ایران تغییر دهنده بازی در بازار جهانی نفت

به گزارش پایگاه خبری فرست پست، جدا از موضوع ایران، کشورهایی نظیر عراق و لیبی نیز در حال به چالش کشیدن سیاست‌های اوپک و سلطه گری عربستان سعودی در نگه داشتن قیمت نفت بالای 100 دلار در هر بشکه هستند. اما در خصوص هند، صرفا یک کاهش در قیمت‌های جهانی نفت به تنهایی برای پایین آمدن قیمت‌ها کافی نخواهد بود زیرا دولت هند باید نگران آسیب پذیری روپیه و همچنین امیدوار به این باشد که عوامل بازار بین‌المللی نفت طوری باشد که روپیه بیشتر دچار ضعف نشود. ایران که از سال 2012 میلادی 80 میلیارد دلار درآمد نفتی را به دلیل تحریم‌های غرب از دست داده است مجددا به عرصه سیاستگذاری بین‌المللی نفتی بازگشته و مصمم به جبران خسارت‌های گذشته است. ایران به طور مصمم به رقبای خود نظیر عربستان اعلام کرده حتی اگر بهای نفت دچار سقوط آزاد شود، ایران به دنبال افزایش تولید و باز گرداندن درآمد از دست رفته خود خواهد بود. وزرای نفت ایران و لیبی در آخرین نشست اوپک در وین در ماه دسامبر گذشته با قاطعیت سخنانی را اعلام کردند که برای کشورهای واردکننده نفت نظیر هند بسیار خوشایند بود. در حقیقت وزیر نفت ایران اعلام کرد که این کشور به افزایش تولید نفت خود ادامه خواهد داد حتی اگر قیمت به 20 دلار در هر بشکه سقوط کند. اگرچه سخنان زنگنه اغراق آمیز به نظر می‌رسید و بعید است که بهای جهانی نفت به چنین سطوح غیر باوری برسد اما این سخنان هیاهو زیادی به پا کرد. عبدالبری العروضی وزیر نفت لیبی نیز طی سخنانی گفت: یک سری کشورها سهم ما را در بازار نفت ربوده‌اند و باید آن را پس دهند.

وزیر نفت لیبی مشخصا در سخنان خود به افزایش تولید کشورهایی نظیر عربستان و دیگر اعضای اوپک اشاره داشت که با استفاده از اختلافات ایران و 1+5 و با توجیه جلوگیری از افزایش قیمت نفت تولید خود را بیش از حد افزایش دادند. این مساله ابهاماتی را ایجاد می کند و آن این است که چرا به رغم برنامه‌های ایران، عراق و لیبی برای افزایش تولید خود بهای جهانی نفت کاهش پیدا نمی‌کند؟ چرا به رغم اینکه ایران متعهد شده تولید نفت خود را به چهار میلیون بشکه در روز خواهد رساند، بهای جهانی نفت همچنان بالای 100 دلار در هر بشکه است؟ پاسخ این سوال چندان دشوار نیست. مشکل اینجاست که زیرساخت‌های نفتی ضعیف ایران به دلیل تحریم‌های چند ساله آسیب دیده است. به این موضوع باید نگرانی‌های امنیتی را نیز که هنوز به آنها پرداخته نشده اضافه کرد. داستان عراق نیز نسبت به ایران چندان متفاوت نیست زیرا عراق نیز به شدت گرفتار مشکلات امنیتی و ضعف‌های زیرساختی است. موضوع لیبی حتی چیزی فراتر از این است زیرا این کشور به شدت گرفتار اختلافات فرقه‌ای و گروه‌های شبه نظامی مختلف است. عربستان که سالها تنها تصمیم گیرنده در تعیین قیمت جهانی نفت بوده، در سالهای اخیر بدون توجه به مقررات تجاری اوپک، تولید خود را با اراده خود کاهش و افزایش داده است.

طی دو سال گذشته برای مثال موارد زیادی پیش آمده که عربستان عمدتا تحت فشار غرب برای جلوگیری از افزایش قیمتها، تولید نفت خود را به سطح بی‌سابقه‌ بیش از 10 میلیون بشکه در روز رسانده است. اما انحصار عربستان با ظهور ایران در عرصه بین‌المللی که پس از توافقنامه ژنو با 1+5 حاصل شد به چالش کشیده شده است. در کنار این مسائل باید به موضوع دیگری نیز اشاره کرد و آن توسعه نفت شیل در آمریکا است که تا سال آینده این کشور را به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل خواهد کرد. روسیه و چین نیز برنامه‌هایی را برای توسعه نفت و گاز شیل دارند. البته این به معنی این نیست که جهان باید برای پایان عصر اوپک آماده شود. کارشناسان نفتی پیش بینی کرده‌اند که 2014سال با ثباتی برای بازارهای جهانی نفت خواهد بود و شاهد فشار چندانی روی اوپک نخواهیم بود. این کارشناسان همچنین معتقدند که احتمال دارد دوران اوپک به عنوان ناظر جهانی نفت به زودی به پایان برسد. اما آنچه که این کارشناسان در نظر نگرفته‌اند احتمال سیاست‌های نفتی تغییردهنده بازی از سوی کشورهایی نظیر ایران است که البته عمل به این سیاست‌ها برای ایران کار دشواری خواهد بود اما درک سیاست همیشه کار دشواری است و تغییردهنده اقتصاد است.