نافرمانی قیمت بلیت هواپیما از دستورات

گروه اقتصادی: سال‌های بوی نوروز که می‌رسد و شهر رنگ بهار می‌گیرد، هم زمان با آن تاخت و تاز ایرلاین‌ها و شرکت‌های هواپیمایی و حتی مسافربری نیز آغاز می‌شود. بحرانی که پس از شیوع کرونا و همراه با رها سازی قیمت بلیت هواپیما با افزایش حاشیه‌های بیشتر نیز همراه شده است. پاییز سال ۱۳۹۹ و بعد از افزایش ناگهانی ۶۰ درصدی قیمت بلیت هواپیما، به بهانه بحران کرونا و مساله استفاده از ۶۰ درصد ظرفیت هواپیما‌ها در زمان پرواز بود که جلسات زیادی بین شرکت‌های هواپیمایی و متولیان صنعت هوایی برگزار شد و نهایتا سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد که بلیت هواپیما ١٠ درصد نسبت به قیمت‌های خردادماه سال ۹۹ گران می‌شود.اما در نهایت نه تنها بسیاری از ایرلاین‌ها به این مصوبه عمل نکردند و قیمت‌ها تا ۵۰ درصد افزایش یافت بلکه حتی الزام به فروش نیمی از بلیت‌ها نیز به فراموشی سپرده شد.

ادامه افزایش قیمت‌های سال ۱۳۹۹ در ۱۴۰۰
این شرایط در حالی است که از ابتدای خرداد ماه سال جاری نیز ماجرای پاییز سال گذشته دوباره تکرار شد و ایرلاین‌ها این بار با افزایش ۴۰ درصدی و با عبوز از نرخ‌های مصوب سال ۹۹ اقدام به فروش بلیت کردند. بهانه اصلی ایرلاین‌ها نیز ادامه اجرای فاصله‌گذاری اجتماهی در پرواز‌ها است که به گفته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی می‌تواند ایرلاین‌ها را تا مرز ورشکستی پیش براند.

سال ۱۳۹۹ نیزکمی پس از آن که ستاد ملی مقابله با کرونا دستورالعمل ظرفیت۶۹ درصدی را به شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ کرد، شرکت‌ها خواهان افزایش نرخ بلیت هواپیما در پرواز‌های داخلی شدند.دستورالعمل ستاد ملی مقابله با کرونا برای کاهش مسافرگیری پرواز‌ها بود و براساس آن ایرلاین‌ها موظف شدند از اول آبان سال ۹۹ با ۶۰ درصد ظرفیت هر پرواز، بلیت‌فروشی کنند. با ابلاغ این پروتکل جدید، ایرلاین با استناد به این که کاهش تعداد مسافران موجب ضرر و زیان آن‌ها است اعلام کردند که قیمت بلیت‌ها نیز باید تغییر کند.

ابتدای تیر ماه سال جاری بود که شرکت‌های هواپیمایی داخلی بدون داشتن مجوز و حتی اطلاع‌رسانی در این زمینه، اقدم به افزایش قیمت بلیت هواپیما کردند در حالی که برای بالابردن قیمت‌هایشان از کسی نظر نپرسیدند و یا اگر بدبینانه بخواهیم به آن نگاه کنیم، شاید هم برخی مسولان اینطور وانمود کردند که ایرلاین‌ها بی خبر دست به این تبانی و به اصطلاح رقابت مضر علیه مردم زدند.

