تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۰/۰۴ ساعت ۱۷:۳۰
کد مطلب : ۳۱۲۵۰۱
عفونت‌زایی ۷۰ برابری امیکرون در ریه
گروه علمی: بر اساس مطالعات محققان جهانی سویه امیکرون متفاوت از سویه‌های دلتا و آلفا است؛ از این رو مشاهدات محققان نشان می‌دهد که حتی افرادی که دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند، به این سویه مبتلا شدند و آنها نیز اعلام کردند این سویه ۷۰ برابر عفونت‌زایی در ریه ایجاد می‌کند و ریسک ابتلا به این سویه نسبت به سویه دلتا ۳ برابر شده است.
به گزارش ایسنا دکتر حسین شاهسوارانی، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در وبینار علمی با عنوان "واقعیات درباره امیکرون" با بیان اینکه از زمان شیوع ویروس کرونا در ووهان چین تاکنون این ویروس واریانت‌های مختلفی داشته است که به تدریج از سوی مراکز تحقیقاتی شناسایی شده است، گفت: هر کدام از این واریته‌ها سطح شیوع مختلفی داشتند و در نهایت شاهد مرگ و میر بسیاری در سطح دنیا بودیم.
وی ادامه داد: بر این اساس دانشمندان این موضوع را مطرح کردند که در دوران پساکرونا باید شاهد معضلات و عوارضی باشیم که از طریق این بیماری به انسان تحمیل شده است، ولی اظهار نظر درباره این که این بیماری چه آسیب‌هایی به انسان وارد می‌کند، زود است.شاهسوارانی با اشاره به جهش‌های ویروس کرونا اظهار کرد: در اکتبر سال گذشته واریانت دلتا در هند شناسایی شد که مرگ و میر بالایی به همراه داشت، ولی بعد از آنکه میزان شیوع این واریته رو به کاهش نهاد، انتظار می رفت که با توجه به واکسیناسیون وسیع این ویروس به تدریج ضعیف شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: بر این اساس این امید ایجاد شد که دیگر شاهد ظهور واریانت‌های جدید از این ویروس نباشیم، ولی به ناگهان در نوامبر امسال سویه جدید امیکرون در بوتسوانا آفریقا جنوبی شیوع یافت و به تدریج در سایر کشورها سرایت کرد.
وی با تاکید بر اینکه به دلیل اینکه این سویه به نسبت سویه دلتا مرگ و میر بالایی به همراه نداشت، کنترل مرزها شدت اولیه را نداشت، خاطر نشان کرد: در زمان شیوع این سویه عادی انگاری در اکثر جمعیت‌ها دیده شد ضمن آنکه به استفاده از ماسک و رعایت پروتکل‌های بهداشتی کمتر توجه شد و همین دو عامل سبب انتشار سریع این سویه در دنیا شده است.
سرپرست آزمایشگاه طب بازساختی انستیتوپاستور با بیان اینکه جهش‌های ایجاد شده در این ویروس، شناسایی سویه‌های آن را دشوارتر کرده است، یادآور شد: به دلیل عدم توانایی در شناسایی سویه‌ها، بسیاری از سویه‌های این ویروس آلوده شدند و چون کیت‌های تشخیصی آن موجود نبود، نتیجه تست آنها مثبت اعلام می‌شد.وی سویه امیکرون را تغییر در اسپایک پروتئین این ویروس دانست و افزود: از آنجایی که کیت‌هایی که بتواند این سویه را شناسایی کند، در اختیار نبود، بسیاری از مردم تصور می‌کردند به این بیماری مبتلا نشده‌اند.
به گفته وی بعد از افریقای جنوبی، مسوولان کشور هنگ‌کنگ از انتشار سویه امیکرون در این کشور خبر دادند و ۱۰ روز قبل از آن در چین مشاهده شد و پس از آن در سایر کشورها شیوع یافت.شاهسوارانی با اشاره به شناسایی بیماران مبتلا به سویه امیکرون در ایران گفت: کشور آلمان فوت یک نفر بر اثر ابتلا به سویه امیکرون را منتشر کرده است.
