ابعاد پنهان یک رسوایی بزرگ

نیویورک تایمز در این رابطه می‌نویسد: در روز‌های اخیر انتشار اسناد موسوم به "پاندورا"، طوفان سهمگینی را از رسوایی اقتصادیِ چهره‌های سرشناس سیاسیِ جهان به پا کرده است. در این رابطه خبر‌هایی مبنی بر خرید اموال و دارایی‌هایی از سوی پادشاه اردن در مالیبوی کالیفرنیا، لندن و واشنگتن منتشر شده است. اضافه بر این، ادعا شده که معشوقه رئیس جمهور روسیه "ولادیمیر پوتین" نیز یک ویلای لوکس را در موناکو خریداری کرده است. نخست وزیر جمهوری چک نیز به طور پنهانی یک ملک گران قیمت را در فرانسه خریداری کرده است. اسناد پاندورا که با همکاری کنسرسیومی بین المللِ روزنامه نگاری تحقیقی و شرکای رسانه‌ای آن نظیر واشنگتن پست و گاردین منتشر شده، عملا چالشی جدی را برای بسیاری از چهره‌های سرشناس جهان مخصوصا آن‌هایی که در جهانِ سیاست فعال هستند، ایجاد کرده است.
اسناد پاندورا حاوی چه مطالبی است؟
اسنا پاندورا که حاملِ حدودا ۱۱.۹ میلیون سند مالی است، از ۱۴ شرکتِ مرتبط با صنعت خدمات مالی افشا شده و نشان می‌دهد که چگونه افراد و چهره‌های ثروتمند اقدام به مخفی کردن دارایی‌های خود می‌کنند. در تهیه و گردآوری این اسناد، بیش از ۶۰۰ روزنامه نگار از ۱۱۷ کشور جهان مشارکت داشته‌اند.
تفاوت اسناد پاندورا، با اسناد پاناما که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد چیست؟
اسناد پاندورا در مقایسه با اسناد پاناما که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، به نحو دقیق‌تر و گسترده تری، به افشای فعالیت‌های اقتصادی پنهانِ چهره‌های سرشناس سیاسی جهان می‌پردازد (تقریبا دو برابر بیشتر نسبت به اسناد پاناما، دراسناد پاندورا به نامِ رهبران برجسته سیاسی جهان اشاره شده است). اسناد پاندورا به طور خاص به اطلاعاتی راجع به بیش از ۳۳۰ سیاستمدار و مقام دولتی از بیش از ۹۰ کشور جهان که ۳۵ رهبر سیاسی سرشناس که در گذشته یا اکنون در قدرت بوده و هستند را در بر می‌گیرد، اشاره دارد (از جمله این افراد می‌توان به ولادیمیر پوتین، الهام علی اف، ملک عبدالله پادشاه اردن، تونی بلر، و ولادیمیر زیلنسکی اشاره کرد).
چهره‌های سرشناس چگونه ثروت خود را پنهان کرده اند؟
صنعت رو به رشدِ خدمات مالی، تخصص ویژه‌ای در فراهم کردن امکاناتی برای مشتریان خاص خود با هدف مبهم کردنِ صورت وضعیت دارایی‌های آن‌ها و در نتیجه پرداخت میزان مالیات کمتر، ارائه می‌کند. این امکانات در سایه رویه‌هایی نظیرِ مالکیتِ پنهان و یا خلا‌های قابل توجه قانونی ایجاد می‌شوند. در این رابطه، پنهان کردن ثروت افراد به طور خاص با پیشنهاد کردن بهشت‌های مالیاتی نظیر پاناما، دوبی، موناکو، سوئیس وجزائر کیمن و همچنین برخی ایالات آمریکا نظیر داکوتای جنوبی و دِلاور، به مشتریان انجام می‌شود.
مالکیتِ مخفی خانه‌ها و دیگر اموال و دارایی‌ها می‌تواند توسط شرکت‌های ناشناس، پوشیده نگه داشته شود. شرکت‌هایی که از آن‌ها خواسته نمی‌شود تا مالکان خود را شناسایی کنند. در برخی کشورها، هیچگونه الزام قانونی جهت شناسایی و ثبت نامِ صاحبان املاک و یا افرادی که مستقیما از آن‌ها سود می‌برند (در مواردی که نام فرد و یا افرادی دیگر به عنوان مالک ثبت می‌شود)، وجود ندارد. این مساله و شکاف قانونی عملا به مالکان واقعی املاک اجازه می‌دهد تا اموال و دارایی‌های خود را بدون اینکه کسی بفهمد، پنهان کنند.
چرا انتشار اسناد پاندورا مهم است؟
انتشار اسناد پاندورا در شرایطی انجام شده که شکاف میان فقرا و ثروتمندان در جهان افزایش یافته است. شکافی که همزمان با شیوع پاندمی ویروس کرونا تشدید نیز شده است. انتشار این اسناد عملا میزان نفرت و بیزاری از طبقات ثروتمند در بسیاری از کشور‌ها را افزایش داده است.
با این همه، انتشار اسناد پاندورا می‌تواند حامل پیام‌ها و تبعات سیاسی زیادی نیز باشد. این مساله حتی در کشور‌هایی نظیر روسیه و اردن که در آن‌ها رهبران سیاسی کمتر به افکار عمومی پاسخگو هستند نیز صدق می‌کند. اسناد پاندورا عملا اطلاعاتی را به افکار عمومی می‌دهند که ساختار‌های سیاسی مانع از افشا شدنِ آن‌ها هستند. امری که در نوعِ خودم می‌تواند خسارات سیاسی زیادی را با خود به همراه داشته باشد.
در گزارش پاندورا، به طور مستقیم نامی از ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیامده با این حال، برخی نزدیکان پوتین نظیر یک زن که گفته شده از وی کودکی نیز دارد، در موناکو صاحب یک ملک لوکس معرفی شده است. اگرچه که سخنگوی ولادیمیر پوتین، یافته‌های گزارش پاندورا را بی اساس توصیف کرده است. پادشاه اردن ملک عبدالله نیز بر اساس اسناد پاندورا متهم شده که در قالب رویه‌های توام با پولشویی، اقدام به خرید ۱۵ ملک لوکس و مجلل در ایالات متحده آمریکا، برتیانیا و دیگر کشور‌های جهان کرده است. دفتر پادشاه اردن اعلام کرده که پادشاه این کشور از ثروت شخصی خود جهت خرید این خانه‌ها استفاده کرده است.
برخی ناظران و تحلیلگران بین المللی قویا بر این باورند که انتشار اسناد پاندورا تا حد زیادی می‌تواند وجهه و آبروی رهبران سیاسی که در این گزارش به آن‌ها اشاره شده را مخدوش کرده و برای آن‌ها ایجاد چالش نماید. برای مثال آن‌ها با اشاره به افشاگری علیه پادشاه اردن می‌گویند مردم این کشور اکنون فهمیده اند که پادشاهشان در شرایطی که آن‌ها از پول کافی جهت تامین حداقل نیاز‌های خود برخوردار نیستند، اقدام به خرید املاکی لوکس در اقصی نقاط جهان کرده است. امری که حقیقتا فاجعه بار است.
انتشار اسناد پاندورا همچنین برای آن دسته از رهبران سیاسی در پاکستان، جمهوری چک، و کنیا که مدام شعار‌های ضدفساد سر می‌دادند و اکنون در جریان گزارش پاندورا به فساد پنهان آن‌ها اشاره شده نیز، حقیقتا شرم آور است. امری که عملا می‌تواند کاسه صبر مردم این کشور‌ها را لبریز، و امواج سیاسی سختی را به دنبال داشته باشد.