از سوی دیگر در مرداد ماه سال جاری نیز پس از آن که شرکت‌های هواپیمایی در اقدامی خودسرانه و با هماهنگی کامل قیمت بلیت هواپیما را در مسیر‌های داخلی تا ۳۰ درصد افزایش دادند، انتقادات بسیاری از سوی وزیر راه و شهرسازی و مسولان سازمان هواپیمایی کشوری و نمایندگان مجلس نسبت به این اقدام مطرح شد و قرار بود ایرلاین‌ها نرخ‌های افزایش یافته خود را به قیمت‌های مصوب قبلی برگردانند. مسولان سازمان هواپیمایی بر این نکته تاکید کردند که این اقدام ایرلاین‌ها در افزایش قیمت بلیت هواپیما مصداق تبانی و رقابت مضر است و باید آن‌ها به قانون احترام بگذارند و قیمت‌ها را به نرخ‌های سابق مصوب یعنی نرخنامه مصوب آبان ماه سال گذشته بازگردانند. از سوی دیگر نیز پرونده ایرلاین‌های متخلف به دستگاه‌های نظارتی ارسال شد تا با آن‌ها برخورد شود.
وزیر دستور به نظارت داد، ایرلاین‌ها فرمان نمی‌برند

در مرداد سال جاری بود که محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی، در نشست شورای عالی هواپیمایی کشوری که با حضور سایر اعضای این شورا در ساختمان دادمان تشکیل شده بود، در این باره گفت: «ضروری است انجمن شرکت‌های هواپیمایی، از اقدام ناهماهنگ با شورای عالی هواپیمایی کشوری در افزایش نرخ بلیت هواپیما خودداری کند. در نرخ‌گذاری، دو مساله اهمیت دارد. یکی محاسبات عددی هزینه‌ها و درآمد ایرلاین‌ها و دیگری نقش حاکمیت در حمایت توامان از همه اقشار جامعه و صنعت هوانوردی است.»نهایتا به گفته وزیر راه مقرر شد که کمیته کارشناسی با حضور کارشناسان بی‌طرف، نمایندگان سازمان هواپیمایی کشوری و نمایندگان شرکت‌های هواپیمایی تشکیل شود تا در این زمینه تصمیم‌گیری شود.

اما در این میان به نظر می‌رسد که این سخنان و تصمیمات وزیر نه تنها فاصله زیادی با صحبت‌ها و اظهارات اخیر خودش درباره افزایش غیر قانونی قیمت بلیت هواپیما دارد، بلکه با وجود تاخیر یک ماهه در برگزاری جلسه، همچنان گرانفروشی ایرلاین‌ها و تعیین نرخ برای بلیت هواپیما بلاتکلیف ماند و به نظر می‌رسد که تمایل چندانی برای به نتیجه رساندن آن وجود نداشته است.

به این ترتیب بود که با همه جلسات و تهدید‌ها هم چنان شرکت‌های هواپیمایی و ایرلاین‌ها از ابتدای تیر ماه امسال قیمت بلیت هواپیما را در مسیر‌های داخلی تا سقف ۳۰ درصد افزایش دادند و با وجود مخالفت‌ها و هشدار‌های مسولان وزارت راه و شهرسازی و سازمان هواپیمایی نه تنها قیمت را به نرخ سابق مصوب برنگردادند بلکه برای این اقدام ناگهانی‌شان هیچ مجوز قانونی از شورای عالی هواپیمایی دریافت نکردند و توضیحی نیز در این باره نداند. اتفاقی که هر چند بهانه آن شیوع ویروس کرونا و بحران در سیستم حمل و نقل هوایی بود، اما بار‌ها گزارش‌های مختلف از شهروندان نشان داد که مساله فروش ۶۰ درصد از بلیت‌ها رعایت نشده است.