امیکرون در مقابل دلتا
مدیر عامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان ادامه داد: بر اساس داده‌هایی که تاکنون درباره سویه امیکرون منتشر شده است، شدت این سویه نسبت به سویه دلتا پایین‌تر است، ولی انتشار آن نسبت به دلتا از سرعت بالایی برخوردار است؛ از این رو نگرانی نظام سلامت کشورها در این است که با سرعت بالای انتشار، به طور ناگهانی عده زیادی بیمار به بیمارستان‌ها مراجعه کنند و نظام سلامت قادر به پاسخگویی به آنها نباشند و منجر به مرگ و میر بالا در مبتلایان شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید اظهار کرد: اگر چه سویه امیکرون منجر به بستری شدن مبتلایان در بخش‌های ICU نمی‌شود، ولی در یک مدت زمان کوتاه حجم بسیاری از مبتلایان را روانه بیمارستان‌ها خواهد کرد و این امر سبب کاهش کیفیت رسیدگی به بیماران در سیستم درمانی خواهد شد.
شاهسوارانی با اشاره به شیوع سویه امیکرون در کشورهایی چون آلمان، فرانسه، بریتانیا و کشورهای اسکاندیناوی با بیان اینکه در این کشورها محدودیت‌های گسترده‌ای اعمال شده است، گفت: در ایران نیز اگر ملاحظات برای کاهش انتشار این سویه اتخاذ نشود و ساده‌انگاری‌هایی که در بسیاری از کشورها حاکم است در کشور ادامه یابد، صدمات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت و ضرورت دارد تا از تجمعات در مراکزی چون دانشگاه‌ها و مدارس جلوگیری شود.وی با تاکید بر اینکه انتظار محققان این بود که سویه امیکرون جایگزین سویه دلتا شود، گفت: بر اساس داده‌های موجود واریانت دلتا همچنان در دنیا غالب و پیشتاز است، ولی از نظر سرعت انتشار، امیکرون جایگزین دلتا شده است.
تلاش شرکت‌ها برای به روز کردن کیت و واکسن کرونا
این دانش آموخته دکتری بیوتکنولوژی از ژاپن ادامه داد: سویه امیکرون به سبب آنکه یکسری جهش‌ها در اسپایک پروتئین ویروس کرونا ایجاد شده است، قدرت تهاجمی این ویروس تغییر یافته است، به گونه‌ای که برخی از آزمایش‌ها از آنتی بادی مونوکلونال که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، در درمان کووید-۱۹ نیز مورد استفاده قرار گرفت، ولی این تحقیقات با شکست همراه شد.وی دلیل این شکست را جهش در ناحیه RBD واریانت امیکرون عنوان کرد که باعث می‌شود آنتی بادی تولید شده قادر نباشد از سلول‌های بدن در برابر حملات محافظت کند.
شاهسوارانی ادامه داد: بعد از انتشار سویه جدید ویروس تصور بر این بود که سویه امیکرون محصول جهش‌های این ویروس است ولی در مقاله‌ای که اخیرا در مجله ساینس منتشر شده اعلام شد که امیکرون یک واریانت جدید و به صورت موازی با سایر جهش‌ها، ایجاد شده و متقاوت از واریانت‌های "آلفا" و "دلتا" است.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزایش عفونت‌زایی را از دیگر ویژگی‌های سویه امیکرون نام برد و اضافه کرد: در سویه امیکرون به این ویروس امکان عفونت‌زایی بیشتری را داده است و قادر است از آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن فرار کند.
وی افزایش قدرت سرایت را از دیگر ویژگی‌های سویه جدید ویروس کرونا عنوان کرد و یادآور شد: در مقاله‌ای که از سوی بیمارستان مرکزی دانشگاه هنگ‌کنگ منتشر شد در آن عنوان شده است که عفونت‌زایی این سویه در ریه ۷۰ برابر بیشتر از سایر سویه‌های این ویروس است.
