نمی‌توان‌ با اجبار‌ مردم را وادار به‌ روزه‌داری کرد

گروه سیاسی: در اولین جمعه ماه رمضان، سیدیوسف طباطبایی نژاد، امام جمعه اصفهان با بیان اینکه برخی از افراد گزارش‌هایی را در خصوص روزه خواری اعلام می‌کنند، گفت: «باید خود مردم امر به معروف و نهی از منکر را انجام دهند، اگر تنهایی امکان انجام این کار را ندارید چند نفره بروید و بساط روزه خواران را به هم بریزید، نمی‌گویم دعوا کنید، بلکه آن‌ها را امر به معروف کنید تا بفهمند در شهر جان‌داری زندگی می‌کنند و نه در شهر مرده‌ای که در آن ارزش‌ها از یاد رفته است.»

او در سال ۹۹ نیز درباره زنان بدحجاب گفته بود که «باید فضای جامعه را برای این عده ناامن کرد»، گفتاری که باعث شد عده‌ای موضوع اسیدپاشی به زنان در سال ۹۳ را یادآوری و از این نوع سخنان تهدید‌آمیز انتقاد کنند.
حالا بار دیگر خطیب جمعه اصفهان سخنان تندی بر زبان می‌آورد و تنها با بیان یک جمله «نمی‌گویم دعوا کنید» سعی می‌کند جمله اول را تلطیف کند این درحالیست که چنین سخنانی باعث می‌شود افراد آتش‌ به اختیاری که از هیچ فرصتی برای فشار و مرعوب کردن مردم دریغ نمی‌کنند دست به کار شده و اقداماتی انجام دهند که حقوق عده‌ای را تضییع و فضای جامعه را ناامن می‌کند.

از سوی دیگر این نوع سخنان باعث ایجاد احساس منفی نسبت به دین و دین‌باوران شده و این ذهنیت را در جامعه ایجاد می‌کند که دین به معنای اجبار است، ذهنیتی که رویکرد مردم و به ویژه جوانان را نسبت به دین و حتی دین‌مداران منفی و همراه با بی‌اعتمادی می‌کند.این سخنان و نسخه‌پیچی‌ها البته میان مردمی با اندیشه‌های مختلف می‌تواند ایجاد تفرقه کرده و فضای جامعه را به سوی دودستگی، درگیری‌های شدید فیزیکی و لفظی میان طیف‌های فکری مختلف سوق دهد.

اگر صرف همین تجویز‌ها و دستورات درگیری‌هایی ایجاد شده و فرد یا افرادی صدمه ببینند چه کسی پاسخگوی تبعات منفی این وقایع خواهد بود؟ آیا خطبای جمعه و عالمان دین باید مردم را دعوت به صلح و آرامش کنند یا اجتماع برای بر هم ریختن آنکه سبک دیگری از زندگی دارد و فکر می‌کند؟بهتر آن است که خطیب نماز جمعه به زبانی ملایم‌تر از مردم بخواهد از روزه خواری در ملاء عام خودداری کنند و با آنها گفتگو کند.درباره سخنان امام جمعه اصفهان با رسول منتجب‌نیا، دبیر کل حزب جمهوریت ایران اسلامی گفتگو کردیم.

امر به معروف به معنای استفاده از چماق و زور نیست
منتجب‌نیا می‌گوید: امر به معروف و نهی از منکر از مسلمات اسلام و قرآن و از فروع دین است که اسلام نسبت به آن فوق‌العاده اهتمام ورزیده و احترام قائل شده است. بالاتر آنکه در قرآن از ویژگی‌های مسلمانان انجام امر به معروف و نهی از منکر است؛ در این مساله شکی نیست.

وی با بیان اینکه باید معنای امر به معروف و نهی از منکر را بدانیم، توضیح می‌دهد: متاسفانه در جامعه ما این موضوع خوب تفسیر نشده و گمان می‌کنند امر به معروف و نهی از منکر به معنای دست به چماق بردن و مجبور کردن مردم به کار‌های خوب یا مجبور کردن آن‌ها به ترک کار‌های زشت است، درحالی‌که اسلام دین جبر و اکراه نیست «لا اکراه فی الدین». خود مردم باید انتخاب کنند.

