فرونشست زمین روز به روز در حال پیشرفت است

گروه جامعه: یکی از چالش‌های بزرگ کلان شهر‌ها به‌خصوص تهران، چالش مدیریت آب‌های زیرزمینی است؛ این مسئله از آنجا موجب نگرانی است که در مواقع خشکسالی ۷۰ درصد آب تهران جهت مصارف مختلف از جمله شرب، آبیاری فضای سبز، صنعت و ... از منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود که ادامه برداشت از آب‌های زیرزمینی پایتخت به گفته بسیاری از کارشناسان، چالش‌های فراوان زیست‌محیطی به‌ویژه فرونشست زمین را به‌دنبال خواهد داشت.

در سیستم مکانیزم فاضلاب قدیم تهران مقدار بسیاری از پساب‌ها جذب چاه‌ها شده و به عمق زمین می‌رفت که با اجرای طرح فاضلاب همه به تصفیه خانه‌ها منتقل شده و جذب زمین نمی‌شود. با تمام این تفاسیر علاوه بر اینکه ما آب برداشت می‌کنیم آب‌هایی که به واسطه نزولات آسمانی و پساب فاضلاب ها، قنات‌ها و سیلاب‌ها جبران می‌شد، دیگر جذب زمین نمی‌شود و همین عاملی شده است که آب هاى زیر زمینی در شهر تهران فشرده شود؛ و با سیاست‌های نادرست روزانه یک میلی‌متر دشت تهران فرو نشست می‌کند و این نشست به ضرر شبکه‌های متعددی از جمله شبکه‌های آب و فاضلاب، قنات‌ها و تمام شبکه‌های زیرزمینی است و همین عمده عوامل فرو ریختن ساختمان‌های بلند و سنگین می‌شود.

کم آبی پایتخت و فرونشست زمین برای مترو تهدید جدی محسوب می‌شود، چون لرزش‌های ناشی از حرکت قطار قابلیت متراکم شدن زمین را دارد بر همین اساس باید این لرزش‌ها از پایتخت گرفته شود.بر اساس اعلام اعضای شورای شهر تهران، در بخش‌هایی از زمین فرونشست‌های متعددی از پایتخت را به صورت ترک‌های عمیق یا گودال‌ها مشاهده می‌کنیم، که هر یک در گذر زمان عمیق‌تر می‌شود در نقشه‌ها فرونشست زمین مشخص شده که برخی از مناطق پایتخت در شرایط کاملا بحرانی قرار دارند.

مطالعات مربوط به فرونشست زمین در تهران به سال ۲۰۰۳ برمی‌گردد و در سال‌های اخیر برخی نهاد‌ها نیز درباره این پدیده هشدار داده‌اند و ارقام بالاتری را نیز اعلام کرده‌اند.علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی، خبر داده بود که فرونشست زمین در تهران «تا ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است».او با بیان اینکه فرونشست باعث ایجاد بحران‌های امنیتی برای کشور خواهد شد، از تشدید مهاجرت‌های منطقه‌ای و مرگ گیاهان و جانوران به عنوان پیامد‌های اولیه این موضوع نام برد.

معابر شهر تهران، اجازه نفوذ آب حاصل از بارش را به زمین نمی‌دهند
احمد صادقی، عضو شورای شهر تهران در خصوص فرونشست زمین در تهران  گفت: فرونشست زمین بحث جدید و موضوع امروز و دیروز نیست. زمانی که ما زمین را نسبت به آب نفوذناپذیر می‌کنیم و بارش‌های جوی و آب‌های سطحی نمی‌توانند به سطح زمین نفوذ کنند منابع آب‌های زیر زمینی از بین خواهد رفت ضمن اینکه توسعه زندگی شهری مصرف و برداشت آب از سفره‌های زیر زمینی زیاد خواهد شد و همچنین خشکسالی هم سبب شد تا منابع آب‌های زیر زمینی از بین برود و محل‌ها و منافذ نگهداری آب‌ها پر و سبب شود تا ما بیشتر از قبل شاهد فرو نشست زمین باشیم.

