چگونه سناریوی احیای برجام از دسترس دورتر شد؟

گروه سیاسی: تا تاریخ ششم ماه جولای و موعد انتشار گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی، کمتر از ده روز باقیمانده و خبر‌های خوبی به گوش نمی‌رسد. در حالی که اساسا هیچ خبری از احیای برجام نیست و طرف آمریکایی‌ها آب پاکی را درباره خروج نام سپاه از فهرست گروه‌های تروریستی بر دستان ایران ریخته، یک خبر دیگر هم علیه برنامه هسته‌ای ایران درز کرده است.

وال استریت ژورنال آمریکا در گزارشی آورده است بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ ایران به گزارش‌های محرمانه آژانس دسترسی داشته و همین دسترسی هم به ایران کمک کرده بتواند با جعل و ارائه سناریو‌های ساختگی آژانس را از فعالیت‌های هسته‌ای‌اش دور نگه دارد.به گزارش این رسانه آمریکایی، ایران در دو دهه گذشته به اسناد محرمانه آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای خودش دسترسی داشته و توانسته از طریق توزیع این اسناد بین مقامات ارشد کشور، پاسخ‌هایی و سناریو‌هایی را از پیش برای سوالات آژانس درباره برنامه هسته‌ای خودش آماده کند. این مدارک محرمانه به همراه یادداشت‌هایی به زبان فارسی بوده که اسرائیل در سال ۲۰۱۸ توانست آن‌ها را از یک مرکز بایگانی در تهران خارج کرده و به تل‌آویو منتقل کند.

به ادعای وال‌استریت ژورنال، در برخی از این مدارک، مقامات ایرانی اشاره کرده‌اند که با استفاده از «روش‌های اطلاعاتی» به این گزارش‌های محرمانه آژانس دست یافته‌اند. بر اساس این گزارش، آژانس در آن زمان در حال بررسی شواهدی بود که نشان می‌داد تهران در حال فعالیت برای ساخت تسلیحات هسته‌ای است.

این گزارش ده روز قبل از انتشار گزارش جدید آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر شده و شائبه تلاش برخی جریان‌های عبری و عربی برای نفوذ و تاثیرگذاری بر گزارش جدید آژانس را تشدید می‌کند. رافائل گروسی روز چهارشنبه در اجلاس داووس گفته هنوز پاسخی از سوی ایران در مورد سایت‌های اعلام نشده‌ای که در آن‌ها آثار اورانیوم کشف شده دریافت نکرده و با این فرض احیای برجام کار سختی به نظر می‌رسد. منظور گروسی از سایت‌های اعلام نشده همان سه سایتی است که یک مورد آن در تورقوزآباد توسط اسرائیل افشا شده بود.

البته ایران وجود چنین سایتی را رد کرده بود. همان زمان سیدعباس عراقچی معاون وقت وزارت امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران در واکنش به این خبر به زبانی طنز گفته بود: «این دفعه دیگه نتانیاهو را به تورقوزآباد ارجاع داده‌اند، حدس می‌زنم یه عده‌ای او را سرکار گذاشته‌اند.»

فارغ از اظهارنظر گروسی، چشم‌انداز دستیابی به برجام هم چندان جالب توجه نیست. نشریه پولیتیکو به نقل از یک مقام ارشد غربی از تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا درباره باقی ماندن سپاه پاسداران در لیست تروریسم خبر داد و نوشت «جو بایدن تصمیم خود را طی تماس تلفنی با نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرده و افزوده است که این تصمیم کاملا نهایی شده است.»

خروج نام سپاه از لیست FTO به اصلی‌ترین عامل در توقف مذاکرات احیای برجام تبدیل شده است. تصمیم بایدن در حالی است که مقامات قطر و انگلیس در بیانیه مشترکی بر اهمیت به توافق رسیدن طرف‌ها در گفتگو‌های وین تاکید کردند.نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با ادعای اینکه رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم گرفته نام سپاه را در فهرست تروریستی نگه دارد، گفت که از این تصمیم او مطلع بوده است.

مذاکرات وین فعلا در نقطه‌ای عجیب قرار گرفته است؛ ایران انتظار دارد اگر قرار است به پیش از ۲۰۱۸ برگردد و تمام تعهدات برجامی خود را انجام دهد، آمریکا هم باید به تعهدات ۲۰۱۵ خود برگردند و نمی‌توانند بگویند که ایران تعهدات را مو به مو انجام دهد، اما همچنان بخشی از اقتصاد ایران را همچنان در تحریم بماند و به جز سپاه قدس، کل نهاد سپاه به لیست تروریستی افزوده شود. نکته بعدی این است که ایران اگر کوتاه بیاید و توافق کند، عمر این توافق دو سه سال بیشتر نیست و جمهوری‌خواهان اگر روی کار بیایند دوباره همه چیز را برهم می‌زنند و این یک چالش پیش روی مسئولان ایران است که مثلا این همه مذاکره کردند و بر سر سپاه کوتاه آمدند، ولی بعد از چندسال روز از نو و روزی از نو!