اختیار داشته‌ باشیم که آنها از ما انتظار داشته‌ باشند. در  حال حاضر اختیارات در دست کس دیگری است و انتظارات از ماست. در هر حال، انتظارات از شهرداری زیاد است. در حال حاضر آئین‌نامه‌ها هم تصویب نشده است.

شورای عالی مدیریت بحران کشور حدود یک سال و سه چهار ماه است که جلسه تشکیل نداده است
براساس قانون هر شش ماه یکبار  باید تشکیل جلسه صورت گیرد و آئین‌نامه‌ها تصویب شود، اما شورای عالی مدیریت بحران کشور حدود یک سال و سه چهار ماه است که جلسه تشکیل نداده است. 

علت عدم تشکیل جلسه چیست؟
نباید در بحران، زمان را از دست بدهیم، بگذاریم بحران رخ دهد و بعد به دنبال مقصر بگردیم
دلیلش این است که مدیریت بحران، اولویت صد است و بقیه چیزها در اولویت اول است، مثل آلودگی هوا منتظریم که جان مردم را بگیرد و بعد بگوییم مقصر کیست؟ نباید در بحران، زمان را از دست بدهیم، بگذاریم بحران رخ دهد و بعد به دنبال مقصر بگردیم. مهمترین اقدام پیشگیری و آموزش است، اما ما در این زمینه خیلی فعالیت نمی‌کنیم.

در حال حاضر وضعیت گسل‌های تهران چطور است؟
گسل مشا در تهران فعال است
گسل‌ها فعال هستند. شاید یک گسل چندده هزار سال پیش هم در آن زلزله رخ داده باشد، آن گسل هم فعال است. برخی از گسل‌ها هم  که به تازگی زلزله‌ای در آن رخ داده باشد، آن گسل هم فعال است. در بم زلزله‌ای که رخ داد در گسلی بود که فعال نبود، اما چندده هزار سال قبل در آن گسل زلزله‌ای رخ داده بود. در تهران برخی از گسل‌ها مانند گسل مشا فعال است و در 100 تا 700 سال پیش گزارش زلزله در آن داشتیم، ولی بالاخره زلزله در کمین تهرانی‌هاست. 

یکی از مشکلات پایتخت، نقاط فرسوده در هنگام زلزله است. نوسازی به درستی انجام نشده است و کندی‌هایی صورت گرفته است، در این باره توضیح می‌دهید؟
40 درصد نوسازی انجام شده است
ببینید! وقتی زلزله رخ می‌دهد شاید همه شهر از بین نرود، شاید یک بخش شهر از بین برود، یک بخشی هم اصلاً تکان هم نخورد. در یک بخش شهر هم شاید شیشه‌ای شکسته شود و اتفاقاتی از این دست رخ دهد. بسته به این است که کدام گسل فعال باشد. در بحث نوسازی بافت فرسوده اقداماتی صورت گرفته و 40 درصد نوسازی انجام شده است. البته ما پیگیری‌هایی برای بهسازی‌های لرزه ای انجام داده‌ایم. دستورالعمل‌ها تهیه و آماده ابلاغ است. در صورتی که بهسازی لرزه‌ای رخ دهد، میزان تلفات در هنگام زلزله کاهش می‌یابد.