ارتباط استرس شغلی، تقاضاهای کاری و خستگی

گروه علمی: پژوهشگران با انجام یک مطالعه، ارتباط میان عوامل استرس‌زای شغلی مانند انتظارات کاری و کنترل شغلی بر میزان خستگی کارگران را بررسی کردند.به گزارش ایسنا،‌ استرس شغلی یکی از مسائل تاثیرگذار بر سلامتی، عملکرد و ایمنی در صنایع شناخته شده است.کارگران در محیط کار با عوامل استرس‌زای مختلفی مواجهه هستند. این عوامل استرس‌زا مانند: روابط و تنش‌های میان کارکنان، بار کاری سنگین، ساعات طولانی کار، طراحی ضعیف شغلی مانند بار کاری، خصوصیات فیزیکی محیط کار و همچنین میزان و نحوه کنترل بر شغل از جمله عواملی هستند که تاثیر بسزایی در زندگی فردی و شغلی کارگران دارند.استرس شغلی زمانی به وجود می‌آید که نیازهای شغلی با توانایی‌ها و قابلیت‌های فرد هماهنگی نداشته باشد. یکی از مهم‌ترین پیامدهای ناشی از استرس شغلی، بروز خستگی است. با توجه به این‌که تا کنون در ایران پژوهشی درباره ارتباط بین استرس شغلی و خستگی در میان نیروی کار ایرانی انجام نشده، پژوهشگران با انجام مطالعه‌ای رابطه میان خستگی و تقاضاهای شغلی در طول روزِ کاری و تغییرات خستگی با توجه به گذشت زمان میزان تقاضا و کنترل شغلی را بررسی کردند.

در این مطالعه دو عامل استرس‌زای شغلی یعنی تقاضاهای شغلی و کنترل شغلی مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های مورد نیاز این پژوهش با استفاده از چک‌لیست، از ۳۳۸ نفر از کارگران صنایع تولیدی بزرگ در شهر تبریز جمع‌آوری شد.مشاهدات این تحقیق نشان داد که میانگین سنی افراد شرکت‌کننده در این مطالعه حدود ۳۷ سال است و اکثر آن‌ها را کارگران مرد تشکیل می‌دادند. حدود ۵۴ درصد از آن‌ها دارای سابقه کاری بیش از ۱۱ سال و ۶۲ درصد در شیفت ثابت مشغول کار بودند و به طور میانگین ۲۰۳ ساعت در طول یک‌ ماه کار می‌کردند. بررسی‌های این مطالعه نشان داد که متغیر «تقاضا» رابطه معناداری با خستگی بر اساس زمان دارد وخستگی با افزایش تقاضاهای شغلی افزایش می‌یابد. همچنین میان متغیر «کنترل» و خستگی نیز رابطه معنادار برقرار است و بر این اساس با افزایش کنترل شغلی، خستگی کاهش پیدا می‌کند.

همچنین در این مطالعه مشخص شد که سپری شدن زمان از شروع روز کاری، افزایش میزان خستگی را در پی دارد.پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: عوامل استرس‌زای شغلی به ویژه تقاضا و کنترل شغلی، تاثیرات ناگواری بر ابعاد مختلف زندگی بشر دارد و خستگی یکی از این پیامدهای منفی است. با توجه به نتایج به دست آمده، خستگی شغلی فرآیندی تدریجی است که با گذشت زمان از شروع فعالیت‌ها، افزایش می‌یابد. اگر در سازمانی میزان کنترل بر شغل اندک باشد و یا تقاضای شغلی بیشتر از حد توان افراد باشد، بر شدت این خستگی افزوده می‌شود.

بر اساس این نتایج، محققان توصیه می‌کنند: مدیران صنایع و مسئولان ذی‌ربط، با کاهش فشار زمانی، سرعت و حجم کار و افزایش اختیارات مربوط به تصمیم‌گیری و به کارگیری مهارت‌ها در کار، جهت کاهش شدت و اثرات خستگی گام بردارند. همچنین سازمان‌ها می‌توانند با کاهش ساعات طولانی کار و اختصاص زمان کافی برای استراحت کارگران، از میزان خستگی بکاهند.در انجام این پژوهش سحر رحیمیان اقدم، عبدالرسول صفائیان، ‌یحیی رسول‌زاده و سید شمس‌الدین علیزاده؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تبریز، مشارکت داشتند.یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «بررسی تغییرات خستگی در طول روز کاری بر اساس استرس شغلی: نقش تقاضاهای شغلی و کنترل شغلی در بروز خستگی» در فصل‌نامه سلامت کار ایران منتشر شده است.