چرا مردم عراق از مردم ایران شادتر هستند؟

گروه جامعه: روز گذشته اینفوگرافیکی از منبع WorldhappinessReport منتشر شد که در آن به شادترین کشور های جهان در سال ۲۰۲۲ پرداخته شده بود . این گزارش بر اساس شاخص هایی چون سرانه تولید ناخالص داخلی و امید به زندگی تهیه شده است اما عوامل دیگری نیز در آن دخیل هستند مانند تصور درباره میزان فساد ، سخاوتمندی ، پشتیبانی اجتماعی و آزادی برای انتخاب در زندگی . در این رتبه بندی ایران با ناشادترین کشور جهان فقط ۳۶ رتبه اختلاف دارد. می دانیم که ایران بنا بر دلایل متعددی کشور شادی نیست و مردم آن نیز نشاط و شادی اجتماعی ندارند اما نکته جالب توجه در این گزارش آن است که از بین کل کشور های بررسی شده یعنی 146 کشور ایران در جایگاه 110 قرار دارد یعنی پایین تر از کشور هایی همچون عراق ، ونزوئلا ، نیجر ، لیبریا و گامبیا. با توجه به شرایط کشور تقریبا طبیعی است که ایران در رتبه خوبی در میان کشور های شاد جهان قرار نگیرد اما این نکته بسیار تعجب آور و متاثر کننده است که کشوری مانند عراق نیز از کشور ما شاد تر است.

شادمانی و رضایت مردم از زندگی به عنوان یکی از شاخص های توسعه مطرح است.زمانی که مردم جامعه‌ای از نشاط اجتماعی برخوردار باشند، وفاق، همبستگی، تعلق اجتماعی، تعاملات اجتماعی مطلوب، رضایت از زندگی و همچنین سلامت روانی و اجتماعی افراد افزایش پیدا کرده و طبیعی است که به موازات آن، آسیب‌های اجتماعی نیز کاهش می یابد و انگیزه برای کار و تلاش افزایش می یابد و در نتیجه، چنین جامعه ای، مسیر پیشرفت و ترقی را طی می کند.

آزادی اجتماعی 
سعید معدنی جامعه شناس و استاد دانشگاه :«در بحث شادی و شاد بودن کشور ها یک شاخص بسیار مهمی وجود دارد و آن آزادی اجتماعی است . من فکر می کنم که اگر ایران رتبه پایینی در این گزارش دارد به عدم آزادی اجتماعی و محدود بودن آن باز می گردد . کشوری مانند هند با همه فقری که وجود دارد جامعه شادی است زیرا مردم آزادی اجتماعی دارند و هر گونه که بخواهند می توانند زندگی کنند ولی در کشور هایی مانند کشور های ما که ایدئولوژی حاکم و محدود کننده است قطعا میزان شادی پایین می آید .جدای از مسائل فرهنگی ، سیاسی و اقتصادی که در این موضوع تاثیر گذار است اما من بعد آزادی اجتماعی را بسیار مهم می داند .اگر می خواهیم دلیل قرار گرفتن ایران در این رتبه را بدانیم باید علت آن را در بحث آزادی اجتماعی جست و جو کنیم .»

عدم نشاط اجتماعی و بعد فرهنگی
علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و استاد دانشگاه :«ابتدا بهتر است در مورد بحث معیار های نشاط اجتماعی بحث کنیم . زیرا بین شاد بودن و نشاط اجتماعی تفاوت وجود دارد . شاد بودن یک پدیده کوتاه مدت است مثل کسی که برای او لطیفه تعریف می کنند و شاد می شود .اما نشاط اجتماعی یک پدیده مستمر ، پایدار و ماندگار است . این شاخص هایی که در این گزارش بر اساس آن ها سنجش صورت گرفته است در حقیقت به نشاط اجتماعی اشاره دارند که از جمله آن امید به زندگی ، امید به آینده و ... است.

در مورد کشور ایران اولا این پدیده خیلی جدید نیست یعنی حتی آن زمانی هم که وضعیت شاخص های اقتصادی کشور ما خوب بود باز ما جزو کشور های خیلی شاد دنیا نبودیم و وضعیت ناشادی را داشتیم . یک بخشی از این مقوله عدم نشاط اجتماعی یک بعد فرهنگی در جامعه ما دارد .به هر حال ما یک کشوری هستیم که آسیب های تاریخی زیادی را متحمل شدیم و آثار این آسیب ها در طول زمان خود به خود فرهنگ ما را به یک فرهنگ خاص تبدیل کرده است . برای مثال حمله مغول یک اتفاقی است که تا سال ها نتایج آن در جامعه ما باقی مانده است .لذا یک بعد قضیه تاریخی و فرهنگی است و نباید تقلیل گرایانه بحث کنیم و بگوییم چون اقتصاد کشور ما مشکل دارد پس ما جزو کشور هایی هستیم که نشاط اجتماعی نداریم .»

شاخص اقتصادی 
وی ادامه داد :«نکته دوم این است که کشور هایی که از سرانه اقتصادی بهتری برخوردار هستند طبیعتا زمینه های شاد بودن در این کشور ها نسبت به کشور های دیگر بسیار بیشتر است و مطالعات این را نشان داده است که مثلا کشوری مانند برزیل در دوره هایی که وضعیت اقتصادی نامناسبی داشته نشاط اجتماعی در آن جا کمتر بوده است و وقتی که رشد کرد نشاط اجتماعی نیز در آن جا بیشتر شد. ایران تا زمانی که روی این قسمت یعنی وضعیت اقتصادی کار نکند در این زمینه پیشرفتی نخواهد داشت . امروزه خود مسئولین هم این نظر را دارند که وضعیت بسیار بد است مثلا آقای قالیباف اخیرا اعلام کردند که وضعیت گرانی به مرحله ای رسیده است که دیگر قابل دفاع نیست . در این وضعیت اقتصادی ما خیلی نمی توانیم به دنبال نشاط برویم اما عکس آن صادق نیست.