آیا «شیمی درمانی» بی خطر است؟

گروه جامعه: متخصص داروسازی بالینی گفت:داروهای شیمی درمانی ضمن مهار تکثیر سلول‌های سرطانی روی سلول‌های طبیعی بدن به ویژه سلول‌های مغز استخوان، پوست و دستگاه گوارش نیز تاثیرگذارند و منجر به عوارض مختلف شوند.زهرا جهانگرد رفسنجانی، متخصص داروسازی بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره «عوارض داروهای شیمی درمانی»، اظهار داشت: اکثر این داروها برای محیط زیست و کسانی که به عنوان کاربر محسوب می‌شوند و در محیط تهیه این داروها هستند می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد.

وی ادامه داد: بنابراین توجه به موضوع استاندارد سازی فضا و ایجاد اتاق تمیز در مراکز درمانی و بیمارستانها جهت جلوگیری از خطرات بالقوه  ناشی از این داروها در مرحله انبار و آماده سازی ، بسیار حائز اهمیت است. جهانگرد با اشاره به اینکه داروهای شیمی درمانی در زمره داروهای سمی و خطرناک محسوب می‌شوند، گفت: باید همه استانداردها در همه مراحل کار با این داروها از زمان تهیه و انبارش دارو تا آماده سازی و تجویز به بیمار رعایت شود تا آلودگی ناشی از آنها به حداقل برسد. 

 این متخصص داروسازی بالینی بیان داشت: منظور از فضای استاندارد یک مکان ویژه یا اتاق تمیز است که جهت آماده سازی این داروها با تمهیدات مهندسی شده میزان ورود آلودگی به این فضا را کاهش داده و ایمنی فراورده به حداکثر می‌رسد. وی اضافه کرد: همچنین با استفاده از کابین‌های ایمن بیولوژیک در این فضا جهت آماده سازی داروها و با استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و رعایت استانداردهای ساخت میزان آلودگی برای کاربر به حداقل می‌رسد.  

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه شیمی درمانی یکی از روش‌های اصلی درمان سرطان محسوب می‌شود،گفت: در بسیاری از سرطانها از جمله سرطان‌های خون شیمی درمانی درمان اصلی است اما در مورد درمان سرطان‌های سالید تومور نیز شیمی درمانی در کنار جراحی نقش بسزایی دارد. 

جهانگرد با اشاره به اینکه داروهای شیمی درمانی عوارض زیادی برای بیماران نیز می‌تواند به همراه داشته باشد، گفت: داروهای شیمی درمانی باعث مهار تکثیر سلول‌های سرطانی می‌شوند و به موازات آن بر روی سلول‌های طبیعی بدن به ویژه سلول‌هایی که تکثیر آنها با سرعت است مانند سلول‌های مغز استخوان، پوست و سلول‌های مخاطی دستگاه گوارش نیز می‌توانند تاثیرگذارند و منجر به عوارض مختلف شوند.

وی ابراز داشت: در نتیجه افرادی هم که بیمار نیستند ولی با این داروها در محیطهای شغلی در ارتباط هستند در معرض بروز عوارض جدی ناشی از این داروها هستند و مطالعات زیادی ایجاد این عوارض را در پرسنل کادر درمان بررسی کرده‌اند و حتی موارد متعددی از سقط جنین در خانم‌هایی که با این داروها کار می‌کرده اند گزارش شده است. 

این متخصص داروسازی بالینی به لزوم اجرای استانداردهای لازم در زمان کار با این داروها  اشاره کرد و گفت: از سال 1980 تاکنون استانداردهای معتبری جهت کار با این داروها در دنیا نوشته شده است و در بسیاری از کشورهای جهان این استانداردها در حال اجرا است که هدف نهایی اجرای آنها حفظ ایمنی فراورده دارویی، بیمار،پرسنل کادر درمان و حفظ محیط زیست است. 

جهانگرد گفت: در حال حاضر در کشور ما نیز استانداردهایی در این مورد توسط دست اندرکاران وزارت بهداشت تدوین و ابلاغ شده است اما رعایت این استانداردها در کل کشور مستلزم بسترسازی، آموزش و نظارت مستمر است و مراکز محدودی در کشور وجود دارند که این استانداردها را رعایت می‌کنند.