سرنوشت ۱۸۰ تُن زباله روزانه بوشهر چیست؟

گروه جامعه: سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر عنوان کرد: «جمع‌آوری زباله در شهر بوشهر به صورت تقریباً مکانیزه انجام می شود و روزانه به طور میانگین حدود ۱۷۰ الی ۱۸۰ تُن زباله در شهر بوشهر تولید می شود که متاسفانه این رقم بسیار بالایی است. تولید این حجم از زباله در محدوده شهری بوشهر و مناطق نظامی مثل پایگاه هوایی و دریایی و مجتمع های مسکونی آن‌ها است که به وسیله کارگران و ماشین آلات جمع آوری و به سایت دفن زباله منتقل می شود.»مسعود غلامزاده‌فرد عنوان کرد: «در این سایت که در جاده نیروگاه اتمی قرار دارد، زباله‌ها به روشی که متاسفانه در حال حاضر روش مرسوم کشور است، دفن می شوند. علاوه بر آن یک کارخانه کمپوست نیز در اختیار شهرداری است که به دلیل ظرفیت پایین و قدیمی بودن آن، غیرقابل استفاده است و رها شده است.»وی با اشاره به نیاز خرید دستگاه بازیافت برای مرکز استان بوشهر گفت: «با هماهنگی های انجام شده با شهردار و پیش بینی ردیف بودجه در سال آینده، قرار بر خرید یک دستگاه ۲۵۰ تنی بازیافت شده است که از طریق آن زباله‌ها بازیافت خواهند شد. با این روش، زباله‌های تر جداسازی شده و روی آن عملیات کود کمپوست انجام می شود و حتی در صورت عدم تولید کمپوست، حجم زباله هایی که دفن می شوند بسیار کاهش خواهد یافت.»سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر افزود: «برآوردهای مالی برای خرید دستگاه‌ بازیافت در حال انجام است و از کارشناسان این حوزه برای ارزیابی و بازدید از سایت پسماند دعوت شده است. با توجه به شرایط کنونی، حداقل مبلغ ۱۰ الی ۱۵ میلیارد تومان برای خرید این دستگاه پیش بینی می شود.»

طلای کثیف و خطرناک
غلامزاده‌فرد خاطرنشان کرد: «تفکیک زباله‌ها در دو حالت تفیک از مبدأ و تفکیک در مقصد انجام می‌شود. در حال حاضر، تفکیک زباله‌ها در مقصد و به وسیله نیروی انسانی انجام می‌شود که روشی بسیار غیربهداشتی است. کارگران با باز کردن کیسه‌های زباله و تفکیک آن، مراحل پیش از دفن را انجام می‌دهند. با ایجاد کارخانه‌های کمپوست و دستگاه‌های سرندو، روش‌های تا حدودی بهداشتی‌تر در دسترس خواهد بود.»وی ضرورت انجام چرخه بازیافت را یادآور شد و گفت: «زباله در واقع به نام طلای کثیف شناخته می‌شود و ارزش اقتصادی زیادی دارد و باید به چرخه تولید بازگردد. در برخی از کشورهای حتی زباله را وارد می‌کنند تا بتوانند از این مواد بازیافتی در چرخه تولید استفاده کنند.»این مسئول عنوان کرد: «تا سال گذشته، این بازیافت در قالب قرارداد با پیمانکار انجام میشد که منجر به درآمدزایی خوبی برای شهرداری و پیمانکار می گردید و متاسفانه امسال برای این موضوع پیمانکاری گرفته نشده و این موضوع مغفول مانده است.»سرپرست سازمان پسماند شهرداری بوشهر معتقد است در آشپزخانه منازل به طور عام، فقط یک سطل زباله وجود دارد که همه زباله‌ها به آن ریخته می‌شود و نهایتاً ساعت ۹ شب به درب منزل منتقل می‌شود. در صورتی که اگر تفکیک از مبدأ انجام شود، پر شدن سطل زباله منزل ۴-۵ روز زمان خواهد برد. پر کردن سطل زباله با کارتن، مقوا، پلاستیک، قوطی و... حجم پسماند را بسیار افزایش می‌دهد. در صورتی که اگر این تفکیک انجام شود، حجم زباله‌های تر بسیار کمتر از میزان فعلی خواهد بود.

