نگاهی به اِشکال‌های گفتاری و نوشتاری امروز

گروه فرهنگی: دکتر هادی انصاری، تحصیلکرده دکترای زبان و ادبیات فارسی، در مقاله‌ خود با عنوان «درست بنویسیم و درست بخوانیم» می‌نویسد: درباره درست خواندن و گفتن و نوشتن، تاکنون بسیار گفته‌اند و نوشته‌اند و شنیده‌ایم و خوانده‌ایم؛ ولی کافی نیست. پاسداشت زبان فارسی و برطرف کردن اشکال‌ها، نمی‌تواند به چندنوشته، برنامه، کتاب و جزوه منحصر باشد و اگر هر روز هم یادآوری شود، تکراری نخواهد بود و تأثیرخود را خواهد گذاشت.بدین منظور بر آن شدیم تا برخی اشکال‌های رایج امروزی را که در گفتار و نوشتار مردم، فراوان دیده و شنیده می‌شود، یادآوری و اصلاح کنیم تا شاید بتوانیم در راه درست خواندن و درست نوشتن واژه‌ها، اصطلاح‌ها، عبارت‌ها و درنهایت برای پاسداشت زبان فارسی قدمی برداریم.

اسباب و اثاث /  اسباب و اساس
اثاث به معنی لوازم منزل است و تقریباً هم معنی با اسباب است و همواره درکنارهم به کار می‌روند؛ اسباب و اثاث. متأسّفانه گاهی دیده می‌شود که به صورت اسباب و اساس می‌نویسند. اساس به معنی پایه و بنیان و بنیاد است و با این شکل املا هیچ مناسبتی با اثاث ندارد. اثاث گاهی به شکل اثاثیّه هم نوشته می‌شود که درعربی نیامده است. بنابراین بهتراست بنویسیم: اسباب و اثاث، نه اسباب و اساس.

است /  اَ م /  می‌باشد / می‌باشم
اَستَن، جزء مصدرهای اِسنادی است. درست است که فعل (است) با (می‌باشد) هم معنی است و در آثار بزرگان ادب، بسیار کاربرد داشته و دارد، ولی در هرجایی نمی‌توان آن‌ها را به جای هم استفاده کرد. امروزه به دلیل بی‌توجهی به معنی و مفهوم، در بسیاری نوشته‌ها، اطّلاعیّه‌ها یا در تکلّم مردم دیده می‌شود که به جای فعل ( است) از (می‌باشد) یا به جای (نیست) از( نمی‌باشد) استفاده می‌کنند. معمولاً بر روی شیشه‌ی برخی مغازه‌ها یا فروشگاه‌ها می‌نویسند : فلان وسیله موجود می‌باشد یا این مکان مجهّز به دوربین می‌باشد. بهتر است به جای (می‌باشد و نمی‌باشد) از(است و نیست) استفاده شود: فلان وسیله موجوداست. چون فعل (است) رساتر و زیباتر از (می‌باشد) است.گاهی دیده می‌‍شود که دریک گزارش رایویی یا تلویزیونی، اغلب افراد کم سواد در معرّفی خود یا مکانی، از (می‌باشد) استفاده می‌کنند. مانند: این‌جا یک کارگاه می‌باشد و این جانب فلانی می‌باشم، که بهتراست به جای (می‌باشد) از (استن و مُخَفّف‌های آن) استفاده شود؛ من فلانی اَم و این کارگاه ...  است.  ( اَم مخفّف اَستم یعنی هستم، اوّل شخص مفرد است.) 

اُستادان /  اساتید
اُستاد واژی فارسی است. در عربی با (ذ) نوشته می‌شود: اُستاذ ؛ جمعش اَساتیذ و اَساتِذَه است. در زبان فارسی این واژه را به اشتباه، با جمع مکسّر جمع بسته‌اند: اساتید؛ نادرست است. نشانه‌ی جمع در زبان فارسی (ان) و (ها) است. لذا باید گفت: اُستادان یا اُستادها . بسیاری از واژه‌های فارسی هستند که به همین صورت با جمع مکسّر عربی جمع بسته شده‌اند. مانند:  بَساتین (جمع بوستان)، بَنادر (جمع بندر) که غلطند و باید بوستان‌ها و بندرها نوشته شوند.