گروه فرهنگی: حراج آثار هنری تهران همواره مخالفانی داشته است که هربار پس از اعلام قیمت آثار به فروش رسیده در حراج درباره ماهیت حراج و فروش آثار مینوشتند و میکوشیدند جامعه هنرهای تجسمی را متوجه حاشیههای حراج آثار تجسمی کنند، اما آنچه در یکی دو روز گذشته درباره حراج تهران در شبکههای اجتماعی اتفاق افتاده است، بیسابقه است. بیتردید هیچ دورهای از حراج تهران بهاندازه دوره سیزدهم گرفتار حاشیه نشده است. حاشیهها آنقدر زیاد که کسی اصلا به اخبار حراج یا نحوه برگزاری حراج تهران توجه نکرده است. مرکز ثقل حاشیهها فروش ۱۲ میلیارد تومانی نقاشی آیدین آغداشلو بود که ۱۰ برابر برآورد اولیه به فروش رسیده است. جستوجوی هشتگ حراج تهران و آیدین آغداشلو در شبکههای اجتماعی (اینستاگرام، توییتر، فیسبوک و...) انبوه نوشتهها و تحلیلها و یادداشتهای کوتاه و بلند را بهدست میدهد، از پولشویی و تبانی تا آزار جنسی و. در حراج سیزدهم اثر خاطرات امید (اثر ۲ تکه آیدین آغداشلو) به قیمت پایه یکمیلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برآورد شده بود که درنهایت به قیمت ۱۲ میلیارد تومان به فروش رسید، اتفاقی که از هرجهت رکورد محسوب میشود. سابقه نداشته است که اثری از آثار گرانقیمت حراج به ۱۰ برابر برآورد اولیه به فروش برسد. نیز سابقه نداشته است که اثری در حراج تهران به رکورد قیمت ۱۲ میلیارد تومان برسد.
از شبکههای اجتماعی ایران تا نیویورکتایمز
چندماه پیش جنبش انگلیسی #me_too که به آزار جنسی زنان میپردازد به ایران رسید و نوع ایرانیاش #من _ هم در شبکههای اجتماعی بهراه افتاد. در میان کسانی که نامشان در ایران بهعنوان متهمان ماجرا مطرح شده بود، آیدین آغداشلو، در صدر قرار گرفت.شماری از هنرجویان و روزنامهنگاران و... مدعی شدند که مورد آزار جنسی او قرار گرفتهاند. دامنه افشاگریها علیه او بهاندازهای بود که رسانههای خارج از ایران نیز بدین موضوع پرداختند، حتی روزنامه نیویورکتایمز نیز گزارشی از جنبش #me_too در ایران و افشاگران علیه آغداشلو منتشر کرد.
توصیه کردم نقاشیهای آغداشلو را حذف کنند
در چنین شرایطی ارائه اثری از او در حراج تهران نوعی خطر کردن بود، حتی هما تاراجی، مدیر بخش بینالملل حراج تهران که در حقیقت رابط حراج، مجموعهداران و گالریهای بینالمللی است گفته بود «من به تیم برگزارکننده توصیه کردم آن نقاشیها را حذف کنند. ما به این اتهامات اهمیت میدهیم. نمایش آثار وی [آقای آغداشلو]در این حراجی برداشت منفی نسبت به حراج تهران بهوجود میآورد و روی فعالیتهای بینالمللی ما تأثیر میگذارد.»، اما بهنظر میرسد برگزارکنندگان حراج خواسته بودند چند ماه پس از ایراد اتهامهابه آغداشلو بهنوعی از او رفع اتهام کنند یا دستکم شرایط را به حالت عادی برگردانند.در دورههای پیشین حراج تهران نیز آثار آیدین آغداشلو ارائه شده بود و اغلب به قیمتی نزدیک به برآورد حداقلی یا حداکثری آثار او بهفروش رسید. شاید اگر اینبار هم مثل دورههای گذشته اثر آیدین آغداشلو به قیمتی نزدیک به برآورد حراج به فروش میرسید قدری به عادی شدن وضعیت او کمک میکرد، اما این بار اثر آغداشلو بیش از ۱۰ برابر برآورد اولیه چکش خورد و نهتنها همه بحثهای گذشته درباره او پس از چندماه دوباره مطرح شد بلکه همه اتهامهایی مثل پولشویی، خرید صوری آثار و... که درباره حراج تهران مطرح میشد نیز شدت گرفت. فروش ۱۲ میلیاردی اثر آغداشلو مصداق بارز چنین بحثی شده است.
کوشش نافرجام برای ترمیم سیمایی مخدوش
آیدین آغـداشلو شخصیتی چندوجهی است که حق بسیاری به گردن هنرهای تجسمی دارد، سالهای زیادی را معلمی کرده است و شاگردان بسیاری در نقاشی، تاریخ هنر و... دارد. از برجستهترین کارشناسان آثار هنری در ایران است، شماری از بهترین نوشتهها درباره هنر امروز ایران به قلم اوست، یکی از بهترین نثرهای معاصر از آنِ اوست...، اما آنچه در سالهای اخیر اتفاق افتاده چنان شخصیت او را مخدوش کرده که جایگاه او تحتالشعاع قرار گرفته است.او پس از طرح اتهامهایی درباره آزار جنسی شاگردان خود بجز تکذیب کردن کلی هیچگاه بهروشنی درباره آنها پاسخ نگفته است. اتفاقهای روزهای اخیر نیز نشان داده است که او به راحتی نمیتواند سیمای مخدوششده خود را ترمیم کند. حالا نه فقط آیدین آغداشلو که حراج تهران نیز با پرسشهای بسیاری مواجه شده است و هرچقدر پاسخ به پرسشها به تأخیر بیفتد آسیب بیشتری به سیمای عمومی هنرهای تجسمی ایران وارد میشود.
چیزهای بسیاری که بهچشم نیامد
اما حراج سیزدهم تهران که بهدلیل رعایت فاصله اجتماعی با حضور شمار اندکی از خریداران برگزار شد، رکوردشکنان دیگری نیز داشت که زیر سایه حاشیههای مربوط به آیدین آغداشلو قرار گرفتند. آثار ارائه شده درحراج تهران در مجموع به قیمت ۸۷ میلیاردو ۹۴۲ میلیون تومان به فروش رسیدند. نکته جالب توجه حراج سیزدهم جسارت حراجگزار در قیمتگذاری آثار هنرمندانی است که پیش از این قیمت کمتری داشتهاند، ازجمله آثار رضا درخشانی، شهریار احمدی و تیمو ناصری که نخستین اثر درخشانی ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و دومی یکمیلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به فروش رسیدند.رشد چشمگیر اثر واحد خاکدان، نقاش صاحبسبک ایرانی نیز درخور توجه است. اثر او که بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان برآورد شده بود، در نهایت یکمیلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بهفروش رسید. نگاهی به قیمتهای نهایی حراج تهران نشان میدهد که هنرمندان جوانتر کمکم جای هنرمندان شناختهشده و شخصیتهای نامدار هنرهای تجسمی ایران را میگیرند و آثارشان از استقبال بیشتری برخوردار میشود.