تفکیک از مبدا، از انجام تا فرجام
مسعود غلامزاده‌فرد بیان کرد: «تفکیک از مبدأ بحثی فرهنگی و آموزشی است و باید به صورت پله پله به خانواده‌ها آموزش داده شود. آموزش‌های مقطعی نتیجه بخش نیست و هر ماه و هر سال می‌بایست خلاقیت های زیادی در این حوزه صورت بگیرد. امکانات و مشوق‌ها نیز موجب ترغیب بیشتر مردم به این موضوع می‌شود.»وی با اشاره به سابقه وجود طرح تفکیک از مبدأ در بوشهر گفت: «در سال‌ها پیش، زیرساخت‌های تفکیک از مبدأ در بوشهر اجرا شد. ۴ غرفه نیمه تعطیل به ۸ غرفه فعال افزایش یافت. با انجام مطالعات علمی، بر اساس جمعیت، نوع مناطق مسکونی، برخورداری و... بلوک‌بندی مناطق صورت گرفت و بسته‌های آموزشی نیز تهیه شد. در مرحله بعد ۲۰ نفر از نیروهای جوان و دانشگاهی، به عنوان آموزشیار سازمان پسماند شروع به فعالیت کرده و با مراجعه حضوری و چهره به چهره، به آموزش شهروندان پرداختند.»این مسئول اضافه کرد: «با انجام آموزش حضوری، کارت اشتراک حضوری نیز به شهروندان تحویل داده شد و برنامه جمع آوری در اختیار شهروندان قرار گرفت. در مجتمع‌های مسکونی بزرگ نیز ایستگاه‌های بازیافت شامل چندین مخزن بزرگ برای کارتن، قوطی، پلاستیک، شیشه و PET قرار گرفت. شهروندان نیز می‌توانستند با تحویل مواد بازیافتی خود به ماشین‌های بازیافت، پلاستیک زباله دریافت کنند و یا با مراجعه به غرفه‌های بازیافت در سطح شهر، اجناس موجود در غرفه را تهیه کنند.»سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر در خصوص فرجام این طرح تصریح کرد: «یکی از وظایف سازمان پسماند شهرداری‌ها در کشور، توجه به مسئله تفکیک از مبدأ است و در صورت عملیاتی شدن آن، تناژ زباله تولیدی کاهش چشمگیری خواهد یافت. متاسفانه این طرح که زمان زیادی برای عملیاتی کردن آن صرف شده بود، در سه سال اخیر به حال خود رها شد و هم اکنون با دلزدگی شهروندان مواجه هستیم.»غلامزاده‌فرد اظهار کرد: «همکاری مردم بوشهر با طرح تفکیک از مبدأ بسیار مثبت بود و استقبال از این طرح باعث آن شده بود تا بتوانیم تفکیک از مبدا را وارد مراحل بالاتری کنیم که متاسفانه این موضوع به طور کلی رها شد. اقدامات این حوزه به نحوی بود که حتی می‌توانستیم در قرارداد خدمات شهری (جمع آوری زباله) نیز کاهش هزینه چشمگیری را ایجاد کنیم که تغییرات مدیریتی این برنامه را نافرجام گذاشت.»

از رهاسازی تا دفن زباله‌ها
وی توضیح داد: «این سازمان سال ۱۳۸۸ تاسیس شد و پیش از آن، جمع آوری زباله بر عهده خدمات شهری شهرداری بود. تا قبل از سال ۱۳۸۸، تمام زباله‌ها در بیابان‌های اطراف شهر رها سازی می‌شد که با تاسیس این سازمان، در سال ۱۳۹۰ شرکت مشاور سازمان پسماند، دفن به روش سراشیبی را بهترین گزینه موجود در شهر بوشهر تایید کرد.»به گفته سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهردر آن دوره، کلیه زباله‌های مربوط به سنوات قبل که حجم بسیار زیادی بود جمع آوری شد و به همین روش دفن گردید تا کل محوطه از زباله‌های رها شده پاکسازی شود. از زمان مذکور تا کنون، زباله‌ها به روش دفن در سراشیبی در این سایت مدیریت می‌شوند و هیچ روش دیگری نیز برای این مسئله وجود ندارد.