این فعال سیاسی اصلاح طلب تصریح می‌کند: حکومت می‌تواند برای سالم‌سازی محیط قوانینی وضع کرده و اجازه ندهد که تجاهر و تظاهر به گناه شود، به چنین چیزی حکم اسلامی و حکم شرعی گفته نمی‌شود بلکه می‌گویند حکومت اسلامی و جمهوری اسلامی چنین چیزی را مصلحت دیده است.

به گفته منتجب‌نیا، مثلا، حجاب یک امر اختیاریست و خود مردم باید انتخاب کنند، جزو مسلمات اسلام و قرآن است، اما حکومت آن را اجباری کرده و گفته باید حداقل‌هایی را رعایت کنند. مساله دیگر آن است که طبق ادله نقلی و عقلی فقهای اسلام برای وجوب امر به معروف و نهی از منکر شرایطی را به عنوان شرط لازم ذکر کردند.
وی با تاکید بر اینکه بدون این شرایط امر به معروف و نهی از منکر واجب نیست بلکه در برخی از موارد ممنوع و حرام است، می‌گوید: مثلا یکی از شرایط امر به معروف و نهی از  منکر این است که آمر و ناهی باید معروف و منکر را بشناسد که متاسفانه خیلی‌ها نمی‌شناسند یا حداقل اولویت‌ها را نمی‌دانند. یکی دیگر از شرایط نبود مفسده در انجام امر و نهی است یعنی این کار نباید برای جامعه یا خود فرد مفسده‌ای به دنبال داشته باشد که در این نوع برخورد‌ها نوعا مفسده‌های فراوانی برای فرد و جامعه ایجاد می‌شود. در واقع فردی که امر یا نهی می‌کند نباید اقدامش برای خودش یا جامعه ضرر و مفسده‌ای داشته باشد این مساله در تحریرالوسیله امام خمینی(ره) و سایر کتاب‌های فقهی نیز نقل شده است.

این چهره سیاسی می‌افزاید: همچنین علاوه بر شرایط، فقها برای امر به معروف و نهی از منکر مراتب و مراحلی را قائل شده‌اند، از همان اول نباید چوب و چماق را بردارند و به جان گناهکار بیفتند یا متوسل به زور و قوه قهریه بشوند. این مراحل از بی‌اعتنایی و بی‌توجهی به خاطی آغاز و به نصیحت و موعظه می‌رسد و آخرین مرحله جلوگیری عملی است یعنی اگر فردی عناد و دشمنی داشته باشد و بخواهد پافشاری کند فرد می‌تواند جلوی گناه و فساد را بگیرد، البته باز هم با رعایت شرایطی.

امر به معروف و نهی منکر اینگونه نیست که بگوییم بریزید، برخورد کنید و جمع کنید
وی خاطرنشان می‌کند: امر به معروف و نهی منکر اینگونه نیست که بگوییم بریزید، برخورد کنید و جمع کنید، اگر ما هنر و منطق داشته باشیم باید با زبان خوش، محبت کردن و جذب افراد، جلوی چنین حرکت‌هایی را بگیریم. نکته دیگر آن است که برای انجام عملی که فرضا واجب هم باشد به‌هیچ وجه اجازه داده نمی‌شود که انسان مرتکب فعل حرامی شود یا ضرر و لطمه‌ای به دیگری وارد کند. اینگونه نیست که اگر کسی گناه کرده ما برویم به او سیلی بزنیم که چرا گناه کرده؛ عقل و اسلام اجازه این کار را نمی‌دهد. نظریه ماکیاولیسم و اینکه هدف وسیله را توجیه می‌کند از نظر عقل و شرع مردود بوده و به وهیچ‌وجه هدف مشروع وسیله نامشروع را تجویز نمی‌کند.

منتجب نیا با یادآور اینکه در گذشته شنیده می‌شد که در برخی شهر‌ها مانند اصفهان به روی صورت بدحجاب‌ها اسید می‌پاشیدند، اظهار می‌کند: یعنی به وسیله یک جنایت و یک گناه بسیار بزرگ که از نظر شرعی حد و مجازات دارد می‌خواستند یک خانمی را باحجاب کنند یا در رسانه‌ها این خبر منتشر شد که آقایان مخالف حضور بانوان در استادیوم ورزشی به صورت آن‌ها اسپری فلفل زدند. کجای این عمل قابل توجیه است و کدام عقل و منطق این عمل را توجیه می‌کند؟ ما مجاز نیستیم که برای انجام عملی که به نظر خودمان شرعی و منطقی است، متوسل به یکسری جنایات شویم.

