روایت تکان‌دهنده یک پزشک از موج بی‌سابقه مهاجرت پزشکان از کشور

گروه جامعه: شرایط بحرانی, حاد و بلاتکلیف اقتصاد کشور و همچنین افزایش بی‌سابقه معضلات و بحران‌های اجتماعی و از سوی دیگر روند شتابان تحجرگرایی و ایجاد محدودیت‌های سبک زندگی مردم توسط نهادهای مختلف حاکمیت، خصوصا در حوزه‌های فرهنگی و مدنی «که حتی نسبت به سالهای اول انقلاب اسلامی نیز بیشتر شده است!» باعث گردیده موج مهاجرت ایرانیان به شدت و به شکل بی‌سابقه‌ و نگران‌کننده‌ای افزایش یابد.
در این میان، مهاجرت تحصیل‌کردگان و صاحبان سرمایه و نخبگان علمی طی چند ساله اخیر چنان سیر صعودی گرفته و زنگ‌های خطر جدی را به صدا درآورده که طی ماه‌های اخیر بسیاری از صاحب‌نظران و جامعه‌شناسان به مسوولان نظام هشدار داده‌اند تداوم این وضعیت مملکت‌داری، کشور را از حیث نیروهای متخصص و کارآمد در حوزه‌های مختلف با چالش‌های ویرانگر و بسیار خطرناکی مواجه خواهد ساخت.

روایت یک پزشک 
یک پزشک جوان در گفتگو با خبرنگار بهارنیوز. می‌گوید: بعد از حدود یک سال از آخرین مراجعه به وزارت بهداشت و درمان که به منظور صدور نامه شروع به طرح نیروی انسانی کادر درمان صورت گرفته بود٫ چند روز پیش با حضور مجدد در این سازمان و مخصوصا «اداره تعهدات» جهت انجام امور مربوط به آزادسازی مدارک با موضوعی تاسف‌بار و غیرقابل باور مواجه شدم.
وی که نخواست نامش در گزارش آورده شود،افزود: سالن انتظار ورودی و همچنین اداره مذکور مملو از پزشکان و فارغ‌التحصیلانی از اکثر رشته های علوم پزشکی بود که همگی در تکاپوی طی کردن روال اداری مربوطه جهت دریافت مدارک بودند. 
به گفته این پزشک جوان، رشته های پیراپزشکی شامل رشته هایی مانند هوشبری، پرستاری، علوم آزمایشگاهی و مامایی و رشته‌های پزشکی شامل دکتری عمومی رشته‌های پزشکی، داندانپزشکی و داروسازی مشمول قانون طرح اجباری وزارت بهداشت به مدت ۲۴ ماه می باشند که بسته به ضریب محرومیت محل خدمت تا ۱۴ ماه و ۱۲ روز نیز متغییر است. آزادسازی مدارک بعد از سپری کردن دوره ی طرح و انجام تمام و کمال تعهدات میسر خواهد بود٫
اما این هیاهوی تسریع در روند دریافت مدارک و تلاش مضاعف و زائدالوصف نخبگان جامعه برای مهاجرت و به تعبیری عامیانه این‌روزها در بین مردم «فرار از ایران!» ناشی از چیست؟
این فارغ‌التحصیل رشته پزشکی در پاسخ می‌گوید: «به عنوان عضوی فعال هرچند خرد در بطن حوزه ی درمان و آموزش پزشکی در فراز و نشیب‌های سال‌های اخیر٫ در بحران کرونا و سایر مسائلی که جامعه پزشکی با آن روبرو بوده و به روایت دقیق‌تر به عنوان دانشجو٫ اینترن یا کارورز پزشکی و نهایتا نیروی طرحی وزارت بهداشت٫ با اشتراک نظر تمامی همکاران متخصص و اساتید بنام این حوزه از دانشگاه و بیمارستان های بزرگ تهران تا روستاهای محروم جنوب کشور٫ نظاره‌گر روندی نزولی در زمینه ی آموزش و احقاق حقوق حرفه ای کارآموزان٫ کارورزان٫ دستیاران و سایر همکاران پزشک و متخصص که شامل حقوق مالی - انسانی - اجتماعی -  قانونی و مدنی تمامی این سرمایه‌های با ارزش می‌باشد و همچنین روند ارائه خدمات درمانی به این ملت شریف در این سالیان بوده‌ایم. 
وی اضافه کرد: هم اکنون خروج از سیستم نسبتا ناکارآمد دوجانبه٫ یک گزینه‌ی انتخابی محتمل روی میز کارکنان حوزه ی درمان است. سیستمی که از یک سو موجب افت کیفیت و اختلال در دریافت صحیح خدمات سلامت ارائه شده به بیماران و از سوی دیگر باعث اعمال فشار حداکثری به کادر درمان می شود. وی ادامه داد: 
لذا دغدغه‌ی مهاجرت این قشر موثر در جامعه بیش از پیش ابتدا متوجه جامعه پزشکی سپس مسئولین شده و بزودی این نگرانی توسط اکثریت مردم نیز درک و لمس خواهد شد. او همچنین اظهار داشت: بنابر شرایط مذکور و دلایلی متعدد و چند جانبه سیاسی و اقتصادی٫ مبلغ وثیقه آزادسازی مدارک تحصیلی از ۸۰ میلیون در اسفند ۱۴۰۰ به ۳۰۰ میلیون تومان افزایش یافته که توسط رسانه‌های رسمی دولت و وزارتخانه نیز ابلاغ گردیده. اما در عمل شاهد دریافت مبلغ ۴۲۰ میلیون تومان از سوی این واحد وزارت خانه جهت وثیقه ی دریافت مدارک تحصیلی پزشکان عمومی هستیم! و این موضوع در ابعاد متفاوت گریبانگیر همکاران سایر رشته‌ها نیز شده است. این پزشک حوان که از نخبگان این رشته نیز به شمار می‌رود در خاتمه، این سووال را طرح نمود که «آیا افزایش مبلغ وثیقه به عنوان مانعی در جلوگیری از مهاجرت پزشکان و سایر کادر درمان و کاهش این دست درخواست‌ها به وزارتخانه تاثیرگذار خواهد بود؟» پرسشی که خود او پاسخش را اینگونه داد: «ازدحامی که در وزارتخانه به چشم خود شاهدش بودم، این واقعیت تلخ و تاسفبار را بر ما عیان‌تر می‌کند که اگر نظام فکری اساسی به حال شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی  کشور نکند و شیوه مملکت‌داری تغییر نکند، یقین بدانید این وثیقه‌ها، ذره‌ای نخواهد توانست این موج ویرانگر را متوقف سازد.»