زمین، مسئله لاینحل سایت پسماند بوشهر
مسعود غلامزاده‌فرد خاطرنشان کرد: «در دوره استانداری آقایان حسنوند و سالاری تاکید ویژه ای بر جمع شدن این سایت وجود داشت، اما علیرغم حمایت مدیریت ارشد استان از این مسئله، به دلیل نبود زمین مناسب که هیچ گونه مشکل زیست محیطی نداشته باشد، این مسئله انجام نشد.»این مسئول تاکید کرد: «همه‌ی شهرستان‌های استان دچار مشکل سایت دفع پسماند هستند. سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر آمادگی کامل دارد تا درصورت جانمایی مکانی که مورد تایید سازمان‌های مرتبط باشد، در اسرع وقت نسبت به جمع آوری سایت فعلی نماید.»سرپرست سازمان پسماند شهرداری بوشهر یادآور شد: «با توجه به گسترس محلات تنگک تا نزدیکی سایت پسماند و همچنین وجود تنها نیروگاه هسته‌ای جهان اسلام در محدوده این سایت، از لحاظ سیما و منظر شرایط بدی ایجاد شده است اما هیچ راهی پیش روی ما قرار ندارد. در خصوص پسماند نمی‌توان مثل پروژه های عمرانی در روند اجرا توقفی ایجاد کرد و عدم جمع آوری پسماند-حتی برای یک روز-ما را با یک دریای ۱۸۰ تنی زباله مواجه خواهد کرد.»وی بیان کرد: «طرح‌هایی مثل سایت های مرکزی دفن پسماند در سه نقطه شمال، مرکز و جنوب استان یا انتخاب یک محدوده پیرامون یک روستا برای سایت دفن پسماند بوشهر به دلیل تبعات اجتماعی آن و همچنین مخالفت مردم روستا نیز به سرانجام نرسید. در حال حاضر بهترین فرآیند موجود، بهسازی سایت فعلی و مدیریت اصولی سایت پسماند است. هیچ کشوری در جهان نیست که تولید زباله نداشته باشد و حتی برخی از کشورها زباله را وارد می‌کنند و با این زباله می‌توان اقدامات بسیار زیادی انجام داد.»غلامزاده‌فرد معتقد است «امروزه دو روش دفن اصولی و همچنین زباله‌سوزی، روش های مرسومی در جهان هستند. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی و ورود دستگاه‌های جدید به این حوزه، گازهای مضر ناشی از زباله‌سوزی نیز به حداقل رسیده است.»
این مسئول ساماندهی وضعیت موجود را بهترین راه رفع مشکلات این سایت دانست و گفت: «همانطور که عضو معیوب بدن را قطع نمی‌کنیم و سعی در درمان آن داریم، سایت پسماند بوشهر را نیز با روش‌های اصولی و تخصیص اعتبار، می‌توان به محیطی بسیار استاندارد و زیبا تبدیل کرد.»

