گروه بین الملل:مرزبانان یونان رفتاری جنایتکارانه را در قبال پناهجویان غیر قانونی مرتکب میشوند. این نتیجه تحقیق تازه نشریه آلمانی "اشپیگل" است که در گزارشی آن را منتشر کرده و به تاکتیکهای تازه وحشیانهای اشاره میکند که توسط گارد ساحلی آن کشور به کار گرفته شده اند.
اخیرا دو پناهجو به دلیل اقدامات مرزبانان یونانی جان خود را از دست دادند و سومین فرد که زنده مانده اتهامات تکان دهندهای را علیه گشتهای مرزی یونان مطرح کرده است.30%
پناهجویان زمانی که به جزیره یونانی "ساموس" رسیدند فکر میکردند که بدترین اتفاق را پشت سر گذاشته اند. ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۱ میلادی بود و آنان به تازگی عبور از آبها به وسیله قایقی لاستیکی را از سواحل ترکیه انجام داده بودند. خورشید در حال طلوع بود و آنان به صخرههای سنگی رسیدند.
در میان ۳۶ پناهندهای که در آن صبح به ساحل رسیدند دو مرد حضور داشتند که چندین ماه قبل وطن خود را ترک کرده بودند: "سیدی کیتا" ۳۶ ساله پس از شرکت در تظاهرات علیه رئیس جمهور از ساحل عاج گریخته بود و "دیدیه مارتیال کوامو" ۳۳ ساله پدر دو فرزند که به عنوان مکانیک در کامرون کار کرده بود و امید داشت بتواند به سِوِرین برادر بزرگترش در پاریس بپیوندد. هر دوی آنان به دنبال درخواست پناهندگی در اروپا بودند.هفت پناهنده از این گروه، خاطرات دقیقی از کیتا و کوآمو در ذهن دارند. همه آنان تایید میکنند که این افراد هنگام رسیدن به "ساموس" همراه آنان بودهاند.اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن قوانین روشنی در مورد این که در چنین مواردی چه کاری باید انجام داد را تنظیم کردهاند. کسانی که به اتحادیه اروپا راه مییابند حق دارند درخواست پناهندگی دهند. با این وجود، این اتفاق هرگز رخ نداد.
چند روز پس از ورود آنان به ساموس، جسد بی جان کیتا و کوآمو پیدا شد. پس از بررسی جسد کیتا، مقامهای مربوطه متوجه شدند که او غرق شده است.دریای اژه در سالیان اخیر به منطقه مرگ تبدیل شده است. از بهار ۲۰۲۰ میلادی، گارد ساحلی یونان به طور سیستماتیک پناهجویان رهگیری شده را به داخل دریا میکشاند و آنان را روی قایقهای بادی رها میکند.
این نشریه رخ دادن این عمل غیر قانونی را تایید کرده و برخی از این گونه اقدامات حتی به صورت ویدئویی ضبط شده اند. تصاویر پناهجویان ترسیده که روی قایقها جمع شده اند نشان دهنده لحظاتی است که مدتهای مدیدی در دریای اژه به یک امر عادی تبدیل شده اند. با این وجود، در مورد کیتا و کوآمو شواهدی وجود دارند که نشان میدهند مرزبانان پا را از این نیز فراتر گذاشته اند.
برای تعیین حقیقت پشت این مرگها، این نشریه گزارشی را با همکاری رسانههای شریک اروپایی Lighthouse Reports، گاردین و Mediapart تهیه کرده است.
خبرنگاران درگیر در تهیه این گزارش علاوه بر بررسی گزارشهای پزشکی، عکسها، فیلمها و تصاویر ماهوارهای با بیش از دهها شاهد و منبع در داخل سازمانهای امنیتی یونان صحبت کردند.
