دروغگویی کودکان ناشی از تخیل یا بی‌اخلاقی؟

گروه جامعه: داشتن فرزندی خوب و باتربیت جزو خواسته‌ها و آرزو‌های هر پدرومادری است، اما کیست که نداند داشتن چنین فرزندی اصلا هم کار آسانی نیست چراکه هراندازه هم والدین خوب و آگاه باشند و ضریب اشتباهشان در تربیت فرزندشان کم باشد باز هم هر کودک شخصیت‌ و ویژگی‌های خاص خود را دارد.

در این میان یکی از مسائل مهم تربیتی موضوع دروغ‌گویی در کودکان و و چگونگی برخورد با آن است تا کودک در فردای بزرگسالی تبدیل به فردی شجاع و با صداقت شود. البته نباید فراموش کرد که همه کودکان گاهی دروغ می‌گویند، اما این دروغ‌ها را نباید زنگ خطر قلمداد کرد مگر هنگامی‌که دروغ‌گویی برای آن‌ها تبدیل به راهکاری برای فرار از مشکلات و جلب توجه و بدل‌شدن به عادتی ناشایست شود.بسیاری از والدین آگاهی لازم درباره نحوه برخورد مناسب با دروغگویی فرزند را ندارند و این موضوع برایشان تبدیل به دغدغه‌ای مهم شده است. 

دروغ‌ گفتن کودکان بیشتر خیال‌پردازیست
دکتر میترا حکیم شوشتری، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان در این زمینه  می‌گوید: هنگامی‌که کودکان می‌خواهند به خواسته‌ای برسند یا این‌که مورد قضاوت منفی والدین یا دیگران قرار نگیرند یا ترس از تاییدنشدن ازسوی دیگران در مورد خود را داشته باشند دست به این رفتارهای نابه‌هنجار می‌زنند. باید بدانیم کودکانی که دروغ می‌گویند اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و با دروغ به صورت غیرمستقیم درصدد بزرگ‌نمایی خود و به دست آوردن اعتماد به نفس کاذبند.

او با بیان اینکه ریشه دروغ‌گویی اضطراب است، می‌افزاید: دروغ‌ گفتن کودکان اکتسابی و اجتماعی است. اگر خانواده‌ای فرزندش را قضاوت نکند و مورد تایید قرار دهد مسلما فرزندشان به سمت دروغ‌ گفتن پیش نمی‌رود.
حکیم شوشتری اظهار می‌کند: ما باید بدانیم که کودکان زیر ۵ سال هیچ‌گونه تصوری از دروغ‌گویی ندارند، اما کودکان از ۵ سالگی به تدریج با مفهوم دروغ آشنا می‌شوند. در واقع هنگامی‌که تخیلی در کار نباشد و کودک برای رسیدن به خواسته‌اش به دروغ متوسل می‌شود، می‌توان گفت دروغ گفتنش آگاهانه است. کودک تا سنین چهار تا پنج سالگی اگر دروغ بگوید طبیعی است، چون خیال‌پردازی می‌کند، اما از این زمان به بعد دروغ گفتن نشانه‌ای است که خانواده باید به آن توجه جدی نشان دهد. البته محتوای دروغ‌هاست که تخیل را توجیه می‌کند و اگر کودک از روی خیال‌پردازی‌اش دروغ می‌گوید باید دانست که این دروغ‌ها درمورد نیازش است. در هر دو صورت نوع برخورد والدین در تقویت یا کاهش و از بین‌بردن دروغ کودک بسیار مهم و حیاتی است.

این روان‌پزشک در مورد ارتباط میان جنسیت کودکان و میزان دروغ‌گویی در میان آن‌ها تصریح می‌کند: تاکنون در این زمینه پژوهشی ندیده‌ام اما این نکته مسلم است که نوع و چگونگی دروغ‌گویی دختر و پسر متفاوت است، اما به‌طورکلی میان دروغ‌گویی و جنسیت ارتباطی وجود ندارد.

نقش والدین در دروغگویی کودکان
شوشتری می‌گوید: شیوه تربیتی والدین در دروغ‌گویی کودکان بسیار مهم است. پدرومادر سخت‌گیر بچه‌ها را از ترس وادار به دروغ‌گویی می‌کنند و والدین آسان‌گیر با بی‌توجهی آن‌ها را به سمت دروغ‌گویی هدایت می‌کنند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد به‌طورکلی کودکانی که در خانه احساس آرامش دارند کمتر دروغ می‌گوید و البته بخشیده‌شدن پس از دروغ راهکار بسیار مطمئنی است. در واقع پدرومادر باید نشان دهند پذیرا و آماده بخشیدن اشتباهات فرزند خود هستند؛ می‌خواهند به سخنانش گوش دهند و به احساساتش ارج نهند.

این روان‌پزشک در پایان تاکید می‌کند: هنگامی‌که کودک دروغ می‌گوید نباید او را به دروغ‌گویی متهم و سوال‌پیچ  کرد و با بزرگ کردن مسئله او را در جبهه‌ای قرار دهیم که ناچار به دفاع از خود شود و باز هم به دروغ پناه ببرد. هنگامی‌که کودک دروغ می‌گوید، واکنش ما نباید غیراخلاقی و دارای هیجان شدید باشد، بلکه باید واقعی و دور از احساس باشد، ما می‌خواهیم کودکمان بداند که نیازی ندارد به ما دروغ بگوید.