ایران در رتبه سی ضرر و زیان ناوگان هوایی در دوران کرونا
سال ۲۰۲۰ مسافرت‌های هوایی در جهان کاهش ۵۹ تا ۶۰ درصدی را تجربه کرد به طوری که در این سال میزان کاهش درآمد‌های فرودگاهی ۱۱۲ میلیارد دلار بود و تعداد مسافران داخلی و بین المللی ۶۰ درصد اُفت پیدا کرد. مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران نیز در بهمن ماه سال ۱۳۹۹ گفته بود که در سال ۲۰۲۰ مسافران بین المللی ۷۳ درصد و مسافران هوایی ایران ۴۶ درصد کاهش یافته‌اند و ایران با حدود ۵۲ درصد و ۶۹ میلیون دلار کاهش درآمد پرواز‌های عبوری و خدمات ناوبری هوایی نسبت به سال ۲۰۱۹ رتبه ۳۰ را از منظر ضرر و زیان در جهان به خود اختصاص داده است.اما به نظر می‌رسد که چه در سال ۱۳۹۹ و چه در سال ۱۴۰۰ و حتی بدون اعمال محدودیت فروش بلیت به دلیل شیوع کرونا، شرکت‌های هواپیمایی با افزایش قیمت بلیت ها، سعی کردند ضرر و زیان خود را با برداشت از جیب مسافران جبران کنند.

افزایش قیمت مجدد بدون نظارت، بدون مصوبه، همراه با نافرمانی
ماجرای افزایش غیرقانونی نرخ بلیط‌های هواپیما‌ها و تخلفات ایرلاین ها، اما هر سال در آستانه نوروز وارد فار تازه‌ای شده است و به نظر می‌رسد این بار نیز این روند با توجه به افزایش قیمت‌ها در دو مرحله تیرماه و مهرماه سال جاری و به بهانه کرونا، حالا حتی با شدت بیشتری جریان دارد.

اواسط بهمن ماه سال جاری و در حالی که بیش از ۴۵ روز تا تعطیلات نوروز بای مانده بود خبر‌ها حکایت از آن داشت که ظرفیت برخی از پرواز‌ها و قطار‌ها پر شده است و در عین حال خبر‌های دیگر نیز حکایت از آن داشت که قیمت بلیت پرواز و قطار نسبت به ماه گذشته یعنی دی ماه سال ۱۴۰۰ با افزایش مواجه شده است.این در حالی است که در ۲۱ بهمن ماه عضو کمیسیون عمران مجلس گفته است که: «اجازه افزایش قیمت بلیت هواپیما و قطار را برای نوروز ۱۴۰۱ نمی‌دهیم.»

اسماعیل حسین‌زهی در گفتگو با تسنیم گفته بود که: «قرار بود پس از حذف محدویت مسافر در پروازها، قیمت بلیت هواپیما نیز به نرخ سابق خود بازگردد، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه شرکت‌های هواپیمایی قیمت بلیت را نیز افزایش دادند. طی هفته‌های اخیر قیمت بلیت هواپیما ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافته که به هیچ عنوان پذیرفته نیست. وزیر راه و شهرسازی به عنوان متولی این حوزه باید با جدیت به قیمت بلیط هواپیما ورود کرده و اجازه افزایش قیمت غیرقانونی به ایرلاین‌ها را ندهد.» این نمانیده مجلس در بخش دیگری از سخنانش نیز گفت که: «علی‌رغم وعده وزیر راه مبنی بر ساماندهی نرخ بلیط هواپیما ظرف مدت یک ماه، شاهد نابسامانی در این حوزه و افزایش قیمت بلیط‌ها هستیم؛ لذا اعضای کمیسیون عمران در اولین فرصت، جلسه‌ای با این موضوع برگزار خواهد کرد.»

ادعای عضو کمیسیون عمران مجلس در مقابل رئیس سازمان هواپیمایی
در همین حال و در حالی که مسولان وزارت راه بار‌ها اعلام کرده اند که حق افزایش نرخ بلیت‌های هواپیمایی وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد شرکت‌های هواپیمایی بدون توجه به این دستورات در حال فروش بلیت با قیمت بالاتر هستند.اسماعیل حسین‌زهی در همین رابطه نیز گفته بود که: «قرار بود پس از حذف محدویت مسافر در پروازها، قیمت بلیت هواپیما نیز به نرخ سابق خود بازگردد، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه شرکت‌های هواپیمایی قیمت بلیت را نیز افزایش دادند. طی هفته‌های اخیر قیمت بلیت هواپیما ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافته که به هیچ عنوان پذیرفته نیست. وزیر راه و شهرسازی به عنوان متولی این حوزه باید با جدیت به قیمت بلیط هواپیما ورود کرده و اجازه افزایش قیمت غیرقانونی به ایرلاین‌ها را ندهد.»