در روز حادثه، پناهجویان درخواست کمک کردند. یکی از مردان در آن جمع در تماسی تلفنی با گوشی تلفن همراه اش گفت:"به اینجا بیایید". او این پیام را همراه با موقعیت مکانی خود برای سازمان Egean Boat Report ارسال کرد که با پناهجویان ارتباط برقرار میکند.در پیامی دیگر، صدای هراسان مردی به گوش میرسد که زمزمه میکند: "سربازها به دنبال ما هستند". وکلای پروژه حقوقی حقوق بشر نیز صبح آن روز از ورود گروه مطلع شدند. آنان با ارسال نامههایی از طریق ایمیل اصرار داشتند که پناهجویان در کمپهای در نظر گرفته شده برای نگهداری از آنان ثبت نام شوند همان طور که قانون نیز این موضوع را الزامی ساخته است.آنان ایمیل را برای مقامهای یونانی، آژانس پناهندگان سازمان ملل و نماینده کمیسیون اروپا در ساموس ارسال کردند. با این وجود، هیچ پاسخی دریافت نکردند.به گفته چندین شاهد، کیتا و کوآمو از معدود پناهجویان در آن صبح بودند که توانستند از رهگیری مرزبانان یونان فرار کنند. یک گروه بسیار بزرگتر از ۲۸ پناهجو در ساحل بازداشت شدند. یکی از آنها "پاسکالین چواکه" مادر جوانی از کامرون بود.
چواکه به یاد میآورد که چگونه مرزبانان، که برخی کلاه بر سر داشتند آنان را به کشتی گارد ساحلی بردند. او میگوید که وقتی سوار قایق شدند مردان یونانی پناهجویان را کتک زدند و تلفنهای همراه و اشیای قیمتی آنان را گرفتند.چواکه ادعا میکند که یکی از مردان دست اش را به سمت واژن او برد و ۵۰۰ یورویی را که در آنجا پنهان کرده بود برداشت.
چند پناهجوی دیگر نیز صحت ادعای او را تایید کردند. یکی از پناهندگان ادعا میکند که نگهبانان مقعد او را نیز مورد جست و جو قرار دادند. پناهجویان میگویند که گارد ساحلی سپس آنان را به دریا و به سمت ترکیه برد. افراد نقابدار آنان را به دو قایق بادی انتقال دادند و در دریا رها کردند.
چواکه میگوید آنان فرزندش را به سمت او در قایق نجات انداختند آن هم به گونهای که گویی چیزی را در "سطل زباله" میاندازند. فرزند چواکه در آن زمان هنوز یک ساله هم نشده بود. چند ساعت پس از آن، گارد ساحلی ترکیه ۲۸ نفر را به منطقهای امن انتقال داد. عکسها و فیلمها پناهجویان را اندکی پیش از نجات روی قایقها نشان میدهند.
گارد ساحلی یونان این اتهامات را رد کرده است. آنان اذعان میکنند که در آن روز یک حادثه مربوط به دو قایق پناهجویان را ثبت کرده اند با این وجود، اصرار دارند که این قایقها زمانی کشف شده اند که هنوز در آبهای ترکیه بودند و سپس توسط گارد ساحلی ترکیه رهگیری شدند.گارد ساحلی یونان در مورد حضور پناهندگان در ساموس چیزی نمیگوید که بدون شک با شهادت شاهدان و عکسها مستند شده است."کیریاکوس میتسوتاکیس" نخست وزیر یونان به خود میبالید که دولت او تعداد پناهجویان را که از سراسر دریای اژه وارد کشور میشوند به شدت کاهش داده است.
او اقدامات مرزبانان خود را یک اقدام "انسان دوستانه" توصیف کرده و تاکید دارد که اولویت اصلی او محافظت از پناهجویان است."اشپیگل" در موارد متعدد شواهدی را ارائه کرده است که نشان میدهند این موضوع صحت ندارد. مرزهای خارجی اتحادیه اروپا به منطقه بی قانونی تبدیل شده اند.موارد کیتا و کوآمو نشان دهنده شیوهای تازه در رفتار وحشیانهای است که از طرف اروپاییها با پناهجویان انجام میشود. اگر آن چه بازماندگان میگویند صحت داشته باشد به این معنی است که افراد عمدا توسط پرسنل امنیتی یونان در یک موقعیت خطرناک قرار گرفتند.