شاهسوارانی خاطرنشان کرد: چون این سویه به تازگی شایع شده است، دیتا درباره آن کم است؛ از این رو نمی‌توان به طور قاطع درباره این سویه نظر داد ولی آنچه که از مقالات منتشر شده در آفریقای جنوبی و هنگ کنگ برمی‌آید، آن است که مبتلایان به این سویه نیاز به بستری شدن در ICU ندارند و نگرانی عمده از انتشار سریع این سویه و پر تعداد شدن مبتلایان است.
واکسیناسیون و مقابله با امیکرون
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به اثرات واکسیناسیون برای مقابله با سویه جدید کرونا اشاره کرد و گفت: تاکنون محققان انتظار داشتند که با وسعت بالای واکسیناسیون افراد، به دلیل وجود حافظه ایمنی بدن، نرخ شدت بیماری در این سویه کاهش یابد ولی بر اساس گزارش‌های جهانی منتشر شده، مواردی مشاهده شده است که برخی از بیماران مبتلا، در حالی که واکسینه شده بودند به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند که احتمالا به دلیل از دست رفتن قدرت و خاصیت محافظت کننده آنتی‌بادی باشد.
وی با بیان اینکه از دست رفتن قدرت آنتی‌بادی موجب عفونت زایی در بدن می‌شود، اظهار کرد: علی‌رغم واکسیناسیون بالا در دنیا، با شیوع این سویه جدید محققان و سیاستگذاران دنیا به حفاظت و پروتکل‌های بهداشتی قبلی بازگشتند و مجددا بر پرهیز از تجمعات تاکید دارند.
شاهسوارانی با اشاره به کم اثر شدن واکسن‌های موجود در برابر سویه جدید ویروس کرونا، افرود: بر این بسیاری شرکت‌های تولید کننده به دنبال تولید نسل جدیدی از این واکسن هستند؛ چرا که مشاهده شده است که افرادی که دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند به امیکرون مبتلا شدند و احتمال می‌رود که دریافت دو دوز واکسن کم است و باید دوز بوستر نیز پیشنهاد شود.
ابتلای خردسالان به امیکرون
این محقق حوزه بیوتکنولوزی، در خصوص احتمال درگیرشدن کودکان و نوجوانان به سویه امیکرون، خاطر نشان کرد: در آفریقای جنوبی بیمارانی که به دلیل آلوده شدن به این سویه جدید به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند نوزادان و کودکان خردسال بوده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه ریسک ابتلا به این سویه نسبت به سویه دلتا ۳ برابر شده است، گفت: در سویه امیکرون ابتلای کودکان کمتر از ۱۸ سال به ویژه کودکان خردسال بیشتر شده و این در حالی است که در سویه دلتا ابتلای این دسته از افراد کمتر بوده است.
به گفته این محقق بر این اساس کشوری مانند اکوادور واکسیناسیون کودکان خردسال را آغاز کرده ولی این جریان در سایر کشورها آغاز نشده است.عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، خاطر نشان کرد: در این میان گروه‌های مخالف واکسیناسیون اعلام کردند که اینها تجارت شرکت‌های تولید کننده واکسن است ولی این امر را نمی‌توان کتمان کرد که در بسیاری از کشورها، کودکان خردسال به این بیماری مبتلا شده‌اند.
شاهسوارانی با بیان اینکه بر اساس نظرات محققان تاکنون مقالات منتشر شده از کشور چین شفافیت لازم را نداشته است، گفت: ولی در تحقیقات مشترکی که میان محققان چین و امریکا انجام شد، نشان داد که واکسن سینوفارم ایمنی زایی ضعیفی در برابر واریانت جدید دارد ضمن آنکه افرادی که واکسن سینوواک را دریافت کرده‌اند، این واکسن نتوانسته است مانع بروز بیماری امیکرون شود.