در این شرایط به نظر می‌رسد که علی رغم وعده وزیر راه مبنی بر ساماندهی نرخ بلیط هواپیما ظرف مدت یک ماه، شاهد نابسامانی در این حوزه و افزایش قیمت بلیط‌ها هستیم.عضو کمیسیون عمران مجلس در همین رابطه تصریح کرد که: «انتظار داریم دستگاه‌های نظارتی و مجموعه وزارت راه نیز به موضوع قیمت بلیط هواپیما ورود کرده و با تخلفات برخورد کنند. این افزایش قیمت نه تنها در خطوط هوایی بلکه ریلی و جاده‌ای نیز مشاهده می‌شود. از این رو با توجه به اینکه در آستانه سال نو و ایام نوروز قرار داریم نباید شاهد افزایش قیمت مجدد باشیم. اجازه نمی‌دهیم قیمت بلیط هواپیما و قطار در ایام نوروز ۱۴۰۱ افزایش پیدا کند.»

سخنان این نماینده کمسیون عمران مجلس درباره افزایش قیمت بلیت‌های هواپیما‌ها در نوروز در حالی بیان می‌شود که روز ۱۲ بهمن ماه سال جاری، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفته بود که: «هیچ شرکت هواپیمایی برای نوروز حق افزایش نرخ بلیت را ندارد.»محمد محمدی‌بخش گفته بودکه: «هنوز اتفاق جدیدی برای ورود هواپیمای جدید توسط ایرباس رخ نداده و این ایرلاین تاکنون به تعهدات خود عمل نکرده، اما ما آماده مذاکرات هستیم.»

ادعای رئیس سازمان هواپیمایی کشوری درباره این که هیچ شرکت هواپیمایی برای نوروز حق افزایش نرخ بلیت را ندارد، در حالی بیان می‌شود که خبر‌ها حداقل از بهمن ماه حکایت از این دارد که قیمت بلیت‌های هواپیما‌ها و حتی قطار‌ها برای نیمه دوم اسفند و نوروز سال ۱۴۰۱ با افزایش محسوس روبه رو شده است.از سوی دیگر پیش از این برخی از شرکت‌های هواپیمایی برای خود کف نرخ بلیت تا ۶۰۰ هزار تومان را تعیین کرده بودند که همین موضوع باعث شکایت برخی از مسافران نیز شده بود و به نظر می‌رسد حالا با افزایش مضاعف قیمت‌ها نیز مواجه خواهیم شد.

از سوی دیگر انجمن شرکت‌های هواپیمایی و نمایندگان و مدیران ایرلاین‌ها با وجود پیگیری‌های متعدد، حاضر به پاسخگویی به سوالات و ابهامات نیستند که با کدام آنالیز و ارزیابی اقدام به افزایش قیمت بلیت هواپیما کرده‌اند یا این که چرا پس از انتقاد‌های بسیار نسبت به این اقدام از نظر قانونی و البته هزینه هر ساعت – صندلی پرواز کسی توضیحی در این زمینه ارائه نمی‌دهد.شرکت‌های هواپیمایی پیش از این و در سال‌های ۹۶ و ۹۷ نیز بدون توجه به مصوبات و دستورالعمل‌ها برای افزایش پلکانی قیمت ها، دست به افزایش قیمت مضاعف زدند و در دوران کرونا با بهانه ۶۰ درصد ظرفیت مسافران نیز قیمت‌ها را افزایش دادند و در نهایت به نظر می‌رسد اکنون و برای بار سوم در سال ۱۴۰۰ برخلاف مصوبات در حال فروش بلیت بالاتر از مصوبات هستند.