صادرات آب سدهای تهران به کشورهای همسایه

گروه اقتصادی: مجموع آب مصرف شده برای هندوانه و سیب صادراتی در حدود 670 میلیون متر مکعب آب می‌باشد در حالیکه موجودی سدهای پنج‌گانه تهران در تیرماه امسال حدود 717 میلیون متر مکعب بوده است. یعنی در 5 ماهه نخست امسال بابت صادرات هندوانه و سیب در حدود موجودی سدهای پنج‌گانه تهران را به ارزش 230 میلیون دلار صادر کردیم!! آیا این را چیزی به جز تاراج سرمایه ملی نام نهاد.

آب یکی از مشکلاتی است که ایران یا بهتر بگوییم کل فلات ایران با آن مواجه است. کشور ما جز کشورهایی است که به عنوان کشور نیمه خشک و خشک در نظر گرفته می‌شود. این مسئله سبب شده از گذشته‌های دور مصرف آب در کشور بسیار مهم باشد و نیاکان ما برای استفاده از آب برنامه خاص و مدونی داشته باشند. احداث قنات در نواحی خشک کشور یکی از این برنامه‌ها برای مقابله با کم آبی بوده است.

اما به نظر می‌رسد هر چه قدر ما در گذشته در مصرف آب نهایت تدبیر و دقت را به خرج می‌دادیم در دوره کنونی چندان دغدغه آب نداریم و درنتیجه برنامه و هدف خاصی را هم برای آن دنبال نمی‌کنیم. صنایع آب‌بر را در دل کویر احداث می‌کنیم، مطالعات درست زمین شناسی برای احداث سدها نداریم و علاقه خاصی داریم که آب را از این سوی کشور به آن‌سو انتقال دهیم. از خوزستان به اصفهان،‌از دریای مازندران به سمنان، از خلیج فارس به کرمان و ...
البته وقتی امسال صدای هم‌وطنانمان در خوزستان به دلیل کمبود آب بلند شد تازه متوجه شدیم که چه مسیر پر اشتباهی را طی کردیم و به چه میزان بی‌برنامه و باری به هر جهت پیش رفتیم.نمونه عینی این بی‌برنامه‌گی در تولید محصولات کشاورزی است که هنوز نتوانستیم نقشه جامعی برای تولید این محصولات داشته باشیم.در واقع عمده مصرف آب کشوردر بخش کشاورزی است و گفته می‌شود تا حدود 90 درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد اما هنوز کشاورزی ما در استفاده از آب به سنتی‌ترین روشهای آبیاری متکی است که سبب شده راندمان استفاده از آب در کشور ما بسیار پایین باشد. همچنین از سویی می‌بینیم گیاهان و محصولاتی با مصرف بالای آب در نقاط خشک کشور کاشت می‌شود مانند کشت برنج در اصفهان و هرمزگان و از طرف دیگر محصولات کشاورزی ما بدون در نظر گرفتن هزینه و فایده آن صادر می‌شود.

با این حال و با آغاز سال آبی جدید که از مهرماه هر سال شروع می‌شود خبرهای چندان خوبی از وضعیت بار‌ش‌ها به گوش نمی‌رسد و متاسفانه خبر از پاییز کم بارش در کشور به گوش می‌رسد. در این زمینه لزوم استفاده درست از منابع آبی موجود بسیار حائز اهمیت است. با این حال نکته‌ای که باید به آن توجه داشت میزان کشت و صادرات برخی محصولات کشاورزی است که مصرف آب بالایی دارند.

سالانه هزاران تن محصولات کشاورزی از کشور صادر می‌شود بدون اینکه بفهمیم در حقیقت برای تولید این محصولات و کسب درآمد ناچیز صادراتی آن دشت‌ها و رودهای کشور را خشکاندیم. در این بین یکی از محصولات کشاورزی که بیشترین انگشت اتهام به سوی آن نشانه رفته است هندوانه است. کالایی که مصرف آب بالایی دارد و بازار صادراتی خوبی در کشورهای همسایه دارد و جز میوه‌های صادراتی است که در بالای جدول صادرات محصولات کشاورزی قرار دارد و ما سومین صادر کننده آن در دنیا به حساب می‌آییم.

گفته می‌شود برای تولید هر کیلوگرم هندوانه 500 لیتر آب مصرف می‌شود . همچنین دیگر محصول عمده صادراتی کشور سیب است که باز ما ششمین کشور صادر کننده آن در دنیا هستیم و رقم بالایی از صادرات کشور را این محصول به خود اختصاص داده است .باید گفت این محصول حتی بیشتر از هندوانه آب مصرف می کند و برای تولید هر کیلوگرم سیب در حدود 700 لیتر آب مصرف می‌شود.

حال اگر به آخرین آمار گمرک ایران که مربوط به 5 ماه ابتدای سال 1400 است نگاهی بیندازیم مشاهده می‌کنیم که هندوانه در 5 ماهه نخست امسال در حدود 684 هزار تن و به ارزش 158 میلیون دلار صادرات داشته است که با یک ضرب تقسیم ساده می‌توان فهمید هر کیلو هندوانه به قیمت 23 سنت فروش رفته که با دلار 28 هزار تومانی در حدود کیلویی 6 هزار و 500 تومان می‌شود. از طرف دیگر اگر بگوییم برای هندوانه در حدود 500 لیتر به ازای هر کیلو آب مصرف شده آن وقت مجموعه آب مصرفی برای هندوانه‌های صادراتی چیزی در حدود 506 میلیارد لیتر آب برای آنها صرف شده یا به عبارت دیگر 506 میلیون مترمکعب آب.

به همین صورت در 5 ماهه اول امسال نیز 235 هزار تن سیب تازه به ارزش 72 میلیون دلار صادرات داشتیم که قیمت هرکیلو تقریبا معادل 31 سنت است که با دلار 28 هزار تومانی می‌شود 8600 تومان . مصرف آب نیز برای این محصول را اگر 700 لیتر در نظر بگیریم چیزی حدود 164 میلیارد لیتر آب برای این سیب‌های صادراتی مصرف شده یا به عبارت بهتر 164 میلیون لیتر.

مجموع آب مصرف شده برای هندوانه و سیب صادراتی در حدود 670 میلیون متر مکعب آب می‌باشد در حالیکه موجودی سدهای پنج‌گانه تهران در تیرماه امسال حدود 717 میلیون متر مکعب بوده است. یعنی در 5 ماهه نخست امسال بابت صادرات هندوانه و سیب در حدود موجودی سدهای پنج‌گانه تهران را به ارزش 230 میلیون دلار صادر کردیم!! آیا این را چیزی به جز تاراج سرمایه ملی نام نهاد.

شاید برایتان جالب اگر این حجم آب را به صورت بطری آب معدنی صادر می‌کردیم سود بیشتری داشت یعنی در 5 ماهه نخست ما 1652 تن آب معدنی را به ارزش 367 هزار دلار صادر کردیم یعنی هرکیلوگرم آب معدنی 22 سنت برای ما درآمد داشته است یعنی تقریبا معادل یک کیلو هندوانه با مصرف 500 لیتر آب!!امیدواریم در سال جدید برنامه مدونی برای صادرات و همچنین تولید محصولات کشاورزی داشته باشیم.