به گفته وی یکی از ویروس شناسان بزرگ دنیا بر اساس دیتاهایی که در لابراتورار خود به دست آورده، اعلام کرده است دریافت دوز بوستر احتمال کاهش ابتلا به این سویه را به همراه دارد، ولی این گفته در فاز تحقیقاتی است و نیاز به مطالعات بیشتر دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، تاکید کرد: محققان این حوزه اعلام کردند که به دلیل جهش‌هایی که در اسپایک پروتئین این ویروس رخ داده است، دستگاه ایمنی نمی‌تواند با واکسن‌هایی که تاکنون ترزیق شده است، در برابر امیکرون مقاومت کند؛ از این رو لازم است تا سیاست‌های پیشگیرانه و اعمال محدودیت‌های تجمعی و بهداشت فردی مورد توجه قرار گیرد و از سوی دیگر نیز باید واکسن‌هایی بر اساس جهش‌های این ویروس تولید شود و مجموعه‌هایی در ایران نیز در این زمینه وارد شده‌اند.
وی ادامه داد: بر این اساس دانشمندان این موضوع را مطرح کردند که در دوران پساکرونا باید شاهد معضلات و عوارضی باشیم که از طریق این بیماری به انسان تحمیل شده است، ولی اظهار نظر درباره این که این بیماری چه آسیب‌هایی به انسان وارد می‌کند، زود است.شاهسوارانی با اشاره به جهش‌های ویروس کرونا اظهار کرد: در اکتبر سال گذشته واریانت دلتا در هند شناسایی شد که مرگ و میر بالایی به همراه داشت، ولی بعد از آنکه میزان شیوع این واریته رو به کاهش نهاد، انتظار می رفت که با توجه به واکسیناسیون وسیع این ویروس به تدریج ضعیف شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: بر این اساس این امید ایجاد شد که دیگر شاهد ظهور واریانت‌های جدید از این ویروس نباشیم، ولی به ناگهان در نوامبر امسال سویه جدید امیکرون در بوتسوانا آفریقا جنوبی شیوع یافت و به تدریج در سایر کشورها سرایت کرد.
وی با تاکید بر اینکه به دلیل اینکه این سویه به نسبت سویه دلتا مرگ و میر بالایی به همراه نداشت، کنترل مرزها شدت اولیه را نداشت، خاطر نشان کرد: در زمان شیوع این سویه عادی انگاری در اکثر جمعیت‌ها دیده شد ضمن آنکه به استفاده از ماسک و رعایت پروتکل‌های بهداشتی کمتر توجه شد و همین دو عامل سبب انتشار سریع این سویه در دنیا شده است.
سرپرست آزمایشگاه طب بازساختی انستیتوپاستور با بیان اینکه جهش‌های ایجاد شده در این ویروس، شناسایی سویه‌های آن را دشوارتر کرده است، یادآور شد: به دلیل عدم توانایی در شناسایی سویه‌ها، بسیاری از سویه‌های این ویروس آلوده شدند و چون کیت‌های تشخیصی آن موجود نبود، نتیجه تست آنها مثبت اعلام می‌شد.وی سویه امیکرون را تغییر در اسپایک پروتئین این ویروس دانست و افزود: از آنجایی که کیت‌هایی که بتواند این سویه را شناسایی کند، در اختیار نبود، بسیاری از مردم تصور می‌کردند به این بیماری مبتلا نشده‌اند.
به گفته وی بعد از افریقای جنوبی، مسوولان کشور هنگ‌کنگ از انتشار سویه امیکرون در این کشور خبر دادند و ۱۰ روز قبل از آن در چین مشاهده شد و پس از آن در سایر کشورها شیوع یافت.شاهسوارانی با اشاره به شناسایی بیماران مبتلا به سویه امیکرون در ایران گفت: کشور آلمان فوت یک نفر بر اثر ابتلا به سویه امیکرون را منتشر کرده است.
امیکرون در مقابل دلتا
مدیر عامل یکی از شرکت‌های دانش بنیان ادامه داد: بر اساس داده‌هایی که تاکنون درباره سویه امیکرون منتشر شده است، شدت این سویه نسبت به سویه دلتا پایین‌تر است، ولی انتشار آن نسبت به دلتا از سرعت بالایی برخوردار است؛ از این رو نگرانی نظام سلامت کشورها در این است که با سرعت بالای انتشار، به طور ناگهانی عده زیادی بیمار به بیمارستان‌ها مراجعه کنند و نظام سلامت قادر به پاسخگویی به آنها نباشند و منجر به مرگ و میر بالا در مبتلایان شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید اظهار کرد: اگر چه سویه امیکرون منجر به بستری شدن مبتلایان در بخش‌های ICU نمی‌شود، ولی در یک مدت زمان کوتاه حجم بسیاری از مبتلایان را روانه بیمارستان‌ها خواهد کرد و این امر سبب کاهش کیفیت رسیدگی به بیماران در سیستم درمانی خواهد شد.
