دینام ماشین و اجزای آن

اگر باطری ماشین در مدت کوتاه خالی شد به علت خرابی دینام خودرو می باشد. زیرا باتری ها در خودروها تنها برای استارت زدن و روشن کردن ماشین به کار می روند. برای اینکه مکانیزم برق رسانی به کلیه قطعات الکتریکی ماشین به خوبی انجام شود این کار باید توسط ژنراتور یا الترناتور یا همان دینام باید انجام شود..
یکی از مواردی که در دینام حتماً باید مورد بررسی قرار بگیرد عدم خالی شدن شارژ باتری می باشد. برای این منظور باید همیشه به بررسی تسمه شیاری که در مدار چرخش موتور قرار دارد بپردازیم. چرا که برخی قوانین تسمه ها ممکن است به طور ناگهانی دچار حادثه شده و موجب خالی شدن شارژ باتری شود.

دینام های الترناتور
فرآیند استفاده از دینام های الترناتور مانند دینام های جریان مستقیم می باشد. اما دلیل از رده خارج شدن دینام های جریان مستقیم به علت مصرف کننده های برق بالا در خودرو می باشد که در دورهای پایین موتور قدرت شارژ باتری را ندارد. ضمن اینکه ترافیک های شهری موجب افزایش درجا کار کردن موتور اتومبیل میشود و در این حالت دور دینام پایین است .  در این وضعیت دینام با جریان مستقیم نمی‌تواند به خوبی باتری را شارژ کند..

تفاوت دینام های جریان مستقیم با دینام های الترناتور
جریان القایی موجود در دینام های الترناتور به علت قطع خطوط قوای مغناطیسی می باشد. در صورتی که در دینام های جریان مستقیم آهنربا به بدنه دینام پیچ و فیکس می شود و سپس سیم پیچ های تولید جریان داخل حوزه مغناطیسی حرکت می کنند. در صورتی شکه دینام آلترناتور دارای آهنربا های دوار می باشد.
سیم پیچ های تولیدی نیز جریان ثابت دارند. حال به آهنرباهای دوار روتور و به سیم پیچ های ثابت استاتور گفته می شود.

اجزای دینام و قطعات آن
دینام از بخشهای مختلف و مهمی تشکیل شده است که هر کدام از این بخش ها در نحوه کار دینام اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل قبل از استفاده از دینام باید بخش های مختلف آن را بشناسید.
بخش‌های مختلف دینام شامل:
استاتور یا بالشتک
روتر 
آفتامات یا رگلاتور
دیود 
جاروبک 
بلبرینگ دینام

استاتور یا بالشتک دینام
استاتور یا بالشتک دینام از جمله بخش های مهم ماشین میتوان محسوب کرد. معمولاً استاتور ها در بخش خارجی دینام قرار دارند. استاتور یا بالشتک دارای دو بخش هسته و سیم پیچ می باشد. هسته ی استاتور چندین لایه دارد. این لایه ها معمولاً از حلقه های شیاردار نازک آهنی با آهن مخصوص ساخته شده اند. حلقه های آهنی شیار دا برای اینکه بتوانند هسته اصلی استاتور و بالشتک دینام را تشکیل دهند باید توسط پرچ و خار مخصوص روی یکدیگر سوار شوند. 
استاتور دینام از یک سری سیم پیچی مرکب شامل چندین دسته و حلقه سیم پیچ تشکیل شده است. استاتور و سیم پیچی ها معمولاً در بین شیار های مخصوص هسته استاتور قرار دارند. اغلب این دسته ها و حلقه ها در سه یا چهار نقطه   یکدیگر متصل و سر بندی می شوند.
آرمیچر یا روتور

آرمیچر یا روتور بخش مرکزی دینام می باشد که شامل قسمتهای زیر است: 
محور 
شفت اصلی فولادی
پوست پنجه ای شکل آهنی
آرمیچر برای این که حول محور خود بچرخد در مرکز استاتور قرار می گیرد
 آرمیچر ها معمولا از یک دسته سیم پیچ تشکیل شده اند.. 
این دسته از سیم پیچ ها به صورت خیلی مرتب حول محور اصلی آرمیچر روی قالب پلاستیکی پیچیده می شوند. سیم پیچی آرمیچر از دو بخش تشکیل شده که برای اتصال حلقه های مسی باید از بین دسته سیم پیچ و پوسته بیرون بیاید. 
به دور سیم پیچ آرمیچر از چند تکه تشکیل شده که حالت یو شکل دارند. آرمیچر برای تولید نیروی مغناطیسی دینام می باشد. نیروی مغناطیسی آرمیچر توسط حرکت جریان الکتریکی باتری اتومبیل در سیم پیچی آرمیچر تولید می شود. از آنجایی که توان الکتریکی وارد شده در استاتور به میزان قابل توجهی به نیروی مغناطیسی آرمیچر بستگی دارد این ولتاژ جریان خروجی استاتور را برای اینکه در حد معین نگه داشته شود توسط رگلاتور یا آفتامات کنترل می کنند.