"ابراهیم" مرد دیگری از کامرون شاهد کلیدی پرونده کیتا و کوآمو است. در بعدازظهری پاییزی او در رستورانی در شهر بندری ازمیر ترکیه نشسته است. او میخواهد نام واقعی اش ذکر نشود. بی سر و صدا و با تمرکز زیاد درباره اتفاقاتی که در یونان برایش افتاده صحبت میکند.ابراهیم میگوید که اندکی پس از رسیدن آنان به ساموس، همراه با کیتا و کوآمو به جنگل گریخت و آنان در آنجا پنهان شدند. سه نفر از آشنایان کیتا این روایت را تایید میکنند. این افراد میگویند که او از ساموس در یک تماس ویدئویی با آنان صحبت کرده بود.
ابراهیم میگوید که صبح روز بعد، آنان از مخفیگاه خود خارج شدند، اما بلافاصله توسط افسرانی که لباس غیرنظامی پوشیده بودند متوقف شدند. آنان خواستار کمک شدند.
او میگوید مردانی که کلاه بر سر داشتند آنان را کتک زدند و داخل ماشین سوار کردند و آنان را با قایق تندرو به دریا بردند. پس از گذشت حدود نیم ساعت، مقامهای یونانی موتور قایق را خاموش کردند.ابراهیم میگوید سپس کوآمو و پس از آن کیتا را درون آب انداختند. ابراهیم میافزاید:"من مقاومت کردم. آنان قبل از این که من را در آب بیندازند مرا نیز کتک زدند". ابراهیم میگوید که کوآمو اولین کسی بود که زیر امواج رفت.
او میگوید خود توانست به سواحل ترکیه برسد، زیرا شناگری قوی است. او میگوید مدتی بعد، کیتا را از آب بیرون کشید و بیهوده تلاش کرد تا او را زنده نگه دارد. سپس چوبی را در شنها قرار داد تا بعدا به او کمک کند مکان را پیدا کند. جسد کوامو دو روز بعد پیدا شد.ابراهیم میگوید که آن شب را در لابلای درختان گذراند و صبح روز توسط نیروهای مرزبانی ترکیه شناسایی شد. ابراهیم آنان را به محل جسد کیتا برد و شهادت مفصلی را مطرح کرد.
"اشپیگل" پروندهای را به دست آورده است که شامل عکسهایی از چوبی است که ابراهیم در شنها قرار داده بود. بدن بی جان کیتا در حالی که بدن اش روی صخرهها و پاهایش در آب بود پیدا شد.
پس از تماسهای خبرنگاران، پلیس یونان اتهامات را رد کرد. آنان ادعا میکنند که افسران یونانی به تمام قوانین قابل اجرا پایبند هستند و از جان مهاجران محافظت میکنند.
پلیس یونان اصرار دارد که هیچ گونه کتک زدن و پرتاب پناهجویان در آب را انجام نداده اند و این اتهامات هیچ ارتباطی با واقعیات ندارند و استدلال میکنند که این گونه ادعاها باعث تضعیف کار پلیس میشوند.گارد ساحلی یونان اشاره کرده که اقدامات توصیف شده با رویههای عملیاتی مرزبانان مطابقت ندارد. هیچ گونه شواهد مستقلی برای تایید اتهامات ابراهیم وجود ندارند، اما روایت او معتبر است.توصیف ابراهیم از منطقه ساحلی ترکیه با عکسهای ماهوارهای و توصیف او از امواج با گزارش آب و هوای آن روز مطابقت دارد. این که او یک شناگر قوی است تعجب آور نیست، زیرا زمانی در نیروی دریایی کامرون خدمت کرده بود.او توانست مدل قایق تندرو یونانی را از روی عکسها شناسایی کند. گارد ساحلی یونان به طور قابل تاییدی از همان مدل قایقها در ساموس استفاده میکند.حتی مقامهای یونانی نیز معتقدند که "ابراهیم" حقیقت را میگوید. "اشپیگل" با دو مقام که هیچ یک از آنان نخواستند نام شان فاش شود صحبت کرده افرادی که اطلاعات دقیقی از نحوه کار مرزبانان دارند.