شاهسوارانی با اشاره به شیوع سویه امیکرون در کشورهایی چون آلمان، فرانسه، بریتانیا و کشورهای اسکاندیناوی با بیان اینکه در این کشورها محدودیت‌های گسترده‌ای اعمال شده است، گفت: در ایران نیز اگر ملاحظات برای کاهش انتشار این سویه اتخاذ نشود و ساده‌انگاری‌هایی که در بسیاری از کشورها حاکم است در کشور ادامه یابد، صدمات جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت و ضرورت دارد تا از تجمعات در مراکزی چون دانشگاه‌ها و مدارس جلوگیری شود.وی با تاکید بر اینکه انتظار محققان این بود که سویه امیکرون جایگزین سویه دلتا شود، گفت: بر اساس داده‌های موجود واریانت دلتا همچنان در دنیا غالب و پیشتاز است، ولی از نظر سرعت انتشار، امیکرون جایگزین دلتا شده است.
تلاش شرکت‌ها برای به روز کردن کیت و واکسن کرونا
این دانش آموخته دکتری بیوتکنولوژی از ژاپن ادامه داد: سویه امیکرون به سبب آنکه یکسری جهش‌ها در اسپایک پروتئین ویروس کرونا ایجاد شده است، قدرت تهاجمی این ویروس تغییر یافته است، به گونه‌ای که برخی از آزمایش‌ها از آنتی بادی مونوکلونال که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، در درمان کووید-۱۹ نیز مورد استفاده قرار گرفت، ولی این تحقیقات با شکست همراه شد.وی دلیل این شکست را جهش در ناحیه RBD واریانت امیکرون عنوان کرد که باعث می‌شود آنتی بادی تولید شده قادر نباشد از سلول‌های بدن در برابر حملات محافظت کند.
شاهسوارانی ادامه داد: بعد از انتشار سویه جدید ویروس تصور بر این بود که سویه امیکرون محصول جهش‌های این ویروس است ولی در مقاله‌ای که اخیرا در مجله ساینس منتشر شده اعلام شد که امیکرون یک واریانت جدید و به صورت موازی با سایر جهش‌ها، ایجاد شده و متقاوت از واریانت‌های "آلفا" و "دلتا" است.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی افزایش عفونت‌زایی را از دیگر ویژگی‌های سویه امیکرون نام برد و اضافه کرد: در سویه امیکرون به این ویروس امکان عفونت‌زایی بیشتری را داده است و قادر است از آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن فرار کند.
وی افزایش قدرت سرایت را از دیگر ویژگی‌های سویه جدید ویروس کرونا عنوان کرد و یادآور شد: در مقاله‌ای که از سوی بیمارستان مرکزی دانشگاه هنگ‌کنگ منتشر شد در آن عنوان شده است که عفونت‌زایی این سویه در ریه ۷۰ برابر بیشتر از سایر سویه‌های این ویروس است.
شاهسوارانی خاطرنشان کرد: چون این سویه به تازگی شایع شده است، دیتا درباره آن کم است؛ از این رو نمی‌توان به طور قاطع درباره این سویه نظر داد ولی آنچه که از مقالات منتشر شده در آفریقای جنوبی و هنگ کنگ برمی‌آید، آن است که مبتلایان به این سویه نیاز به بستری شدن در ICU ندارند و نگرانی عمده از انتشار سریع این سویه و پر تعداد شدن مبتلایان است.