آفتامات دینام یا رگلاتور
آفتامات یا رگلاتور کنترل جریان الکتریکی ورودی آرمیچر را برعهده دارد. 
میزان توان الکتریکی تولید شده در استاتور وابسته به نیروی مغناطیسی آرمیچر می باشد. آفتامات برای اینکه بتواند بر خروجی دینام تأثیرگذار باشد باید جریان ورودی آرمیچر را به طور مستقیم کنترل نماید. بر همین اساس آفتامات باید نظارت دائم بر توان الکتریکی خروجی دینام داشته باشد.

دیود دینام
بخشی از دینام مربوط به واحد یکسوساز دینام است که به آن دیود دینام اطلاق می شود.
فر آیند جریان الکتریکی در استاتور دینام در چندین فاز متناوب  ACL تولید می‌شود که با تغییر دور موتور دارای فرکانس های متغیری می باشد برای اینکه جریان خروجی متناوب استاتور به جریانDC تبدیل شود. باید وارد دیودهای یکسوساز دینام شود.. 
برای یکسو سازی جریان ها باید از چند پل دیودی استفاده شود تعداد دیود ها به تعداد خروجی های استاتور وابسته است. علت‌نصب دیودهای یکسوساز روی صفحات خنک کننده آلومینیومی به‌دلیل جریان بالای حرارت زیاد می باشد که به این فرآیند هیت سینک می گویند. 
تعداد دیود های دینام در وسایل نقلیه قدیمی با خودروهای جدید فرق دارند. حداقل استفاده از دو دینام از یک پل دیود با چهار دیود استفاده می شود. 

بلبرینگ دینام

بلبرینگ های دینام شباهت بسیار بالای با بلبرینگ های شیار عمیق بدون شیار جازنی دارند. در این بلبرینگ ها   بخش بلبرینگ خارجی چون که فقط از یکی از بخش‌های بلبرینگ (bearing) قابلیت استفاده دارند پروفیل هایی که در قسمت رینگ خارجی هستند از مرکز رینگ به بعد تبدیل به پروفیل خطی می شوند. بلبرینگ  های به کار رفته در دینام خودرو تنها تحمل بارهای محوری را دارند. بر همین اساس برای مهار کردن  در راستای محور باید از دو روی بلبرینگ استفاده شود. در زمان مونتاژ این بلبرینگ ها معمولا آنها را با لقی محوری کمی، مونتاژ و تولید می کنند تا بتوانند در شفت و محفظه بیرینگ تغییرات جزئی را اعمال کنند..
از جمله ویژگی‌های بلبرینگهای دینام می‌توان به قابلیت تفکیک ساچمه و قفس آنها اشاره کرد. برای نگهداری ساچمه ها می توان قفسه هایی با مقطع یو شکل که دارای جنس برنج یا فولادی یا پلی آمید هستند استفاده کرد.

نکته
در برخی از بلبرینگ های دینام قطر خارجی از یک تلرانس منفی برخوردارند ولی تمام بلبرینگهای دینام دارای تلرانسmm +0.01 هستند. که سر منشا آن به گذشته برمی گردد.
بلبرینگ bearing های دینام معمولاً در بخشهای استارت خودرو، جاروبرقی وبخش های مختلف خودرو ما نیز استفاده می شود و رفته رفته جای خود را به بلوک های  شیار عمیق داده‌اند. در واقع می توان بلبرینگ های شیار عمیق را جایگزین مناسبی برای بلبرینگ دینام دانست. یکی دیگر از بلبرینگلهای پرکاربرد در صنعت استفاده از بلبرینگ های خود تنظیم می باشد. این بلبرینگ ها نیز قابلیت تنظیم در شرایط ناهمراستایی شفت را دارند.

