تبعات احتمالی افزایش ۱۰۰میلیونی وام ازدواج

گروه اقتصادی: با افزایش سن ازدواج برخی نگران هستند که در صورت ادامه داشتن، این روند سبب افزایش جمعیت دختران و پسرانی می‌شود که هرگز ازدواج نمی‌کنند، دلایل زیادی هم برای این مسئله عنوان شده است. اما مانند همیشه یکی از مهم‌ترین آن‌ها مشکلات اقتصادی است. بسیاری از دختران و پسران با طرح این‌که توان پرداخت اجاره مسکن یا سایر هزینه‌های زندگی متاهلی را ندارند همچنان ترجیح می‌دهند مجرد بمانند.این زندگی مجردی را یا در کنار خانواده‌شان سپری می‌کنند یا با جدا شدن از آن‌ها سعی می‌کنند در کنار مجرد بودن یک زندگی مستقل داشته باشند. در این بین همیشه یکی از راهکارها برای افزایش ازدواج پرداخت وام‌هایی به همین عنوان بوده است؛ وامی که به‌نظر می‌رسد در آخرین تصمیم‌گیری‌های کمیسیون تلفیق مجلس برای لایحه بودجه سال آینده افزایش پیدا کرده و دختران کمتر از 23سال یا پسران کمتر از 25سال در هنگام ازدواج می‌توانند نزدیک به 100میلیون وام بگیرند، اقدام تشویقی که به‌نظر می‌رسد در راستای کاهش سن ازدواج است.اما دراین بین گروهی معتقدند این وام صد میلیونی می‌تواند سبب افزایش ازدواج‌های صوری شود. درهمین‌باره روز گذشته محمدمهدی تندگویان، معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش و جوانان به ایسنا گفت: «آیا نمایندگان نسبت به تبعات این تصمیم‌گیری کار مطالعاتی و آماری انجام داده‌اند که اکنون به سمت اجرا می‌روند؟ در سال‌های گذشته با افزایش مبلغ وام موارد انحرافی شکل گرفت که بارها آن‌ها را تذکر دادیم اما متاسفانه به‌آن توجه نشد اکنون نگران ایجاد مشکلات انحرافی نسبت به سن ازدواج هستیم به‌طوریکه برای دریافت وام ازدواج ۱۰۰میلیون تومانی شاهد ازدواج و طلاق‌های صوری باشیم.»دراین‌باره مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران قبل‌تر به روزنامه همدلی گفته بود: «چنین تصمیماتی در افزایش ازدواجِ صحیح هیچ تاثیری ندارد، بدتر سبب می‌شود که ازدواج‌ها صوری ایجاد شود. دونفر باهم قرار می‌گذارند که برای دریافت این وام به‌شکل صوری باهم ازدواج کنند، بعد از آن‌که وام را گرفتند از هم طلاق می‌گیرند. وقتی از بعضی‌هایشان می‌پرسم چرا این کار را انجام می‌دهید می‌گویند که پول نداریم، با این پول کمی از مشکلات‌مان را رفع می‌کنیم. در شرایطی که آدم‌ها برای فقر کلیه خودشان را می‌فروشند آیا ازدواج صوری انجام نمی‌دهند؟»

اما از آن‌جایی که در بررسی مبلغ وام ازدواج در بودجه سال آینده توسط کمیسیون تلفیق آمده که این وام برای دختران بالای 23سال و پسران بالای 25سال، 70میلیون است، سبب واکنش معاونت وزارت ورزش شد و درخصوص آن به ایسنا گفت: «از جمله نکاتی که در این تصمیم به آن توجه نشده، بحث تجرد قطعی و عدم توجه به بخشی از متولدین دهه ۶۰ است که همچنان به دلیل مشکلات اقتصادی مجرد مانده‌اند و در این تصمیم گیری نیز عملا تسهیلات کمتری دریافت می‌کنند. بر چه مبنایی پسری که سال آینده وارد ۲۶ سال و دختری که وارد ۲۴ سال می‌شود نمی‌تواند از وام ازدواج ۱۰۰ میلیونی بهره‌مند شود؟ منطق این تصمیم چیست و چه پاسخی در قبال این جوانان داریم که همانند سایر جوانان تحت تاثیر همین فشار تورم و مشکلات اقتصادی جامعه هستند؟»تندگویان با اشاره به این‌که ازدواج‌های زودهنگام بدون آموزش می‌تواند آسیب‌های به‌دنبال داشته باشد ادامه داد: «آمار مربوط به طلاق‌های کمتر از پنج سال زندگی مشترک در حدود دو سوم ست. بنابراین اگر کاهش سن ازدواج توامان با آموزش مهارت‌های زندگی مشترک نباشد شاهد آسیب‌های اجتماعی نظیر طلاق خواهیم بود از این رو با در نظر گرفتن تمامی این موارد باید به‌اعطای مشوق‌های دائمی روی آوریم.»در واکنشی دیگر حبیب‌الله مسعود فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور دیروز به ایلنا گفت: «بحث اختصاص وام ازدواج این است که افراد بتوانند در سنین مناسب ازدواج کنند. باید افراد در سنینی ازدواج کنند که از لحاظ روانی، اجتماعی و جسمی به شرایط مناسب رسیده باشند. لزوما وام ازدواج را نمی‌توانیم به‌عنوان یک عامل صرف در افزایش ازدواج در سن پایین اثرگذار بدانیم.»