دبیر کل حزب جمهوریت ایران اسلامی خاطرنشان می‌کند: ما در نظام جمهوری اسلامی زندگی می‌کنیم، در کشوری که نظام و قانون دارد و همه افراد و گروه‌ها باید در چارچوب قوانین حرکت کنند و هیچ‌کس در هر رتبه و مقامی حق ندارد ولو به بهانه امر به معروف و نهی از منکر خودسرانه اعمالی را انجام دهد و اگر چنین کاری را فردی در هر رتبه‌ای انجام دهد مقام قضایی و نیروی انتظامی باید به شدت با او برخورد کند. در نظامی که قانون اساسی، قوای سه‌گانه و رهبری دارد دستور دادن و فراخوان کردن به عمل خلاف شرع و قانون آن هم از سوی افرادی که خود را منصوب و نماینده مقام رهبری می‌دانند هیچگونه توجیهی نداشته و بدون شک گفتن این نوع سخنان خلاف شرع و قانون است.

فراخوان به زور و اجبار، برخلاف دستورات امام و رهبری است
وی با تاکید بر اینکه بدون شک اینگونه فراخوان‌ها (فراخوان امام جمعه اصفهان) برخلاف دستور حضرت امام و مقام رهبری است، می‌گوید: در زمان حضرت امام(ره) که آقای ناطق نوری وزیر کشور بود تعدادی از افراد حزب‌الهی با یک خانم بدحجاب برخوردی کرده و توهین یا برخورد فیزیکی با اون داشتند. خبر به امام رسید و امام به ناطق نوری دستور دادند که با این بچه‌های حزب‌اللهی برخورد کنید، این کار خلاف شرع و قانون است و به چه مجوزی برخورد کردند؟

منتجب‌نیا می‌گوید: اقداماتی که در راستای امر به معروف و نهی از منکر انجام می‌شود باید توجیه شرعی و قانونی داشته باشد لذا اینگونه فراخوان‌ها و دستورالعمل صادر کردن شخصی و سلیقه‌ای این آقایان برخلاف شرع و قانون و دستور امام و رهبری است.وی خاطرنشان می‌کند: رهبری چند سال پیش موضوعی را مطرح کرده و گفتند جوانان آتش‌به اختیار بروند و کار کنند، برخی از جوانان جاهل فکر کردند آتش‌به اختیار یعنی قانون شکنی کردن و خودسرانه عمل کردن. بعد از مدتی رهبری توضیح دادند که منظور من از آتش‌ به اختیار آن است که کار فرهنگی کنید و منتظر نباشید که دستور بدهند تا بروید کلاس‌های آموزشی و پلاکارد بزنید بلکه خودتان این کارها را انجام بدهید. آتش‌ به اختیار این نیست که در کوچه و خیابان افراد را کتک بزنند، اسید و فلفل بپاشند و امثال این اقدامات را انجام دهند.

این فعال سیاسی با بیان اینکه از ائمه محترم جمعه که تریبون‌های مقدسی را در اختیار دارند و از طرفی منصوب رهبری هستند انتظار عملکرد سلیقه‌ای نمی‌رود، تصریح می‌کند: این افراد نباید سلیقه شخصی یا گروهی خود را اعمال کنند و بدتر از همه اینکه مردم را به کار‌های خلاف شرع و قانون و اقداماتی که مغایر مصالح نظام و منافع کشور است دعوت کنند. من کاری ندارم این اشخاص چه سوابقی دارند من این افراد را می‌شناسم بر فرض هم که هیچ مشکلی نداشته باشند انتظار نیست که دعوت به خلاف شرع بکنند بلکه انتظار است که نمایندگان رهبری مطیع ایشان و قوانین باشند.

وی تاکید می‌کند: نمی‌شود در یک مملکت به صورت ملوک‌الطوایفی عمل کرد و هر استانی یک کدخدا داشته باشد که هر چه او گفت انجام شود. اینکه نظام و مملکت نمی‌شود که اصفهان، مشهد، شیراز، تهران و ... هریک چیزی بگویند؛ این عملکرد جزیره‌ای است و حکومت مرکزی نیست. همه سلایق باید به کناری برود. اگر من نماینده رهبری هستم، اما سلیقه ایشان را نمی‌پسندم باید استعفا داده و کناره‌گیری کنم و خودم عمل کنم؛ چرا رهبری و نظام را متهم کنم؟ این اعمال موجب تضعیف نظام بوده و مخالفت با امام و رهبری است.

