گروه اقتصادی: شمال و جنوب کشور که دریا باشد، صیادی میشود شغل بیشتر ساحلنشینان و ماهی میشود یکی از محبوبترین غذاها. 5هزار و 800کیلومتر خط ساحلی، بهترین شرایط را برای صید انواع آبزیان، بهویژه ماهی و میگو در ایران فراهم کرده و در شرایط عادی نباید دسترسی مردم به آبزیان کوچکترین مشکلی داشته باشد، اما گویا در بازار ماهی شرایط عادی نیست.
آخرین ماه سال فصل خرید شب عید است و ماهی برای شام شب عید، یکی از خللناپذیرترین سنتها، اما در فاصله کمتر از 20روزمانده به شب عید بازار ماهی جنبوجوش هرسال را ندارد. در بیشتر فروشگاههای مرغ و گوشت و ماهی، غرفه فروش ماهی خلوت است و تقاضا دستکم تا امروز نسبت به دیگر ماههای سال تغییری نداشته است. البته ماهی تنها محصولی نیست که با افت تقاضا مواجه بوده، امسال گرانی چشمگیر تمام کالاهای اساسی سبد خرید بسیاری از خانوارها را کوچکتر کرد و خرید انواع گوشت قرمز هم نسبت به قبل کاهش محسوسی داشت، اما بهگفته فعالان بازار، افت تقاضا برای ماهی بسیار بیشتر از دیگر فرآوردههای پروتئینی بود تا جایی که میتوان گفت حجم تقاضا به نصف رسیده است. غفلت از فرهنگسازی برای مصرف آبزیان را شاید بتوان یکی از عوامل تأثیرگذار در کاهش سرانه مصرف دانست اما عامل مهمتر قطعا قیمت است. کاربردیتر بودن مرغ و گوشت در غذاهای ایرانی در کنار عامل تورم باعث شده مصرف ماهی بسیاری از خانوارها به همان یکوعده شب سال نو محدود شود.
هم عرضه کم است، هم تقاضا
بازار ماهی تهران معمولا این وقت سال پرتقاضاترین روزهای خود را میگذراند اما امسال بازار به شلوغی هرسال نیست. بازرس و کارشناس آبزیان اتحادیه پرنده و ماهی تهران درباره وضعیت بازار ماهی درآستانه شب عید به همشهری میگوید: افزایش قیمت ماهی و کاهش توان خرید بسیاری از اقشار باعث شده مردم خرید گوشت و مرغ را در اولویتی بالاتر قرار دهند و ماهی یا در درجه پایینتری از اهمیت قرار گرفته یا به کلی از خریدها حذف شده است. بهگفته فخرالدین احمدی، قیمت ماهی طی یکسال گذشته تا 80درصد افزایش پیدا کرده و این عامل باعث شده استقبال از خرید نسبت به سال گذشته کاهش زیادی داشته باشد. این فعال صنفی با بیان اینکه شرایط بازار ماهی خوب نیست میگوید: امسال متأسفانه، هم عرضه کم شده و هم تقاضا؛ عرضه کم ماهی قیمت را بالا برده و مردم به همین دلیل کمکم ماهی را از سفرهها حذف کردهاند و سراغ مایحتاج ضروریتر رفتهاند.
صادرات، مهمترین عامل کاهش عرضه
صید آبزیان در یک سال اخیر با حاشیههای زیادی همراه بوده است. حضور کشتیهای چینی در خلیجفارس و دریای عمان، حجم صید صیادان ایرانی را بسیار کاهش داده و شرایط را برای بسیاری از صیادان استانهای ساحلی جنوب کشور تا حد تهدید معیشت، سخت کرده است. حالا گفته میشود بیشتر صید کشور، بهویژه در جنوب به خارج از کشور صادر میشود. بهنظر میرسد صیادان از علاقه کشورهای همسایه و حاشیه خلیجفارس به ماهی ایران، برای کسب درآمد ارزی و جبران کاهش صید استفاده میکنند. کارشناس آبزیان اتحادیه پرنده و ماهی تهران در این زمینه میگوید: بیشتر ماهیهای ایران هماکنون به کشورهای حاشیه خلیجفارس، آذربایجان و دیگر کشورهای همسایه صادر میشود. بهگفته احمدی، طعم بهتر و کیفیت بالای ماهی ایران باعث شده کشورهای حاشیه خزر و خلیجفارس با اینکه خود امکان صید دارند، علاقه زیادی به خرید ماهی ایران داشته باشند و به همین دلیل حجم بالایی از تولید ایران با توجه به کاهش تقاضا در داخل کشور به سمت صادرات رفته است.
10درصد افزایش قیمت در 10روز
قیمت ماهی نسبت به یکماه پیش افزایش داشته و افزایش تقاضا تا شب عید ممکن است قیمت را از این هم بالاتر ببرد. با این حال تعیین قیمت در بازار ماهی بهشدت تابع عرضه و تقاضاست. احمدی، تعیین قیمت ماهی را بسته به شرایط جوی و میزان عرضه میداند و میگوید: تولید، عرضه و قیمتگذاری برعهده تولیدکننده و شیلات است ولی اتحادیه با نظارت بر اعضای زیرمجموعه خود تلاش میکند ماهی با قیمت مناسب بهدست مردم برسد. بهگفته این فعال صنفی، قیمت ماهی در 10روز گذشته بین 7 تا 10درصد افزایش داشته است اما از آنجا که بازار، قیمت را تعیین میکند ممکن است عرضه بیشتر، قیمت بعضی از ماهیها را کاهش دهد. ماهی سفید و قزلآلا پرتقاضاترین ماهی شمال است و در میان ماهیهای جنوب هم شیر و شوریده خریداران بیشتری دارد. بهگفته این کارشناس اتحادیه فروشندگان، از این مجموعه فعلا کمبودی وجود ندارد ولی باید دید تا عید شرایط جوی و میزان عرضه چگونه خواهد بود.