وی با بیان این‌که باید روی گروه‌هایی سنی که سن‌شان از زمان مناسب ازدواج در حال گذر است کار کنیم و ازدواج به موقع را ترویج دهیم، تصریح کرد: «ازدواج در سن پایین به ویژه در سن زیر ۱۳ الی ۱۴ سال به‌دلیل این‌که افراد به رشد اجتماعی و روانی نرسیده‌اند و از آنجایی که خطر عوارض بارداری در این سنین متوجه این افراد است، صحیح نیست و می‌تواند معضلات را افزایش دهد. البته ازدواج در سنین بالاتر نیز اگر آموزش لازم را ندیده باشند، ممکن است دچار مشکل شوند.»مسعود فرید ادامه داد: «سعی بر این است که نه در سن پایین و نه در سنین خیلی بالا ازدواج صورت گیرد، بلکه در زمان و موقع مناسب افراد باید ازدواج کنند، چراکه از آن طرف ازدواج در سن بالا نیز باعث ایجاد شکاف بین نسلی بین پدر و مادر و فرزندان می‌شود و درک متقابلی ممکن است از هم نداشته باشند، درحالیکه اگر ازدواج در سن مناسب انجام شود، قطعا ارتباط بهتری می‌توانند با هم برقرار کنند. از طرفی ازدواج در سن بالا نیز باعث می‌شود عوارض بارداری برای مادر بیشتر شود. همچنین نسبت به گروه‌های دیگر به طور کلی شانس فرزندآوری کمتر می‌شود یعنی اگر بخواهند به فاصله دو یا سه سال چند فرزند داشته باشند، در سنین بالا ممکن است انجام نشود.»اما این همه ماجرا نیست، گروهی معتقدند افزایش وام ازدواج سبب افزایش کودک‌همسری می‌شود، طوری‌که خانواده‌های کم‌برخوردار برای بهره بردن از مواهب این وام اقدام به ازدواج زودهنگام یا گاهی اجباری برای دختران‌شان می‌کنند. تندگویان که از مخالفان افزایش مبلغ وام ازدواج است اواخر ماه گذشته به ایسنا گفته بود: «آمارها نشان می‌دهد که بعد از افزایش وام مذکور موضوع کودک‌همسری نیز در برخی نقاط به‌شدت افزایش یافته و حداقل نسبت به‌سال گذشته این موضوع در برخی نقاط کشور تا ۴برابر بیشتر شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی از نقاط کشور که با فقر فرهنگی و اقتصادی روبه‌رو هستیم، از وام ازدواج برای معامله کودکان زیر ۱۵سال استفاده می‌شود.»

البته دراین‌باره معاون علوم اجتماعی سازمان بهزیستی نظر دیگری دارد. مسعود فرید در گفت‌وگوی روز گذشته خود با ایلنا در اشاره به افزایش کودک همسری به‌دنبال افزایش مبلغ وام ازدواج گفت: «هر کاری که انجام می‌شود، ممکن است تبعاتی داشته باشد. در کودک همسری اگرچه بحث اقتصادی بسیار مهم است، اما معتقدم بحث فرهنگی اهمیت بیشتری دارد و موضوع اقتصادی در رتبه بعدی است. باید تدابیری اندیشیده شود که جلوی ازدواج در سنین پایین که بیشتر هم در دهک‌های بسیار پایین جامعه به دلایل اقتصادی انجام می‌شود، گرفته شود، چراکه در خانواده‌ای که از نظر اقتصادی متوسط هم باشد، خیلی کم دیده می‌شود که دختر خانواده به دلایل مالی در سنین پایین ازدواج کند.عمدتا افرادی که کودکان خود را در سنین کم همسر می‌دهند، در دهک‌های پایین اقتصادی و اجتماعی هستند.برای جلوگیری از کودک همسری باید سیستم‌های حمایتی از دهک‌های پایین جامعه تقویت شود و همچنین از نظر فرهنگی در این زمینه فعالیت کنیم. از سوی دیگر نیز برای جلوگیری از تاخیر در ازدواج نیز برنامه‌هایی داشته باشیم و هر دو بخش را مورد اهمیت قرار دهیم و دولت در سیاست گذاری‌هایی که دارد باید به هر دو بخش توجه داشته باشد.»حالا باید دید با افزایش وام ازدواج تا سقف 100میلیون تومان برای دختران کمتر از 23سال و پسران کمتر از 25سال چه تفاوتی در سال‌های آینده می‌افتد آیا نتیجه این تصمیم افزایش ازدواج‌های صوری و کودک همسری است یا افزایش ازدواج‌های صحیح؟