واکسیناسیون و مقابله با امیکرون
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی به اثرات واکسیناسیون برای مقابله با سویه جدید کرونا اشاره کرد و گفت: تاکنون محققان انتظار داشتند که با وسعت بالای واکسیناسیون افراد، به دلیل وجود حافظه ایمنی بدن، نرخ شدت بیماری در این سویه کاهش یابد ولی بر اساس گزارش‌های جهانی منتشر شده، مواردی مشاهده شده است که برخی از بیماران مبتلا، در حالی که واکسینه شده بودند به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند که احتمالا به دلیل از دست رفتن قدرت و خاصیت محافظت کننده آنتی‌بادی باشد.
وی با بیان اینکه از دست رفتن قدرت آنتی‌بادی موجب عفونت زایی در بدن می‌شود، اظهار کرد: علی‌رغم واکسیناسیون بالا در دنیا، با شیوع این سویه جدید محققان و سیاستگذاران دنیا به حفاظت و پروتکل‌های بهداشتی قبلی بازگشتند و مجددا بر پرهیز از تجمعات تاکید دارند.
شاهسوارانی با اشاره به کم اثر شدن واکسن‌های موجود در برابر سویه جدید ویروس کرونا، افرود: بر این بسیاری شرکت‌های تولید کننده به دنبال تولید نسل جدیدی از این واکسن هستند؛ چرا که مشاهده شده است که افرادی که دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند به امیکرون مبتلا شدند و احتمال می‌رود که دریافت دو دوز واکسن کم است و باید دوز بوستر نیز پیشنهاد شود.
ابتلای خردسالان به امیکرون
این محقق حوزه بیوتکنولوزی، در خصوص احتمال درگیرشدن کودکان و نوجوانان به سویه امیکرون، خاطر نشان کرد: در آفریقای جنوبی بیمارانی که به دلیل آلوده شدن به این سویه جدید به بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌اند نوزادان و کودکان خردسال بوده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه ریسک ابتلا به این سویه نسبت به سویه دلتا ۳ برابر شده است، گفت: در سویه امیکرون ابتلای کودکان کمتر از ۱۸ سال به ویژه کودکان خردسال بیشتر شده و این در حالی است که در سویه دلتا ابتلای این دسته از افراد کمتر بوده است.
به گفته این محقق بر این اساس کشوری مانند اکوادور واکسیناسیون کودکان خردسال را آغاز کرده ولی این جریان در سایر کشورها آغاز نشده است.عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، خاطر نشان کرد: در این میان گروه‌های مخالف واکسیناسیون اعلام کردند که اینها تجارت شرکت‌های تولید کننده واکسن است ولی این امر را نمی‌توان کتمان کرد که در بسیاری از کشورها، کودکان خردسال به این بیماری مبتلا شده‌اند.
شاهسوارانی با بیان اینکه بر اساس نظرات محققان تاکنون مقالات منتشر شده از کشور چین شفافیت لازم را نداشته است، گفت: ولی در تحقیقات مشترکی که میان محققان چین و امریکا انجام شد، نشان داد که واکسن سینوفارم ایمنی زایی ضعیفی در برابر واریانت جدید دارد ضمن آنکه افرادی که واکسن سینوواک را دریافت کرده‌اند، این واکسن نتوانسته است مانع بروز بیماری امیکرون شود.
به گفته وی یکی از ویروس شناسان بزرگ دنیا بر اساس دیتاهایی که در لابراتورار خود به دست آورده، اعلام کرده است دریافت دوز بوستر احتمال کاهش ابتلا به این سویه را به همراه دارد، ولی این گفته در فاز تحقیقاتی است و نیاز به مطالعات بیشتر دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، تاکید کرد: محققان این حوزه اعلام کردند که به دلیل جهش‌هایی که در اسپایک پروتئین این ویروس رخ داده است، دستگاه ایمنی نمی‌تواند با واکسن‌هایی که تاکنون ترزیق شده است، در برابر امیکرون مقاومت کند؛ از این رو لازم است تا سیاست‌های پیشگیرانه و اعمال محدودیت‌های تجمعی و بهداشت فردی مورد توجه قرار گیرد و از سوی دیگر نیز باید واکسن‌هایی بر اساس جهش‌های این ویروس تولید شود و مجموعه‌هایی در ایران نیز در این زمینه وارد شده‌اند.
پربينندهترين مطالب و خبرها