آنان میگویند مقامهای مرزی یونان پناهجویان را به دریا میاندازند تاکتیکی که به گفته آنان در درجه نخست در قبال گروههای کوچکتر استفاده میشود.پناهجویان بارها به سازمانهای غیر دولتی و مقامهای ترکیه درباره حوادث وحشیانه رخ داده مشابه گزارش داده اند. از ماه می ۲۰۲ میلادی، گارد ساحلی ترکیه ۲۹ بار حوادث این چنینی را ثبت کرده که در جریان آن افراد مطلع گفته اند که پرتاب پناهجویان در آب توسط مرزبانان یونانی صورت میگیرد.دیدیه مارتیال کوامو در روستای زادگاه اش باچینگو در جنوب غربی کامرون به خاک سپرده شد. عمه اش که او را مثل پسر خود بزرگ کرده بود حضانت جسد را بر عهده گرفت. عمه اش در خانه عکسهای برادر زادهاش را روی دیوار چسبانده است.سورین برادر کوآمو که در پاریس منتظر او بود احساس گناه و عذاب وجدان میکند. او از پشت پیشخوان در مغازه کوچک موبایل فروشی که در آن کار میکند میگوید:"دائما از خودم میپرسم که آیا این تقصیر من است؟ این من بودم که به او گفتم باید بیاید".
سیدی کیتا در گورستان "دوغانچای" در ازمیر که "قبرستان بی نام" لقب گرفته دفن شده است. اینجا جایی است که دولت ترکیه کسانی را دفن میکند که هیچ خانوادهای در ترکیه ندارند و قادر به خرید قبر نشانه گذاری شده نبوده اند.آشنایان کیتا در ازمیر کارزاری را راه اندازی کردند، اما در نهایت نتوانستند پول کافی برای بازگرداندن جسد او را به ساحل عاج فراهم کنند. روی قبر کیتا گُلی وجود ندارد و حتی نامی از او حک نشده است. تنها یک پلاک چوبی کوبیده شده در زمین با شماره ۶۸۰۹۱ دیده میشود.
ابراهیم در نهایت در تلاشی جداگانه به یونان رفت و این بار در اردوگاه پناهجویان درخواست پناهندگی داده بود. او در آنجا نام خود را به عنوان یک خردسال ثبت کرد اقدامی که گاهی اوقات توسط پناهجویان برای محافظت از خود در برابر اخراج فوری انجام میشود.ابراهیم میگوید در حالی که در آبهای دریای اژه برای حفظ جان اش مبارزه میکرد با خود عهد کرده بود که آن چه را بر او رفته به گوش جهانیان برساند. وکلای یونانی در حال آماده شدن برای طرح شکایت در دادگاه محلی هستند. وکلای ترکیه در دادگاه حقوق بشر اروپا شکایت کردهاند.
سوال اینجاست که آیا "ابراهیم" میتواند مراحل قانونی پذیرش درخواست پناهندگی را طی کند؟ در دومین دیدار در یونان، به نظر میرسید که او بسیار پریشانتر از زمانی بود که در ازمیر به سر میبرد.تنها چیزی که از زندگی او باقی مانده در یک محافظ ورقهای پلاستیکی شفاف است که با خود حمل میکند. ابراهیم میگوید:"احساس میکنم بخشی از وجودم را در آب رها کرده و جا گذاشتهام".