تسمه دینام
تسمه در بخش جلوی موتور خودرو قرار دارد. بخشی که از عملکرد و مهمی برخوردار است چرا که وظیفه کنترل قسمتهای مختلف را برعهده دارد. تعمیر کاران به تسمه دینام به اصطلاح تسمه مارپیچ هم میگویند علت به کار بردن این نام برای تسمه شکل ظاهری تسمه میباشد معمولاً تسمه ها را دور قرقره های مختلفی می پیچند. معمولاً تسمه و اجزای مختلف خودرو مانند بخش دینام سیستم تهویه و پمپ آب اثر مستقیمی دارد تسمه دینام جایگزین مناسبی برای سیستم تسمه بندی چندگانه می باشد که در گذشته در موتور ها قابل مشاهده بود در مکانیزم قدیمی موتورها برای هر کدام از قطعات فرعی تسمه مورد استفاده قرار می‌گرفت و از آنجایی که اگر یکی از تسمه ها دچار آسیب می شد باید کلیه سیستم تسمه باز می شد. تا تسمه معیوب تعویض شود. این مکانیزم ضمن صرف زمان بالایی که برای تعویض داشت،  گزینه‌های زیادی را نیز در بر داشت. بر همین اساس طراحان و تولید کنندگان تسمه پروانه را برای کنترل تمامی بخش ها تولید کرده اند. 
برای حرکت قرقره به میل لنگ متصل میشود که با چرخیدن به دور قرقره اجزای پمپ سیستم تهویه و دینا فعالیت آنها را کنترل می کنند تسمه دینام قابلیت کنترل بخش‌های زیادی را دارد.
با خراب شدن تسمه دینام عمل پرده پمپ هیدرولیک سیستم تهویه و دینام از کار خواهد افتاد و موجب افزایش دمای موتور خواهد شد. که ناشی از عدم کارکرد پمپ آب می‌شود و در نتیجه می‌تواند برای موتورخودرو بسیار آسیب پذیر باشد. به همین علت خرابی باید اقدام به تعویض تسمه دینام نمود در زمان تعویض تسمه دینام قرقره و کنترل کننده تنش تسمه نیز باید همزمان تعویض شوند. 

پارگی تسمه دینام
یکی از بخشهای فاجعه عبار را می‌توان پاره شدن تسمه دانست که می تواند آسیب جدی به بخش‌های مختلف خودرو برساند. از جمله بخش‌های آسیب‌پذیر شامل :دینام خودرو، واتر پمپ ،کمپرسور کولر، فرمان هیدرولیک، دور فولی سر میل لنگ و..
به همین علت با بروز پارگی تسمه دینام باید سریعا اقدام به تعویض قطعه نمایید. طول عمر تسمه دینام معمولاً بر اساس جنس و نوع تسمه میباشد. بهترین طول عمر برای تسمه ها حدود ۱۵۰ هزار کیلومتر می باشد.

عملکرد دینام
دینام از یک روزنه چرخان در میدان مغناطیسی تشکیل شده که وظیفه شارژ باتری خودرو را بر عهده دارد و باید بتواند به کلیه بخش های  بخش الکتریکی ماشین برق رسانی میکند. دینام نیروی لازم برای دوران را از تسمه دینام موتور می‌گیرد ولی چون نحوه کار دینام به قطعات دیگر نیز وابسته است باید بتواند نیروی کلیه قطعات را تامین کند.   هرگونه خرابی تجهیزات و قطعات در بخش‌های موتور تسمه بلبرینگ و یاتاقان ها می تواند بر عملکرد دینامتاثیر گذار باشد. به همین علت با خرابی دینام باید قطعات را مورد بررسی قرار دهید. خودرو برای خروجی برق خود نیازمند ۱۳ تا ۱۴ و نیم ولت برق می باشد. چرا که اگر میزان ولتاژ مورد نیاز برای غ هشدار دهنده خودرو روشن خواهد شد کلیه تجهیزات مهندس در برف‌پاک‌کن کولر نیازمند  ‌باشد که دینام خودرو باید این برق مصرفی را تامین کند. بیشترین خرابی دینام مربوط به بخش های دیود استاتور و یا سیم پیچی آرمیچر می باشد.

عوامل خرابی دینام خودرو
تمام شدن زغال دینام
سوختن سیم پیچ های داخلی دینام
خرابی آفتامات
نکته
خاموش بودن چراغ دینام نشانه عملکرد صحیح دینام و روشن بودن چراغ دینام نشانه عدم تولید نیروی الکتریکی در دینام میباشد.

نکات مهم در پیشگیری از خرابی دینام خودرو


بهتر است که از باتری هایی که از ظرفیت بیشتر از ۶۵ آمپر دارند استفاده کنید
در ایستادن ها و توقف های طولانی مدت با فشار دادن پا روی گاز دور موتور را به ۲۰۰۰ دور در دقیقه برسانید
دور فن کولر را در پایین ترین درجه قرار دهیم. مرتباً به بازدید و کنترل تسمه دینام پرداخت و وضعیت شل بودن و یا سفت بودن آن را بررسی کنید.
چراغ های خودرو را تنها در موارد لزوم روشن کنید و از روشن کردن بی مورد آن ها خودداری نمایید.