وی افزود: مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده و از اواخر دهه ۶۰ ما در تهران شاهد فرونشست‌های متعددی بودیم و مناطق جنوب و جنوب غربی تهران بیشتر تحت تاثیر این معضل قرار گرفته اند.صادقی خاطرنشان کرد: ما سطح شهر تهران را یکپارچه آسفالت کرده ایم و سطح جوی‌های آب‌های روان را که قبلا خاکی بوده الان بتن شده اند لذا آب‌ها نمی‌توانند به سطح زمین نفوذ داشته باشند. این بخشی از عوامل فرونشت شهر تهران است و ما تا این علت‌ها را مرتفع نکنیم این اتفاقات روز به روز افزایش پیدا خواهد کرد و میزان فرو نشست را افزایش خواهد داد.

این عضو شورای شهر تهران بیان کرد: در شورای شهر مصوبات زیادی در خصوص فرونشست شهر تهران مطرح شده است و برای اکثر این مصوبات پیوست‌هایی نیز نوشته شده است تا منجر به افزایش بیشتر فرونشت نشود ضمن آنکه شهرداری تهران موظف است بر روی روان آب‌های شهر تهران کار کند.وی گفت: موضوع فرهنگ سازی در این خصوص هم باید انجام شود چرا که بحث صرفه جویی در مصرف آب و درست مصرف کردن یکی از موضوعاتی است که می‌تواند از این موضوع و خطرات ناشی از آن جلوگیری کند.

احداث تجهیزات شهری عاملی در فرونشست زمین
 پیشتر مهدی عباسی، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران درباره وجود نگرانی‌ها در مورد فرونشست زمین در پایتخت گفته بود: فرونشست زمین در تهران یک موضوع کاملا جدی است. ما در جا‌هایی در مناطق جنوب غربی تهران به طور میانگین تا بیست سانتیمتر فرونشست داریم، یعنی به صورت میانگین در نقاط مختلفی از تهران از دو تا بیست سانتیمتر مساله فرونشست را داریم.

وی در پاسخ به اینکه آیا صرفِ انجام تذکر و سخنرانی و گفتگو‌های کارشناسی درباره مساله فرونشست زمین می‌تواند راهکار کارآمدی برای حل این مشکل باشد گفت: فرونشست زمین یک مساله بسیار کلان به شمار می‌رود. یکی از عوامل موثر در رخ دادن این مساله به برداشت آب‌های زیرزمینی مربوط می‌شود. واقعیت این است که ما خارج از استاندارد‌ها دست به برداشت آب‌های زیرزمینی زده ایم. این مساله باعث شده تا امروز ما آسیب ناشی از این برداشت غیراصولی از آب‌های زیرزمینی را در پدیدار شدن بحث فرونشست زمین ببینیم.

عضو شورای شهر تهران اضافه کرد: عامل دیگری که در بروز این فرونشست‌ها موثر بوده احداث تاسیسات زیرزمینی شهری است. باید بپذیریم که این نوع تاسیسات هم در مساله فرونشست زمین اثر گذاشته است. در کنار این موارد، نخاله‌های ساختمانی هم که در مناطق مختلف به چشم می‌خورد یا آن برداشت‌هایی که از خاک به عنوان عملیاتی عمرانی اتفاق افتاده را هم نباید فراموش کنیم. در واقع جمعی از موارد و مسائل گوناگون دست به دست هم داده تا امروز ما شاهد فرونشست زمین در تهران باشیم.

فرونشست زمین در کشور روز به روز در حال پیشرفت است
 گسترش فرونشست زمین می‌تواند بر وضعیت اجتماعی، اقتصادی و همچنین کشاورزی و امنیت غذایی کشور تاثیر مستقیم و منفی داشته باشد؛ بنابراین ضرورت بررسی این مسئله و پیامد‌های آن دارای اهمیت است. پدیده‌ای اینچنین با ابعاد بزرگ و اثرات گسترده نیازمند راهکار‌های فرابخشی و همکاری چندین دستگاه بوده و مقابله با آن نیز مستلزم وجود برنامه‌های کلان ملی است.

فرونشست در کشور ما روز به روز در حال پیشرفت است و کسی احساس فاجعه نمی‌کند، در صورتی که در کشور‌های دیگر اگر سالی یک تا چهار سانتی متر فرونشست رخ دهد وضعیت بحرانی اعلام می‌کنند در حالی که الان در کشور ما بین ۲۵ تا ۳۵ سانت در سال در دشت ورامین فرونشست رخ می‌دهد و هیچ‌کس اعلام بحران و فاجعه نمی‌کند و انگار هیچ اتفاقی رخ نداده است.