بازی باخت_ باخت خودروسازان

رویا خسروی
صنعت خودروسازی كشور در سال‌های اخیر، علیرغم افزایش بی رویه قیمت محصولات و انحصار در فروش، بدترین سال‌هایش را سپری می‌كند. بازاری كه به صورت انحصاری در اختیار خودروسازان داخلی قرار دارد و هر سه ماه یك بار افزایش قیمت قانونی خودرو را هم برایشان به همراه دارد، ‌باز هم آنقدر زیان‌ده است كه خودروهایی با بیش از بیست سال تولید كه طبیعتا باید با سود  بالا تولید شوند، با زیان میلیونی تولید می‌شوند و با رانت به دست مصرف‌كننده می رسند. بررسی وضعیت صنعت خودرو در ایران نشان می‌دهد، این صنعت با چالش‌های مختلفی روبروست چرا كه علیرغم آنكه خودروسازان با زیان انباشته بسیار زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند، مصرف‌کننده نیز خودرو را  بسیار گران‌تر از ارزش واقعی آن می‌خرد و این در حالی است كه خودروهای به روز در همین كشورهای منطقه با قیمتی بسیار كمتر، با خدمات فروش و پس از فروش قابل توجهی به دست مشتریان می‌رسد.

اما مشكل بازار خودرو چیست؟ رکود تورمی ناشی از تخریب قدرت خرید مردم در کنار بدهی نجومی خودروسازان، عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت تولید خودرو و قطعه و عدم اتصال به شبکه جهانی تهیه و توزیع قطعات چالش‌هایی است که صنعت خودرو با آن روبه‌رو است. این چالش‌ها آن‌قدر اساسی است که گزینه فروش شرکت‌ها به سرمایه‌گذار خارجی بدون اجحاف در حق خریدار ایرانی توجیه اقتصادی نخواهد داشت و اجرایی به‌نظر نمی‌رسد. ارزش بدهی‌های این شرکت‌ها چند برابر ارزش ذاتی آنها شده است و تنها می‌توان در قبال فروش انحصار طولانی‌مدت و حفظ موتور تورم در اقتصاد، انتظار داشت سرمایه‌گذاران اقدام به خرید سهام این شرکت‌ها کند.

اصرار بر افزایش تولید خودرو در شركت‌های خودروسازی درحالی‌که تولید زیان‌ده است، سبب تعمق بحران در خودروسازان شده است به‌گونه‌ای‌که براساس آمار و ارقام،‌ تنها هزینه مالی ناشی از بهره بانکی این شرکت‌ها  احتمالا فراتر از ماهی هزار میلیارد تومان است و این عمق فاجعه خودروسازی در كشور را نشان می دهد. این شركت‌ها علیرغم تمامی حمایت‌ها و گران‌فروشی‌ها همچنان زیان‌ده و به اعتقاد برخی كاملا ورشكسته هستند.
مهم‌ترین سطح مسئله نوع رابطه حاکمیت با شرکت‌های خودروسازی است؛ یکی از عرصه های بروز این بحث می‌تواند مدل سهامداری و مدل اداره بنگاه و تعیین مدیرعامل و اثراتی است که از این ناحیه حاکمیت بر این خودروسازها می‌گذارد، باشد. با این که سهام دولت خیلی در این شرکت ها کم شده، اما همچنان دولت بازیگر اصلی و تصمیم گیرنده اصلی در زمینه مدیریت و اداره این شرکت های خودروسازی می‌باشد.