منتجب‌نیا با بیان اینکه این اعمال باعث ایجاد فتنه در جامعه شده و اختلاف در جامعه و میان مردم را افزایش می‌دهد، می‌افزاید: در نتیجه این اعمال اعتقاد و باور مردم و به‌ویژه نسل جوان نسبت به اسلام، انقلاب و روحانیت، نماز و روزه سلب می‌شود، این آقایان باید بفهمند که با زور نمی‌شود جوان را روزه‌دار و نمازخوان کرد، با زور نمی‌توان دختران را باحجاب کرد. ما اگر هنر و قدرت منطق داشته باشیم می‌توانیم جوانان را جذب کنیم. چون ضعیف هستیم و نمی‌توانیم مردم را راضی و اقناع کنیم متوسل به زور می‌شویم و هر جا هم کم آوردیم می‌گوییم گروه فشار بریزند و بزنند و مردم را مجبور کنند. این رفتار‌ها غلط است و انتظار نمی‌رود که افراد منسوب به رهبری چنین کاری بکنند.

این فعال سیاسی خاطرنشان می‌کند: تردید ندارم که اگر حضرت امام (رضوان‌الله تعالی علیه) بودند با این ائمه جمعه و این نمایندگان رهبری که به صورت سلیقه‌ای عمل کرده و مردم را به اختلاف و درگیری و کار‌های خلاف شرع دعوت می‌کنند، به شدت برخورد می‌کردند.

دبیر کل حزب جمهوریت ایران اسلامی می‌گوید: از مقام معظم رهبری تقاضا دارم که ایشان با این رفتارها برخورد کرده و اجازه ندهند که این افراد کاری کنند که روز به روز بر زمره مخالفان اسلام و انقلاب افزوده شده و مردم نسبت به روحانیت، اسلام و انقلاب بدبین‌تر شوند. اگر رهبری ورود کرده و جلوی این حرکت را بگیرند معتقدم که اعتقاد جوانان بیشتر می‌شود، این اعمال است که عقیده و ایمان را اضافه می‌کند، با زور و کتک و مشت و لگد در انسان اعتقاد ایجاد نمی‌شود بلکه اگر ذره‌ای اعتقاد هم باشد از افراد سلب می‌شود.

استفاده از زور و اجبار خلاف شرع و عقل است
 امام جمعه اصفهان در بخش اول سخنان خود در نماز جمعه این هفته اصفهان گفت: باید خود مردم امر به معروف و نهی از منکر را انجام دهند، اگر تنهایی امکان انجام این کار را ندارید چند نفره بروید و بساط روزه خواران را به هم بریزید. اما او در قسمت دوم سخنان خود عنوان می‌کند که «نمی‌گویم دعوا کنید، امر به معروف کنید»، اما آیا قسمت دوم این جمله توجیه‌کننده قسمت اول جمله است؟

منتجب نیا در پاسخ به این سوال می‌گوید: ابدا توجیه کننده نیست، امر به معروف و نهی از منکر که جمعیتی نیست، لشکرکشی کردن که امر به معروف و نهی از منکر نیست. این بهانه‌تراشی است، چه یک نفر باشد چه چند نفر و چه یک لگد بزنند و چه صد لگد، فرقی نمی‌کند و این کار خلاف شرع است و به هیچ‌وجه قابل توجیه نیست. من این بزرگواران را می‌شناسم، امام جمعه اصفهان و من یکی دو دوره با هم در مجلس بودیم سوابق و علمیتش را می‌شناسم، اما این کار خلاف شرع بوده و باید جلوی آن گرفته شود.وی عنوان می‌کند: ان‌شاءالله شاهد باشیم مقام معظم رهبری با شجاعتی که از ایشان شاهدیم وارد صحنه شده و جلوی حرکات ملوک‌الطوایفی و عملکرد‌های سلیقه‌ای و خودسری‌های فکری و سیاسی را در سراسر کشور بگیرند.