زباله‌های عفونی در ایام کرونایی
مسعود غلامزاده‌فرد در خصوص زباله‌های عفونی و با بیان اینکه متولی اصلی زباله‌های عفونی، همان تولید کننده زباله است، تصریح کرد: «کلیه زباله‌های عفونی بوشهر، زباله‌های بیمارستانی هستند و این بیمارستان‌ها باید با نصب دستگاه‌های اتوکلاو و زباله‌سوز، نسبت به بی‌خطرسازی زباله‌ها اقدام کنند و سپس به شهرداری تحویل دهند. زباله‌های بی‌خطر سازی شده، در واقع به زباله‌های عادی تبدیل می‌شوند. سازمان پسماند هیچ مسئولیتی در قبال زباله‌های عفونی ندارد و سازمان محیط زیست، دانشگاه علوم پزشکی و خود بیمارستان‌ها می‌بایست بر فرآیند بی‌خطر سازی و ایمنی زباله‌های عفونی نظارت کنند.»سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر با تشریح فعالیت‌های حوزه متبوعش در این خصوص گفت: «در خارج از سایت دفن زباله‌های عادی، سایتی برای دفن زباله‌های عفونی ایجاد کرده‌ایم. در این محوطه با ایجاد ترانشه‌هایی در زمین و سپس آهک پاشی آن، زباله ها را دفن و روی زباله‌ها نیز مجددا آهک پاشی می‌شود. با این روش، زباله‌های بی‌خطر شده، با ایمنی بیشتر و جدا از سایر زباله‌ها دفن می‌گردند و هیچ گونه جانوری نیز نمی‌تواند به آن نزدیک شود.»

حقوق کارگران خط قرمز ما است
وی اظهار کرد: «یکی از معضلات شهرداری، قرارداد خدمات شهری است. متاسفانه شرکت فعلی به بسیاری از تعهدات خود نسبت به شهر و همچنین همکاران پاکبان عمل نکرده و مشکلات بسیاری را ایجاد کرده است. این شرکت در حوزه تجهیزات فردی، حقوق و بیمه پاکبانان و همچنین نظافت شهر دچار کاستی‌های فراوانی بوده است.»غلامزاده‌فرد توضیح داد: «شاید بتوان در خصوص نظافت شهر و کمبود امکانات کمی کوتاه آمد اما در شرایط اقتصادی فعلی، پرداخت نکردن بیمه و حقوق کارگر یک ظلم آشکار است. همه‌ی پاکبانان همکاران ما هستند و باید اول حقوق پاکبانان و سپس حقوق پرسنل پرداخت شود. بسیاری از شهرداران از جمله شهردار کنونی نیز همین دیدگاه را دارند و پرداخت حقوق پاکبانان و کارگران فضای سبز، پیش از حقوق پرسنل انجام می‌شود.»این مسئول با اشاره به اقدام شهرداری در راستای رفع مشکل بیمه پاکبانان افزود: «متاسفانه در ماه‌های قبل حقوق نیروهای پاکبان تضییع شده و بیمه ماه‌های مختلفی برای آن‌ها واریز نشده بود. در ماه گذشته، شهرداری رأساً بابت بیمه‌های پرداخت نشده اقدام کرده و مبلغ سنگینی قریب به ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به حساب شهرداری واریز شده و با نگاه مثبت مدیران سازمان تامین اجتماعی، مشکل بیمه‌های واریز نشده حل شد و سوابق بیمه‌ای آن‌ها بازگشت.»

