۳ سونامی گرانی خوراکی‌ها در ۴ سال

گروه اقتصادی: تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران روایت جدیدی از تورم سالانه را ارائه کرده است. در این گزارش مقایسه نرخ تورم سال‌های اخیر در بین کالا‌های خوراکی و غیر خوراکی نشان می‌دهد که خوراکی‌ها در سال گذشته نسبت به سال ۹۹، با جهش قیمتی سالانه روبه رو شده اند و تبعات منفی این شوک دامن گیر دهک‌های کم درآمد شده است به طوری که نرخ تورم کم درآمد‌ها در سال گذشته بیش از نرخ تورم پردرآمد‌ها بود.

مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود، تصویر روشن و جدیدتری نسبت به وضعیت قیمت‌ها و تورم ارائه کرده است. بر این اساس، ملاحظه می‌شود که نرخ تورم خوراکی‌ها یعنی (متوسط رشد قیمت خوراکی در یک سال نسبت به سال قبل) با جهش قابل توجهی روبه رو شده و از ۳۹ درصد در سال ۱۳۹۹ به ۵۱.۵ درصد در سال گذشته رسیده است. با این حال نرخ تورم کالا‌های غیر خوراکی روندی معکوس داشته و از ۳۵.۲ درصد در سال ۹۹ به ۳۴.۶ درصد کاهش یافته است. این داده‌ها نشان می‌دهد که قیمت کالا‌های خوراکی در ماه‌های مرداد تا مهر سال قبل، با التهاب مواجه شده و به ترتیب تورم‌های ماهانه ۴.۶، ۵ و ۵ درصدی داشته است.

نمودار ارائه شده در گزارش اخیر مرکز آمار نشان می‌دهد که خوراکی‌ها در نیمه دوم دهه ۹۰، با سه موج گرانی (از منظر نقطه‌ای یعنی متوسط قیمت‌ها در یک ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل) روبه رو شده اند که نسبت به کالا‌های غیر خوراکی تفاوت زیادی را نشان می‌دهد. بر این اساس سه موج تورم (نقطه ای) در خوراکی‌ها مربوط به بازه‌های زمانی اواخر سال ۹۷ و اوایل ۹۸، اواخر سال ۹۹ و اواخر تابستان و اوایل پاییز ۱۴۰۰ است. قیمت این کالا‌ها در بازه‌های زمانی یاد شده نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب حدود ۸۵، کمتر از ۷۰ و نیز بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است.

تورم دهک‌های کم برخوردار زیاد و تورم پردرآمد‌ها کم شد
مرکز آمار در بخش دیگر به مقایسه نرخ تورم دهک‌ها در دو سال گذشته پرداخته است. این داده‌ها نشان می‌دهد در شرایطی که نرخ تورم دهک‌ها از دهک اول (کم برخوردار) تا دهم (ثروتمند) در سال ۹۹ صعودی بوده، اما این روند در سال ۱۴۰۰ برعکس شده است. به عبارت دیگر سال گذشته برخلاف سال ۹۹، دهک‌های کم برخوردار تورم به مراتب بیشتری را نسبت به دهک‌های بیشتر برخوردار در سبد هزینه‌ای خود مشاهده کرده اند. یک علت اصلی این موضوع به جهش تورم خوراکی‌ها در سال قبل و در عین حال سهم بالای این کالا‌ها در سبد هزینه دهک‌های کم درآمد بر می‌گردد.

تصویری از گرانی خوراکی‌ها
مرکز آمار در بخش دیگر گزارش خود که به نظر می‌رسد برای نخستین بار منتشر می‌شود، نرخ تورم سالانه اقلام خوراکی منتخب را با توجه به متوسط قیمت سالانه این کالا‌ها در دو سال گذشته محاسبه کرده است. این داده‌ها نشان می‌دهد که به عنوان مثال سیب زمینی بیش از ۷۰ درصد، برنج ایرانی درجه یک بیش از ۶۰ درصد، روغن مایع و مرغ بیش از ۵۰ درصد، تخم مرغ در حدود ۵۰ درصد، برنج خارجی بیش از ۴۰ درصد و گوشت گوسفند حدود ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ گران‌تر شده اند.