گزارش چند ماه پیش یک روزنامه
روزنامه شهروند در شماره ۴ دی ماه سال گذشته «۱۴۰۰» خود در گزارشی به موج نگران کننده مهاجرت پزشکان پرداخته و نوشته بود: نگاهی به آمار مهاجرت پزشکان نشان می‌‎دهد یک‌چهارم پزشکان ما به اروپا و آمریکا مهاجرت کرده‌اند؛ در ۱۰ ماه اخیر حدود ۳هزار پزشک از ایران مهاجرت کرده‌اند که یقینا بر سلامت مردم بسیار تاثیرگذار است.
در گذشته نه‌چندان دور پزشکان را حکیم می‌گفتند. حکیم را هم به عنوان طبیب جسم و جان می‌شناختند که هر نوع بیماری را درمان و قبل از جسم به جان توجه می‌کردند. امروز برای هر عضو بدن پزشک متخصص داریم. طول عمرهای ۶۰-۵۰ ساله به حدود ۹۰ سال رسیده است. مباحث مهمی مثل مدرنیسم، تغییرات بسیار زیاد در سبک زندگی، جهانی‌شدن، پیشرفت دانش، فاصله طبقاتی، توسعه امکانات و میزان رفاه در کشورها فراتر از آنچه که بود خود را نشان می‌دهد. اصطلاح کشورهای شمال و جنوب پیشرفته و کمتر توسعه‌یافته هر روز به شکل جدیدتری خود را به جهان تحمیل می‌کند.
مردم دیگر در یک کشور بند نمی‌شوند و برای مواجه‌شدن با سبک جدید زندگی و برخورداری از رفاه بیشتر دست به مهاجرت می‌زنند و این کوچ‌کردن از کشوری به کشوری دیگر پیامدهای متعددی به همراه دارد. اینترنت، دنیای مجازی و مبادله خیلی سریع اطلاعات هم از عوامل تاثیرگذار بر مهاجرت است.
در این بین مهاجرت تحصیلکردگان و نخبگان نسبت به گذشته‌ها افزایش فزاینده‌ای دارد و مهاجرت پزشکان که به قولی جان انسان‌ها در دست‌شان است، نگرانی‌ها را چند برابر کرده است. اگر به آمار مهاجرت پزشکان نگاهی بیندازیم گفته می‌شود یک‌چهارم پزشکان به اروپا و آمریکا مهاجرت کرده‌اند یا اینکه در ۱۰ ماه اخیر حدود ۳هزار پزشک از ایران مهاجرت کرده‌اند که یقینا بر سلامت مردم بسیار تاثیرگذار است. تعداد کل پزشکان ایران حدود ۱۱۷هزار نفر است. به لحاظ تخصص پزشکی هم در کشورهای پیشرفته به‌ازای هر ۱۰هزار نفر جمعیت ۳۰–۲۰ پزشک متخصص وجود دارد. در ایران به‌ازای هر ۱۰هزار نفر جمعیت فقط ۶ پزشک متخصص داریم که فاصله خیلی زیادی است.