عملکرد ضعیف پیمانکار پسماند
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر خاطرنشان کرد: «متاسفانه شرکت پیمانکار پسماند در حوزه مدیریت و اجرا ضعیف عمل کرده و در خصوص تامین لباس کارگران، تجهیزات و دیگر نقایص موجود اخطارها و هشدارهای لازم به آن داده شد و در برخی از موارد رأساً اقدام کردیم و هزینه آن از صورت وضعیت پیمانکار کسر گردید. این اقدامات وظیفه نظارتی سازمان پسماند است و نباید به حال خود رها می‌شده است.»وی با اشاره به اینکه کمیته‌ای متشکل از کارشناسان اداره کار و شهرداری تشکیل شده تا مشکلات حقوق کارگران نیز طبق قانون پرداخت شود، اظهار کرد: «در صورتی که حق هرکدام از کارگران پسماند یا فضای سبز کامل پرداخت نشده باشد در این کمیته شناسایی و رفع خواهد شد. شخصاً خود را در برابر ریال به ریال حقوق کارگران مسئول می‌دانیم. هیچ کس حق ندارد از حق و حقوق کارگرانی که در شرایط بسیار بد آب و هوایی بوشهر که تابستان آن دمای هوا به بالای ۵۰ درجه می‌رسد و همکاران در خیابان غش می‌کنند و در زمستان‌های سرد و در بارندگی‌های شدید مشغول به کار هستند بگذرد و بی توجهی به آن‌ها، جفای علنی است.»مسعود غلامزاده‌فرد تصریح کرد: «در پرداخت حقوق پاکبانان یک ماه تاخیر وجود دارد اما هم اکنون هر ماه حقوق حقوق خود را دریافت می‌کنند و آن یک ماه معوق نیز در پایان قرارداد پیمانکار به همراه حقوق ماه آخر و سنوات پرداخت خواهد شد.»وی اظهار کرد: «یکی از دیگر چالش‌های شدید و اساسی شهرداری این است که شرکت پیمانکار، از ماه‌های ابتدایی ادوات درج شده در قرارداد خود را نیاورده است. با توجه به رو به اتمام بودن قرارداد پیمانکار فعلی، یک گروه کارشناسی قوی از بدنه شهرداری، قرارداد مطمئنی را تنظیم کرده‌اند تا روزنه‌های فراری که در قرارداد فعلی ایجاد شده بود، بسته شود. امیدواریم با برگزاری مناقصه جدید، قوی‌ترین شرکت‌های کشور مثل سنوات قبل به بوشهر بازگردند و موجب خدمات رسانی بهتر به شهروندان و آرامش خاطر پاکبانان شویم.»

با زباله‌گردها برخورد می‌شود
سرپرست مدیریت پسماند شهرداری بوشهر گفت: «متاسفانه پدیده زباله‌گردی نیز اخیراً در بوشهر دیده شده است. به دلیل رها شدن بسیاری از مسائل در حوزه پسماند، اخیراً موضوع زباله‌گردی نیز در بوشهر در حال زیاد شدن است. طبق قانون مدیریت پسماند، هرگونه زباله متعلق به سازمان پسماند شهرداری‌ها است و هیچ کس حق بهره برداری از آن را ندارد.»این مسئول بیان کرد: «در سنوات گذشته با فعالیت پیمانکاران تفکیک از مبدأ، خدمات شهری و تفکیک در مقصد، از این امر جلوگیری می‌شد. با توجه به قانون مدیریت پسماند، دادستانی به شهرداری حکم داده تا خودروهایی که به صورت غیرمجاز اقدام به جمع‌آوری بازیافت می‌کنند را توقیف کند. متاسفانه اخیراً شاهد افزایش خودروها و موتورسیکلت‌های جمع‌آوری پسماند و همچنین صحنه‌های دردناک کودکان زباله‌گرد هستیم. البته این پدیده نه از شدت فقر اقتصادی، بلکه از درک ارزشمندی مواد بازیافتی از نظر اقتصادی هستیم.»

توصیه‌هایی به شهروندان
غلامزاده‌فرد تصریح کرد: «وظیفه ما خدمات رسانی به نحو مطلوب به شهروندان است. به دلیل برخی اهمال کاری‌ها، وظایف ذاتی شهرداری و سازمان های تابعه آن در چندسال اخیر به فراموشی سپرده شده و این کم کاری باعث ایجاد ذهنیت منفی در شهروندان شده است. مردم بوشهر در همه‌ی حوزه‌ها، شهروندانی فهیم و همراه هستند. از مردم نیز خواهشمندم در بحث کاهش تولید زباله و تفکیک از مبدا مثل همیشه با ما همراه باشند.»
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری بوشهر خاطرنشان کرد: «توصیه دیگر به شهروندان، بیرون گذاشتن زباله در زمان مقرر است. در بوشهر نیز مثل سایر نقاط کشور، ساعت جمع آوری زباله ساعت ۹ شب شروع می‌شود و قراردادن زباله در طول روز، ضمن افزایش حیواناتی مثل سگ و گربه، باعث ایجاد فضا و بویی نامطبوع در پیرامون محل زندکی ما می‌شود.»